جام جهانی باشگاه‌های فوتبال یا جام باشگاه‌های فوتبال جهان یک رقابت بین‌المللی فوتبال برای مردان است که توسط فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا)، نهاد جهانی این ورزش برگزار می‌شود. این مسابقات اولین بار در سال ۲۰۰۰ به عنوان مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان برگزار شد. این مسابقات از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ به دلیل ترکیبی از عوامل برگزار نشد که مهمترین آنها سقوط شریک بازاریابی فیفا بود، اما از سال ۲۰۰۵ هر سال برگزار می‌شود.[1][2]
 | |
| سازمان | فیفا |
|---|---|
| سال بنیان‌گذاری | ۲۰۰۰ |
| منطقه | بین‌المللی |
| شمار تیم‌های حاضر | ۳۲ (از ۶ کنفدراسیون) |
| رقابت‌های وابسته | جام بین قاره‌ای فیفا |
| قهرمان کنونی |  منچستر سیتی(اولین قهرمانی) |
| موفق‌ترین باشگاه |  رئال مادرید(۵ قهرمانی) |
| پخش تلویزیونی | فهرست پخش‌کننده‌های جام باشگاه‌های جهان |
| وبگاه | fifa.com/clubworldcup |
 جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵ | |
اولین دوره مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان در سال ۲۰۰۰ در برزیل و طی آن سال به موازات جام بین قاره‌ای برگزار شد، مسابقاتی که برندگان لیگ قهرمانان اروپا و جام لیبرتادورس در آن بازی می‌کردند و قهرمانان هر دو تورنمنت توسط فیفا به رسمیت شناخته می‌شوند. در سال ۲۰۰۵، جام بین قاره‌ای با مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان ادغام شد و در سال ۲۰۰۶، این مسابقات به جام جهانی باشگاه‌ها تغییر نام داد. برنده جام جهانی باشگاه‌ها، جام مسابقات را به همراه گواهی قهرمان جهان را دریافت می‌کند.
شکل فعلی این مسابقات شامل هفت تیم است که برای کسب عنوان قهرمانی در ورزشگاه‌های کشور میزبان در مدت حدود دو هفته با یکدیگر رقابت می‌کنند. برندگان آن سال لیگ قهرمانان آسیا (آسیا)، لیگ قهرمانان آفریقا (آفریقا)، جام قهرمانان کونکاکاف (آمریکای شمالی، مرکزی و کارائیب)، جام لیبرتادورس (آمریکای جنوبی)، لیگ قهرمانان اقیانوسیه (اقیانوسیه) و لیگ قهرمانان اروپا (اروپا)، همراه با قهرمان ملی کشور میزبان، در یک تورنمنت حذفی شرکت می‌کنند. قهرمان ملی کشور میزبان در مرحله پلی-آف به مصاف قهرمان اقیانوسیه می‌رود که برنده از آن به قهرمانان آسیا، آفریقا و آمریکای شمالی در مرحله یک‌چهارم نهایی می‌پیوندد. برندگان مرحله یک‌چهارم نهایی به مصاف قهرمانان اروپا و آمریکای جنوبی می‌روند که در مرحله نیمه نهایی قرار می‌گیرند تا به فینال راه پیدا کنند.
رئال مادرید با ۵ بار قهرمانی در این رقابت‌ها رکورددار بیشترین عناوین است. قهرمانی کورینتیانس در افتتاحیه بهترین نتیجه قهرمان لیگ ملی یک کشور میزبان است. تیم‌های اسپانیایی ۸ بار قهرمان این مسابقات شده‌اند که بیشترین قهرمانی برای یک کشور است. انگلیس بیشترین تعداد تیم‌های برنده را دارد و چهار باشگاه انگلیسی قهرمان این مسابقات شده‌اند. منچستر سیتی مدافع فعلی عنوان قهرمانی است که در فینال ۲۰۲۳ تیم فلومیننزه را ۴–۰ شکست داد.
تاریخچه
مبدأ
اولین تورنمنت باشگاهی که به عنوان مسابقات قهرمانی فوتبال جهان نامگذاری شد در سال ۱۸۸۷ برگزار شد، که در آن استون ویلا، قهرمان جام حذفی انگلیس، هیبرنین، قهرمان جام حذفی اسکاتلند را شکست داد. اولین باری که قهرمانان دو لیگ اروپایی با هم دیدار کردند، در مسابقات قهرمانی جهان ۱۸۹۵ بود، زمانی که ساندرلند (قهرمان انگلیس)، هارتس (قهرمان اسکاتلند) را ۵–۳ شکست داد.[3] از قضا، ترکیب ساندرلند در مسابقات قهرمانی جهانی ۱۸۹۵ کاملاً از بازیکنان اسکاتلندی تشکیل شده بود؛ بازیکنان اسکاتلندی که در آن روزها برای بازی حرفه‌ای به انگلیس نقل مکان کردند، به عنوان پروفسورهای اسکاتلندی شناخته می‌شدند.[3][4]
اولین تلاش برای ایجاد یک تورنمنت جهانی فوتبال باشگاهی، طبق اعلام فیفا، در سال ۱۹۰۹، ۲۱ سال قبل از اولین جام جهانی فوتبال بود.[5] جام سیر توماس لیپتون در سال‌های ۱۹۰۹ و ۱۹۱۱ در ایتالیا برگزار شد و شامل باشگاه‌های انگلیسی، ایتالیایی، آلمانی و سوئیسی میشد.[6] تیم آماتور انگلیسی وست آوکلند در هر دو نسخه پیروز شد.[7]
این ایده که فیفا باید مسابقات بین‌المللی باشگاهی را سازماندهی کند، از ابتدای دهه ۱۹۵۰ شروع شد.[8] در سال ۱۹۵۱، از ژول ریمه، رئیس فیفا در مورد مشارکت فیفا در کوپا ریو، رقابتی که اتحادیه فوتبال برزیل با هدف تبدیل شدن به جام جهانی باشگاه‌ها (نسخه باشگاهی جام جهانی فوتبال) ایجاد کرد، سؤال شد و ریمه اظهار داشت که این تورنمنت تحت صلاحیت فیفا نبود زیرا توسط فدراسیون فوتبال برزیل سازماندهی و حمایت میشد.[9] استنلی راس و اوتورینو باراسی، مقامات هیئت مدیره فیفا، شخصاً، البته نه به عنوان اعضای فیفا، در سازماندهی کوپا ریو در سال ۱۹۵۱ شرکت کردند. نقش راس مذاکره با باشگاه‌های اروپایی بود، در حالی که براسی همین کار را کرد و به شکل گیری چارچوب مسابقات نیز کمک کرد. مطبوعات ایتالیایی این مسابقه را یک "پروژه چشمگیر" می‌دانستند که "استنلی راس و ژول ریمه از مقامات فیفا با چنان استقبال پرشوری روبرو شدند تا جایی که تقریباً به آن مهر رسمی فیفا را دادند."[10] به دلیل مشکلاتی که اتحادیه فوتبال برزیل در آوردن باشگاه‌های اروپایی به مسابقات پیدا کرد، روزنامه او استادو ده سائو پائولو پیشنهاد کرد که باید فیفا در برنامه ریزی مسابقات بین‌المللی باشگاهی مشارکت داشته باشد و گفت: "به طور ایده آل، مسابقات بین المللی، اینجا یا خارج از کشور، باید با برنامه‌ای که فیفا تعیین کرده بازی شود."[11] پالمیراس، یوونتوس را در ورزشگاه ماراکانا با حضور بیش از ۲۰۰،۰۰۰ تماشاگر در فینال کوپا ریو ۱۹۵۱ شکست داد و توسط کل مطبوعات برزیل به عنوان اولین باشگاه قهرمان جهان مورد ستایش قرار گرفت.[12][13] با این حال، از آنجایی که تعدادی از باشگاه‌های اروپایی از حضور در کوپا ریو خودداری کردند و جایگاه آنها به باشگاه‌های کمتر معروف واگذار شد، کیفیت باشگاه‌های شرکت کننده در نهایت در مطبوعات برزیل مورد انتقاد قرار گرفت،[14] بنابراین فدراسیون فوتبال برزیل اعلام کرد که نسخه‌های بعدی کوپا ریو نه به عنوان جام قهرمانان جهان، بلکه فقط به عنوان کوپا ریو شناخته میشد.[15] بنابراین دومین دوره جام، که توسط فلومیننزه در سال ۱۹۵۲ به دست آمد، توسط اقلیت مطبوعات برزیل به عنوان یک تورنمنت دوستانه مورد استقبال قرار گرفت.[16][17] کوپا ریو بعدا توسط فدراسیون فوتبال برزیل با جام دیگری جایگزین شد که در سال ۱۹۵۳ توسط واسکو دوگاما به دست آمد.
در همین دهه ۱۹۵۰، جام باشگاه‌های جهان کوچک تورنمنتی بود که بین سال‌های ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۷ در ونزوئلا برگزار میشد، به همراه تورنمنت باشگاهی دیگری که از سال ۱۹۵۸ به بعد در کاراکاس برگزار شد و اغلب با همان نام شناخته میشد.[18] مسابقات معمولاً توسط چهار شرکت کننده، دو تیم از اروپا و دو تیم از آمریکای جنوبی برگزار میشد.[18]
در سال ۱۹۶۰، فیفا با هدف ایجاد جام جهانی باشگاه‌ها و با تصویب استنلی راس، که رئیس فیفا شده بود مجوز برگزاری لیگ بین‌المللی فوتبال را صادر کرد.[19] در همان سال جام بین قاره‌ای پا به عرصه وجود گذاشت.
جام بین قاره‌ای و پیشنهادات اولیه برای جام جهانی باشگاه‌ها
ما می‌خواهیم عنوان قهرمانی را کسب کنیم، نه برای خودمان بلکه برای جلوگیری از قهرمانی راسینگ.
—جاک استاین، سرمربی باشگاه فوتبال سلتیک قبل از جام بین قاره‌ای ۱۹۶۷
بی‌تفاوتی هواداران تنها توضیح شکست مالی ما (در جام بین قاره‌ای) است. اگر یک بازی دوستانه مشابه آنچه در ۱۱ ژانویه در تل آویو با ۲۵۵٬۰۰۰ دلار آمریکا انجام می‌دادیم، بسیار بهتر بود.
—اظهار نظر دتمار کرامر، سرمربی بایرن مونیخ در سال‌های ۱۹۷۵–۱۹۷۷، در مورد اهمیت کم، اعتبار و جوایز جام بین قاره‌ای پس از پیروزی تیمش در سال ۱۹۷۶.[20]
تیم هلندی آژاکس بدون هیچ مشکلی پیروز شد و این دیدار دشوارتر از یک دیدار پیش پا افتاده در جام باشگاه‌های اروپا نبود.
—اظهار نظر یک روزنامه‌نگار هلندی از آمستردام، در مورد کیفیت رقابت‌ها و حریف آژاکس پس از جام بین قاره‌ای ۱۹۷۲.[21]
جام پاریس رقابتی بود که در ابتدا قرار بود تیم‌های برتر اروپا و آمریکای جنوبی را گرد هم آورد؛ اولین نسخه آن در سال ۱۹۵۷ برگزار شد که واسکو دوگاما (قهرمان ریو دو ژانیرو)، رئال مادرید (قهرمان اروپا) را در پارک د پرنس، ۴–۳ شکست داد. این پیروزی در فرانسه و برزیل به عنوان مسابقه باشگاهی «بهترین‌های اروپا دربرابر بهترین‌های آمریکای جنوبی» مورد ستایش قرار گرفت، زیرا این اولین رقابت بین قاره‌ای رئال مادرید به عنوان قهرمان اروپا بود (تیم مادریدی در سال ۱۹۵۶ در جام جهانی باشگاه‌ها کوچک بازی کرد، اما حضور آنها به دلیل قهرمانی نبود و صرفاً دعوت شده بودند).[22] در سال ۱۹۵۸، رئال مادرید از شرکت در جام پاریس امتناع کرد و ادعا کرد که فینال جام اروپا ۵۸–۱۹۵۷ تنها ۵ روز پس از جام پاریس بوده‌است.[23] در ۸ اکتبر ۱۹۵۸، ژائو هاولانژ، رئیس اتحادیه فوتبال برزیل، در جلسه یوفا که به عنوان مهمان در آن شرکت کرد، تصمیم به ایجاد جام لیبرتادورس و جام بین قاره‌ای را با تایید یوفا و کونمبول اعلام کرد، مسابقه‌ای بین باشگاه‌های قهرمان هر دو کنفدراسیون.
رئال مادرید اولین جام بین قاره‌ای را در سال ۱۹۶۰ برنده شد،[24][25] و عنوان قهرمانی جهان را به خود اختصاص داد تا اینکه فیفا وارد عمل شد و مخالفت کرد. فیفا با استناد به اینکه این مسابقات حق شرکت در مسابقات را به هیچ قهرمان دیگری از خارج از اروپا و آمریکای جنوبی اعطا نکرده است، اعلام کرد که آنها فقط می‌توانند ادعا کنند که قهرمان بین قاره‌ای مسابقاتی هستند که بین دو سازمان قاره‌ای برگزار می‌شود.[26] (برخلاف جام بین قاره‌ای، حق تلاش برای شرکت در جام جهانی فوتبال برای هر کشور عضو فیفا، صرف‌نظر از قاره‌ای که در آن واقع شده بود، باز بود). فیفا اعلام کرد که آنها بازی ۱۹۶۱ را ممنوع خواهند کرد مگر اینکه برگزارکنندگان مسابقات را یک مسابقه دوستانه یا خصوصی بین دو سازمان تلقی کنند.[27]
جام بین قاره‌ای مورد توجه سایر قاره‌ها قرار گرفت.[28] کنفدراسیون آمریکای شمالی و مرکزی، کونکاکاف، در سال ۱۹۶۱ ایجاد شد تا تلاش کند باشگاه‌های خود را در جام لیبرتادورس و به تبع آن، جام بین قاره‌ای شرکت بدهد.[29] اما ورود آنها به هر دو مسابقه رد شد. پس از آن، جام قهرمانان کونکاکاف در سال ۱۹۶۲ آغاز شد.[30]
به دلیل وحشیگری باشگاه‌های آرژانتین و اروگوئه در جام بین قاره‌ای، در اواخر دهه ۱۹۶۰ چندین بار از فیفا خواسته شد تا مجازات‌ها را ارزیابی کند و مسابقات را تنظیم کند.[31] با این حال، فیفا هر درخواستی را رد کرد.[32] اولین مورد از این درخواست‌ها در سال ۱۹۶۷ و پس از یک مسابقه با عنوان نبرد مونته‌ویدئو انجام شد.[33] اتحادیه فوتبال اسکاتلند، از طریق ویلی آلن، از فیفا خواست تا مسابقات را به رسمیت بشناسد تا مقررات فوتبال را اجرا کند. فیفا پاسخ داد که نمی‌تواند مسابقاتی را که سازماندهی نکرده‌است، تنظیم کند.[34] تئوفیلو سالیناس، رئیس کونمبول و اتحادیه فوتبال آرژانتین از اجازه دادن به فیفا برای تنظیم مسابقات امتناع کرد و اظهار داشت:[35]
| « | سی‌اس‌اف نهادی است که مسئول سازماندهی مسابقات بین قهرمانان اروپا و آمریکا (-ی جنوبی) است، رقابتی که فیفا آن را دوستانه می‌داند. ما فکر نمی‌کنیم که فیفا مجبور شود در این موضوع دخالت کند. | » |
رنه کورت، دبیرکل فیفا، در سال ۱۹۶۷ مقاله‌ای نوشت که فیفا جام بین قاره‌ای را یک «بازی دوستانه اروپا و آمریکای جنوبی» می‌داند.[36] این را استنلی راس، رئیس فیفا تأیید کرد. با برگزاری رقابت‌های باشگاهی آسیا و آمریکای شمالی در سال ۱۹۶۷، فیفا ایده نظارت بر جام بین‌قاره‌ای را در صورتی که این کنفدراسیون‌ها را شامل میشد، باز کرد، استنلی راس گفت که کونکاکاف و ای‌اف‌سی در سال ۱۹۶۷ درخواست حضور قهرمانان خود در جام بین‌قاره‌ای را داشتند. این پیشنهاد با واکنش منفی یوفا و کونمبول مواجه شد. جام‌های بین قاره‌ای ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹ با خشونتی مشابه به پایان رسید و مت بازبی، سرمربی منچستر یونایتد، اصرار داشت که «آرژانتینی‌ها باید از تمام مسابقات فوتبال محروم شوند. فیفا واقعاً باید وارد عمل شود.»[37] در سال ۱۹۷۰، کمیته اجرایی فیفا ایجاد یک جام جهانی باشگاه‌های چند قاره‌ای را پیشنهاد کرد که به اروپا و آمریکای جنوبی محدود نمی‌شود، بلکه سایر کنفدراسیون‌ها را نیز شامل می‌شود. این ایده به دلیل مقاومت یوفا پیش نرفت.
در سال ۱۹۷۳، روزنامه فرانسوی لکیپ، که به ایجاد جام باشگاه‌های اروپا کمک کرد،[38] داوطلبانه اسپانسر یک جام جهانی باشگاه‌ها شد که توسط قهرمانان اروپا، آمریکای جنوبی، آمریکای شمالی و آفریقا، تنها تورنمنت‌های باشگاهی قاره‌ای موجود در آن زمان، برگزار میشد. این مسابقه احتمالاً بین سپتامبر و اکتبر ۱۹۷۴ در پاریس برگزار میشد؛ اما منفی‌نگری شدید اروپاییان مانع از این شد.[39] همین روزنامه بار دیگر در سال ۱۹۷۵ تلاش کرد تا جام جهانی باشگاه‌ها را دوباره ایجاد کند که در آن چهار تیم نیمه نهایی جام باشگاه‌های اروپا، دو فینالیست جام لیبرتادورس و قهرمانان آفریقا و آسیا شرکت می‌کردند. بار دیگر، این پیشنهاد فایده‌ای نداشت.[40] یوفا، از طریق رئیس خود، آرتمیو فرانچی، یک بار دیگر رد کرد و این پیشنهاد شکست خورد.[41] ایده یک جام جهانی باشگاه‌های چند قاره‌ای و مورد تأیید فیفا نیز توسط ژائو هاولانژ در مبارزات انتخاباتی‌اش برای ریاست فیفا در سال ۱۹۷۴ تأیید شد. باشگاه‌های مکزیکی آمریکا و اونام و اتحادیه فوتبال مکزیک، پس از قهرمانی در سال ۱۹۷۷ و ۱۹۸۱ کوپا اینترامریکانا در مقابل قهرمانان آمریکای جنوبی، خواستار شرکت در جام بین قاره‌ای (چه به عنوان نمایندگان قاره آمریکا در جام بین قاره‌ای و چه به عنوان بخشی از جام بین قاره‌ای جدید یوفا-کونمبول-کونکاکاف) شدند. اما درخواست آنها ناموفق بود.
با خطر انحلال جام بین قاره‌ای،[42] وست نالی، یک شرکت بازاریابی بریتانیایی، توسط یوفا و کونمبول برای یافتن راه حلی مناسب در سال ۱۹۸۰ استخدام شد؛[43][44][45] شرکت تویوتا موتور، از طریق وست نالی، رقابت را زیر بال خود گرفت و آن را به عنوان جام تویوتا تغییر نام داد، مسابقه‌ای که در ژاپن انجام میشد.[46][47] تویوتا بیش از ۷۰۰٬۰۰۰ دلار آمریکا در نسخه ۱۹۸۰ سرمایه‌گذاری کرد تا در ورزشگاه ملی المپیک توکیو برگزار شود و بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ دلار به هر شرکت کننده اهدا شد.[48] جام تویوتا، با فرمت جدیدش، با بدبینی پذیرفته شد، زیرا این ورزش در خاور دور ناآشنا بود.[49][50] با این حال، انگیزه مالی مورد استقبال قرار گرفت، زیرا باشگاه‌های اروپایی و آمریکای جنوبی از مشکلات مالی رنج می‌بردند.[51] برای جلوگیری از انصراف تیم‌های اروپایی، تویوتا و یوفا قراردادهای سالانه امضا کردند که برندگان نهایی جام باشگاه‌های اروپا را ملزم به شرکت در جام بین قاره‌ای می‌کردند، به عنوان شرطی که یوفا برای شرکت باشگاه‌ها در جام باشگاه‌های اروپا تعیین کرده بود، یا نداشتن اجازه حضور در جام باشگاه‌های اروپا بود یا خطر مواجهه با شکایت بین‌المللی از سوی یوفا و تویوتا.[52] در سال ۱۹۸۳، اتحادیه فوتبال انگلیس تلاش کرد تا یک جام جهانی باشگاه‌ها را در سال ۱۹۸۵ برگزار کند و توسط وست نالی حمایت شود، اما یوفا آن را رد کرد.[53]
افتتاح (۲۰۰۰–۲۰۰۱)
منچستر یونایتد این را فرصتی برای رقابت برای کسب افتخار نهایی یعنی اولین قهرمان باشگاهی جهان می‌داند.
—مارتین ادواردز، مدیر منچستر یونایتد.[54]
چارچوب مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان ۲۰۰۰ سال‌ها قبل تنظیم شده بود.[55] به گفته سپ بلاتر، ایده این مسابقات در دسامبر ۱۹۹۳ در لاس وگاس، ایالات متحده آمریکا توسط سیلویو برلوسکونی، رئیس باشگاه میلان به کمیته اجرایی ارائه شد.[56] از آنجایی که هر کنفدراسیون تا آن زمان یک قهرمانی باثبات و قاره‌ای داشت، فیفا احساس کرد که برگزاری مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان عاقلانه و مرتبط است. در ابتدا ۹ نامزد برای میزبانی رقابت وجود داشت: چین، برزیل، مکزیک، پاراگوئه، عربستان سعودی، تاهیتی، ترکیه، ایالات متحده آمریکا و اروگوئه. از این نه نفر، تنها عربستان سعودی، مکزیک، برزیل و اروگوئه علاقه خود را به فیفا تأیید کردند. در ۷ ژوئن ۱۹۹۹، فیفا برزیل را به میزبانی مسابقات انتخاب کرد،[57] که در ابتدا قرار بود در سال ۱۹۹۹ برگزار شود.[58] اسطوره منچستر یونایتد، بابی چارلتون، ستون پیروزی انگلیس در جام جهانی فوتبال ۱۹۶۶، اظهار داشت که مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان شانس فوق‌العاده‌ای برای تبدیل شدن به اولین قهرمان واقعی جهان فراهم می‌کند.[59] در این مسابقه ۲۸ میلیون دلار جایزه اهدا شد و حقوق تلویزیونی آن به ارزش ۴۰ میلیون دلار به ۱۵ پخش کننده در پنج قاره فروخته شد.[60] قرعه کشی نهایی اولین دوره مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان در ۱۴ اکتبر ۱۹۹۹ در هتل کوپاکابانا پالاس در ریو دو ژانیرو انجام شد.[61]
در آنجا آنها ادعا می‌کردند که انگلیسی‌ها علاقه‌ای به مسابقات قهرمانی جهان ندارند، با این حال بی‌بی‌سی ۶۰ نفر را برای پوشش مسابقات اعزام کرد. این نشان می‌دهد که این مهمترین رقابتی بود که آنها در تاریخ خود در آن شرکت کرده‌اند. آنها به اینجا آمدند که فکر می‌کردند به راحتی برنده می‌شوند اما روی قدرت واسکو حساب نکردند. هیچ بازیکن منچستری در حال حاضر جایی در تیم واسکو پیدا نمی‌کند. برزیلی‌ها بهترین بازیکنان جهان هستند، اروپایی‌ها حتی نزدیک هم نمی‌شوند.
—اوریکو میراندا، مدیرعامل واسکو دوگاما[62]
مسابقات افتتاحیه قرار بود در سال ۱۹۹۹ توسط قهرمانان باشگاه‌های قاره‌ای در سال ۱۹۹۸، قهرمانان جام بین قاره‌ای و قهرمانان باشگاه‌های ملی کشور میزبان برگزار شود، اما یک سال به تعویق افتاد. زمانی که این مسابقات تغییر یافت، هشت شرکت کننده جدید از قهرمانان قاره در سال ۱۹۹۹ داشت: باشگاه‌های برزیلی کورینتیانس و واسکو دوگاما، تیم انگلیسی منچستر یونایتد، باشگاه مکزیکی نیکاکسا، باشگاه مراکشی الرجا کازابلانکا، تیم اسپانیایی رئال مادرید، باشگاه عربستانی النصر. ، و باشگاه استرالیایی ملبورن جنوبی.[63] گل اول این رقابت‌ها را نیکولا آنلکا بازیکن رئال مادرید مقابل النصر به ثمر رساند. رئال مادرید در بازی اول با نتیجه ۳–۱ پیروز شد.[64] فینال یک بازی تماماً برزیلی بود و همچنین تنها فینالی بود که یک تیم به عنوان میزبان، قهرمان میشد.[65] واسکو دوگاما نتوانست از حمایت محلی خود استفاده کند و پس از تساوی ۰–۰ در ۹۰ دقیقه و وقت‌های اضافه در ضربات پنالتی ۴–۳ توسط کورینتیانس شکست خورد.[66][67]
دومین دوره مسابقات برای اسپانیا در سال ۲۰۰۱ برنامه‌ریزی شده بود و ۱۲ باشگاه در آن حضور داشتند.[68] قرعه کشی در ۶ مارس ۲۰۰۱ در لاکرونیا انجام شد.[69] با این حال، در ۱۸ مه، به دلیل ترکیبی از عوامل، از جمله سقوط شریک بازاریابی فیفا، لغو شد.[70] شرکت کنندگان در نسخه لغو شده هر کدام ۷۵۰٬۰۰۰ دلار غرامت دریافت کردند. فدراسیون فوتبال سلطنتی اسپانیا نیز یک میلیون دلار آمریکا از فیفا دریافت کرد.[71] تلاش دیگری برای برگزاری مسابقات در سال ۲۰۰۳، که در آن ۱۷ کشور به دنبال میزبانی بودند، انجام شد اما شکست خورد.[72][73] فیفا با یوفا، کونمبول و تویوتا برای ادغام جام بین قاره‌ای و مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان در یک رویداد به توافق رسید.[74] آخرین دوره جام بین قاره‌ای که توسط نمایندگان باشگاه‌های توسعه‌یافته‌ترین قاره‌ها در دنیای فوتبال بازی میشد، در سال ۲۰۰۴ برگزار شد و مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان مجدداً در دسامبر ۲۰۰۵ در ژاپن برگزار شد.[75] تمام تیم‌های برنده جام بین قاره‌ای توسط رسانه‌های گروهی و جامعه فوتبال در سراسر جهان به عنوان بالفعل «قهرمانان جهان»[76][77][78] شناخته می‌شدند تا اینکه در سال ۲۰۱۷ فیفا رسماً همه آنها را به عنوان قهرمانان رسمی باشگاه‌های جهان در وضعیتی برابر با قهرمانان جام جهانی باشگاه‌ها به رسمیت شناخت.[79][80]
تورنمنت تک‌حذفی (۲۰۰۵–تاکنون)
نسخه ۲۰۰۵ کوتاه‌تر از مسابقات قهرمانی جهانی قبلی بود و مشکل زمان‌بندی مسابقات در فصول مختلف باشگاهی در هر قاره را کاهش داد. مسابقات فقط شامل شش قهرمان قاره‌ای بود که نمایندگان کونمبول و یوفا از نیمه نهایی وارد مسابقات می‌شدند. جام جدیدی جایگزین جام بین قاره‌ای، جایزه تویوتا و جام سال ۲۰۰۰ معرفی شد. قرعه کشی نسخه ۲۰۰۵ مسابقات در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۵ در توکیو برگزار شد.[81] تیم سائو پائولو، الاتحاد عربستان سعودی را شکست داد تا به فینال برسد.[82] در فینال، یک گل مینیرو برای شکست لیورپول انگلیسی کافی بود.[83] مینیرو اولین بازیکنی بود که در فینال جام جهانی باشگاه‌ها گلزنی کرد.[84]
اینترناسیونال، سائو پائولو، مدافع عنوان قهرمان جهان و آمریکای جنوبی را در فینال جام لیبرتادورس ۲۰۰۶ شکست داد تا برای مسابقات ۲۰۰۶ واجد شرایط شود.[85] در نیمه نهایی، اینترناسیونال تیم الاهلی مصر را شکست داد تا در فینال با بارسلونا دیدار کند.[86] گل دیرهنگام آدریانو گابیرو جام را در برزیل حفظ کرد.[87][88] در سال ۲۰۰۷ بود که هژمونی برزیل سرانجام شکست: میلان در یک بازی نزدیک مقابل تیم ژاپنی اوراوا رد دایموندز، که توسط بیش از ۶۷٬۰۰۰ هوادار در ورزشگاه بین‌المللی یوکوهاما تماشا شد، ۱–۰ پیروز شد تا به فینال برسد.[89] در فینال، میلان با نتیجه ۴–۲ بوکا جونیورز را شکست داد، در مسابقه‌ای که اولین بازیکن در فینال جام جهانی باشگاه‌ها اخراج شد: کاخا کالادزه گرجستانی از میلان در دقیقه ۷۷.[90] یازده دقیقه بعد، پابلو لدسما بازیکن بوکا جونیور به کالادزه ملحق شد زیرا او نیز اخراج شد.[91] سال بعد، منچستر یونایتد، کار میلان را با شکست دادن حریف نیمه نهایی خود، گامبا اوساکای ژاپن، ۵–۳ تقلید کرد.[92] آنها باشگاه اکوادوری ال‌دی‌یو کیتو را در فینال ۱–۰ شکست دادند تا در سال ۲۰۰۸ قهرمان جهان شوند.[93][94]
امارات متحده عربی با موفقیت برای دریافت حق میزبانی جام جهانی باشگاه‌ها در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ انتخاب شد.[95] بارسلونا در فینال لیگ قهرمانان اروپا ۲۰۰۹، قهرمان جهان و اروپا، منچستر یونایتد را از سلطنت خارج کرد تا جواز حضور در جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۰۹ را کسب کند.[96] بارسلونا در نیمه نهایی باشگاه آتلانتی مکزیک را ۳–۱ شکست داد و در فینال با استودیانتس دیدار کرد.[97] پس از یک رویارویی بسیار نزدیک که نیاز به وقت اضافه نیز داشت، لیونل مسی با ضربه سر گلزنی کرد تا بارسلونا را به پیروزی برساند و یک شش‌گانه بی‌سابقه را به ارمغان بیاورد.[98][99][100][101][102] در نسخه ۲۰۱۰ اولین تیم غیر اروپایی و غیر آمریکایی جنوبی به فینال رسید: تی‌پی مازمبه از جمهوری دموکراتیک کنگو. این تیم در نیمه نهایی ۲–۰ اینترناسیونال برزیل را شکست داد تا با اینتر میلان روبرو شود که باشگاه کره جنوبی سئونگنام ایلهوا چونما را ۳–۰ شکست داد.[103][104] اینتر میلان در ادامه با همین نتیجه مازمبه را شکست داد تا پنج‌گانه خود را تکمیل کند.[105][106]
جام جهانی باشگاه‌ها برای نسخه‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به ژاپن بازگشت.[107] در سال ۲۰۱۱، بارسلونا به راحتی بازی نیمه نهایی خود را ۴–۰ در برابر باشگاه السد قطر برد.[108] در فینال، بارسلونا عملکرد خوب خود را در برابر سانتوس تکرار کرد. این، تا به امروز، بیشترین اختلاف گل تیم برنده در فینال رقابت‌ها است.[109] مسی همچنین اولین بازیکنی بود که در دو فینال جام جهانی باشگاه‌ها گلزنی می‌کرد.[110] نسخه ۲۰۱۲ شاهد پایان سلطه اروپا بود زیرا کورینتیانس با بیش از ۳۰٬۰۰۰ هوادار به ژاپن سفر کردند تا به بارسلونا بپیوندند و دو بار قهرمان مسابقات شود.[111][112] در نیمه نهایی، الاهلی موفق شد امتیاز بازی را نزدیک نگه دارد زیرا تنها با گل پائولو گررو از کورینتیانس، این تیم به دومین فینال خود رسید.[113] گررو بار دیگر برای کورینتیانس گلزنی کرد تا تیم انگلیسی چلسی را ۱–۰ شکست دهند و جام را به برزیل بازگردانند.[66][114]
در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ جام جهانی باشگاه‌ها به مراکش منتقل شد. در نسخه اول، تیم میزبان، الرجا کازابلانکا، که باید در مرحله پلی آف شروع می‌کرد، پس از شکست تیم‌های آوکلند سیتی نیوزیلند، مونتری مکزیک و اتلتیکو مینیرو برزیل در نیمه نهایی، دومین تیم آفریقایی بود که به فینال می‌رسید.[115] اما الرجا نیز مانند مازمبه مغلوب قهرمان اروپا شد و این بار با نتیجه ۲–۰ بهبایرن مونیخ باخت.[116] فینال نسخه ۲۰۱۴ دوباره بین آمریکای جنوبی و اروپا برگزار شد و رئال مادرید ۲–۰ سن لورنسو را شکست داد.[117]
در دوره‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ بار دیگر ژاپن به ترتیب برای هفتمین و هشتمین بار میزبان دوازدهمین و سیزدهمین دوره جام جهانی باشگاه‌ها بود. در سال ۲۰۱۵ فینال بین ریور پلاته و بارسلونا برگزار شد. بارسلونا سومین جام جهانی باشگاه‌ها را بالای سر برد که سوارز دو گل و لیونل مسی یک گل در فینال به ثمر رساندند. یکی از موارد قابل توجهی که در مسابقات ۲۰۱۵ رخ داد این بود که سانفریس هیروشیما به مقام سوم رسید، دورترین رکوردی که یک باشگاه ژاپنی تا به آن روز به دست آورده بود. اگرچه این رکورد ماندگار نبود، زیرا در نسخه ۲۰۱۶، کاشیما آنتلرز، قهرمان جی‌لیگ، به فینال مقابل رئال مادرید رسید. گاکو شیباساکی، ستاره کاشیما در فینال بود و با دو گل، این تیم را به یک قدمی قهرمانی رساند. اما رئال مادرید با هت‌تریک کریستیانو رونالدو در وقت اضافه ۴–۲ پیروز شد.[118]
امارات متحده عربی برای میزبانی این رویداد در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بازگشت.[119][120] سال ۲۰۱۷ شاهد قهرمانی دوباره رئال مادرید بود که به اولین تیم در تاریخ جام جهانی باشگاه‌ها تبدیل شد که برای دفاع از عنوان خود به مسابقات بازگشت. رئال مادرید پس از شکست الجزیره در نیمه نهایی و سپس گرمیو در فینال، اولین تیمی بود که با موفقیت از عنوان قهرمانی خود دفاع کرد. العین در نسخه ۲۰۱۸ تبدیل به اولین تیم اماراتی و همچنین دومین تیم آسیایی شد که به فینال راه می‌یابد.[121] رئال مادرید در فینال با نتیجه ۴–۱ العین را شکست داد تا چهارمین عنوان خود در این رقابت‌ها را کسب کند و اولین تیمی باشد که سه سال متوالی و در مجموع چهار بار در تاریخ مسابقات قهرمان شده‌است؛ بنابراین، رئال مادرید پس از قهرمانی در دوره ۲۰۱۸ (با احتساب سه عنوان قهرمانی جام بین قاره‌ای و چهار عنوان قهرمانی جام جهانی باشگاه‌ها) عناوین بین‌المللی خود را به ۷ افزایش داد.[نکته 1]
در ۳ ژوئن ۲۰۱۹، فیفا قطر را به عنوان میزبان رویدادهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ انتخاب کرد.[123][124] گونزالو بلوسو، معاون دبیرکل و مدیر توسعه کونمبول، قبلاً گفته بود که نسخه‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ در ژاپن برگزار می‌شود.[125] در نسخه ۲۰۱۹، لیورپول، فلامینگو را شکست داد و برای اولین بار قهرمان این رقابت شد.[126] در نسخه ۲۰۲۰، بایرن مونیخ با نتیجه ۱–۰ تیگرس اونال را شکست داد و شش‌گانه خود را تکمیل کرد.[127]
در سال ۲۰۲۱، نحوه میزبانی مسابقات تغییر کرد و دیگر میزبانی برای دو سال پیاپی انتخاب نشد. نسخه ۲۰۲۱ که به دلیل تاثیر دنیاگیری کووید-۱۹ بر فوتبال در سال ۲۰۲۲ و در امارات متحده عربی برگزار شد و چلسی در فینال، توانست پالمیراس برزیل را در وقت اضافه ۲–۱ شکست دهد و اولین عنوان خود را کسب کند.[128] نسخه سال ۲۰۲۲ به دلیل برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در زمستان، نتوانست طبق سال‌های گذشته در دسامبر برگزار شود و زمزمه‌هایی از لغو مسابقات در آن سال نیز بود. اما در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲، فیفا اعلام کرد که مسابقات از فوریه در مراکش شروع می‌شود. الهلال عربستان با شکست فلامینگو در نیمه نهایی، به سومین تیم آسیایی تبدیل شد که به فینال مسابقات راه می‌یابد. این تیم همچنین اولین تیمی بود که به نمایندگی از ای‌اف‌سی به این عنوان دست یافته بود (کاشیما آنتلرز و العین به عنوان میزبان مسابقات به فینال رسیدند). الهلال هم مانند تمامی تیم‌های غیر اروپایی و آمریکای جنوبی، در فینال مغلوب شد و به رئال مادرید، ۵–۳ باخت که تا به امروز، این پرگل‌ترین فینال مسابقات بوده‌است. رئال مادرید با این پیروزی، برای پنجمین بار قهرمان مسابقات شد و اختلافش را با حریف سنتی خود، بارسلونا به ۲ قهرمانی رساند.
گسترش و تغییر نام
در اواخر سال ۲۰۱۶، جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا، گسترش جام جهانی باشگاه‌ها به ۳۲ تیم از سال ۲۰۱۹ و زمان‌بندی مجدد آن به ژوئن را پیشنهاد داد تا برای پخش‌کنندگان و حامیان مالی متعادل‌تر و جذاب‌تر باشد.[129] در اواخر سال ۲۰۱۷، فیفا پیشنهاداتی را برای گسترش مسابقات به ۲۴ تیم و برگزاری هر چهار سال یک بار مسابقات تا سال ۲۰۲۱، جایگزین جام کنفدراسیون‌ها، مورد بحث قرار داد.[130]
تورنمنت جدید با ۲۴ تیم قرار بود در سال ۲۰۲۱ آغاز شود و شامل همه قهرمانان لیگ قهرمانان اروپا، نایب قهرمان لیگ قهرمانان اروپا، قهرمانان لیگ اروپا و قهرمانان جام لیبرتادورس از چهار فصل اخیر میشد. باقی سهمیه‌ها هم به کنفدراسیون‌های دیگر تعلق می‌گرفت.[131][132] همراه با مسابقات جدید لیگ ملت‌های اروپا، درآمد ۲۵ میلیارد دلاری در طول دوره ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۳ پیش‌بینی میشد.[133] اولین تورنمنت در چین برگزار میشد. با این حال، مسابقات به دلیل مسائل مربوط به زمان‌بندی ناشی از دنیاگیری کووید-۱۹ لغو شد.[134][135]
در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲، فیفا یک تورنمنت گسترده را اعلام کرد که با ۳۲ تیم برگزار می‌شود و در ژوئن ۲۰۲۵ آغاز خواهد شد.[134][136][137] فدراسیون بین‌المللی فوتبالیست‌های حرفه‌ای و انجمن لیگ‌های جهانی هر دو بلافاصله از این پیشنهاد انتقاد کردند.[134] در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۳، فیفا تأیید کرد که ایالات متحده میزبان مسابقات ۲۰۲۵ به عنوان مقدمه‌ای برای جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶ خواهد بود.[138] ۳۲ تیم در ۸ گروه ۴ تیمی تقسیم می‌شوند که ۲ تیم برتر هر گروه راهی مرحله حذفی می‌شوند. شورای فیفا همچنین مسابقات باشگاهی سالانه‌ای که از سال ۲۰۲۴ به نام جام بین قاره‌ای فیفا برگزار میشد را معرفی کرد.[139] در ۲۸ فوریه ۲۰۲۴، فیفا اعلام کرد که نام مسابقات به Mundial de Clubes (پرتغالی و اسپانیایی برای "جام جهانی باشگاه‌ها") تغییر می‌کند تا همزمان با تغییر در قالب باشد.[140]
فرمت این مسابقات جنجال به پا کرده است و بسیاری از باشگاه‌ها و اتحادیه‌های ملی با برنامه ریزی آن مخالفت کرده و فیفا را به اولویت دادن پول به سلامت بازیکنان متهم می‌کنند[141] و استدلال می‌کنند که اضافه شدن جام بین قاره‌ای جدید می‌تواند منجر به اضافه بار مسابقات شود و سلامت بازیکنان را به خطر بیندازد.[142][143]
نتایج
نکات
- شورای فیفا رسماً برندگان جام بین قاره‌ای و جام باشگاه‌های جهان را به عنوان قهرمانان باشگاهی جهان می‌شناسد.[122]
- وقت اضافه‌ای انجام نشد.
- بازی بعد از ۹۰ دقیقه ۱–۱ بود.
- بازی بعد از ۹۰ دقیقه ۲–۲ بود.
- بازی بعد از ۹۰ دقیقه ۰–۰ بود.
- بازی بعد از ۹۰ دقیقه ۱–۱ بود.
عملکرد باشگاهی
| باشگاه | قهرمانی | نایب قهرمانی | سال‌های قهرمانی | سال‌های نایب قهرمانی |
|---|---|---|---|---|
| رئال مادرید |
۵ | ۰ | ۲۰۱۴، ۲۰۱۶، ۲۰۱۷، ۲۰۱۸، ۲۰۲۲ | — |
| بارسلونا |
۳ | ۱ | ۲۰۰۹، ۲۰۱۱، ۲۰۱۵ | ۲۰۰۶ |
 کورینتیانس |
۲ | ۰ | ۲۰۰۰، ۲۰۱۲ | — |
 بایرن مونیخ |
۲ | ۰ | ۲۰۱۳، ۲۰۲۰ | — |
| لیورپول |
۱ | ۱ | ۲۰۱۹ | ۲۰۰۵ |
| چلسی |
۱ | ۱ | ۲۰۲۱ | ۲۰۱۲ |
| سائو پائولو |
۱ | ۰ | ۲۰۰۵ | — |
| اینترناسیونال |
۱ | ۰ | ۲۰۰۶ | — |
 میلان |
۱ | ۰ | ۲۰۰۷ | — |
| منچستر یونایتد |
۱ | ۰ | ۲۰۰۸ | — |
| اینتر میلان |
۱ | ۰ | ۲۰۱۰ | — |
| منچستر سیتی |
۱ | ۰ | ۲۰۲۳ | — |
| واسکو دوگاما |
۰ | ۱ | — | ۲۰۰۰ |
 بوکا جونیورز |
۰ | ۱ | — | ۲۰۰۷ |
 ال‌دی‌یو کیتو |
۰ | ۱ | — | ۲۰۰۸ |
| استودیانتس |
۰ | ۱ | — | ۲۰۰۹ |
 تی‌پی مازمبه |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۰ |
| سانتوس |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۱ |
 الرجا کازابلانکا |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۳ |
| سن لورنسو |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۴ |
| ریور پلاته |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۵ |
 کاشیما آنتلرز |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۶ |
| گرمیو |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۷ |
 العین |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۸ |
| فلامینگو |
۰ | ۱ | — | ۲۰۱۹ |
 تیگرس اونال |
۰ | ۱ | — | ۲۰۲۰ |
| پالمیراس |
۰ | ۱ | — | ۲۰۲۱ |
 الهلال |
۰ | ۱ | — | ۲۰۲۲ |
| فلومیننزه |
۰ | ۱ | — | ۲۰۲۳ |
عملکرد کشوری
| کشور | قهرمانی | نایب قهرمانی | سال‌های قهرمانی | سال‌های نایب قهرمانی |
|---|---|---|---|---|
| اسپانیا |
۸ | ۱ | ۲۰۰۹، ۲۰۱۱، ۲۰۱۴، ۲۰۱۵، ۲۰۱۶، ۲۰۱۷، ۲۰۱۸، ۲۰۲۲ | ۲۰۰۶ |
| برزیل |
۴ | ۶ | ۲۰۰۰، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۱۲ | ۲۰۰۰، ۲۰۱۱، ۲۰۱۷، ۲۰۱۹، ۲۰۲۱، ۲۰۲۳ |
| انگلستان |
۴ | ۲ | ۲۰۰۸، ۲۰۱۹، ۲۰۲۱، ۲۰۲۳ | ۲۰۰۵، ۲۰۱۲ |
| ایتالیا |
۲ | ۰ | ۲۰۰۷، ۲۰۱۰ | — |
| آلمان |
۲۰۱۳، ۲۰۲۰ | |||
| آرژانتین |
۰ | ۴ | — | ۲۰۰۷، ۲۰۰۹، ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ |
| اکوادور |
۱ | ۲۰۰۸ | ||
| کنگو |
۲۰۱۰ | |||
| مراکش |
۲۰۱۳ | |||
| ژاپن |
۲۰۱۶ | |||
| امارات متحدهٔ عربی |
۲۰۱۸ | |||
| مکزیک |
۲۰۲۰ | |||
| عربستان سعودی |
۲۰۲۲ |
عملکرد قاره‌ای
بهترین نمایندگان آفریقا، تی‌پی مازمبه از جمهوری دموکراتیک کنگو و باشگاه مراکشی الرجا کازابلانکا بودند که در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ به ترتیب دوم شدند. بهترین نمایندگان آسیا، کاشیما آنتلرز از ژاپن، العین از امارات متحده عربی و الهلال از عربستان سعودی بودند که به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ دوم شدند. بهترین نماینده آمریکای شمالی، تیم مکزیکی تیگرس اونال بود که در سال ۲۰۲۰ مقام دوم را کسب کرد. این شش باشگاه تنها تیم‌های خارج از اروپا و آمریکای جنوبی هستند که به فینال رسیده‌اند.
آوکلند سیتی از نیوزیلند در سال ۲۰۱۴ مقام سوم را به دست آورد، این تنها زمانی بود که تا به امروز یک تیم اقیانوسیه به نیمه نهایی مسابقات رسید.
فرمت و قوانین
| مرحله پلی آف |
|---|
| مرحله یک‌چهارم نهایی |
| مرحله نیمه نهایی |
| فینال |
|
اکثر تیم‌ها با قهرمانی در رقابت‌های قاره‌ای خود (لیگ قهرمانان آسیا، لیگ قهرمانان آفریقا، لیگ قهرمانان کونکاکاف، جام لیبرتادورس، لیگ قهرمانان اقیانوسیه و لیگ قهرمانان اروپا)، جواز حضور در جام جهانی باشگاه‌ها را کسب می‌کنند. علاوه بر این، قهرمانان لیگ ملی کشور میزبان نیز واجد شرایط هستند.[186]
اولین دوره این مسابقات در دو مرحله برگزار شد. هشت شرکت کننده به دو گروه چهار تیمی تقسیم شدند. برنده هر گروه در فینال به مصاف هم رفتند و نایب قهرمانان برای کسب مقام سوم بازی کردند. این مسابقات در طول راه‌اندازی مجدد در سال ۲۰۰۵ قالب خود را تغییر داد و به یک تورنمنت تک‌حذفی تبدیل شد که در آن تیم‌ها در یک مسابقه با یکدیگر بازی می‌کنند و در صورت لزوم از ضربات پنالتی و وقت اضافه برای تعیین برنده استفاده می‌شود. شش باشگاه در یک دوره دو هفته‌ای به رقابت می‌پردازند. مسابقات شامل سه مرحله بود: مرحله یک‌چهارم نهایی، مرحله نیمه نهایی و فینال. در مرحله یک‌چهارم نهایی، برندگان لیگ قهرمانان اقیانوسیه، قهرمان لیگ قهرمانان آفریقا، قهرمان لیگ قهرمانان آسیا و قهرمان جام قهرمانان کونکاکاف به مصاف یکدیگر می‌روند. پس از آن، برندگان آن بازی‌ها به نیمه نهایی می‌روند تا با برنده لیگ قهرمانان اروپا و جام لیبرتادورس آمریکای جنوبی بازی کنند. برندگان هر نیمه نهایی به بازی فینال می‌رسند.[186]
با معرفی این فرمت، یک مسابقه مقام پنجمی و یک سهمیه برای قهرمانان لیگ کشور میزبان اضافه شد. اکنون چهار مرحله وجود دارد: مرحله پلی آف، مرحله یک‌چهارم نهایی، مرحله نیمه نهایی و فینال. در مرحله اول، قهرمان لیگ ملی کشور میزبان در مقابل قهرمان لیگ قهرمانان اقیانوسیه قرار می‌گیرد. برنده آن مرحله به مرحله یک‌چهارم نهایی می‌رود تا به قهرمانان لیگ قهرمانان آفریقا، لیگ قهرمانان آسیا و جام قهرمانان کونکاکاف بپیوندد. برندگان آن بازی‌ها به نیمه نهایی می‌روند تا با قهرمانان لیگ قهرمانان اروپا و جام لیبرتادورس آمریکای جنوبی بازی کنند. برندگان هر نیمه نهایی در فینال با یکدیگر بازی می‌کنند.[186]
از سال ۲۰۲۲، مسابقه برای مقام پنجم دیگر برگزار نمی‌شود.[185]
جام
جام مورد استفاده در طول مسابقات افتتاحیه جام مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان نام داشت. جام اصلی توسط ساوایا و مورونی، یک شرکت طراح ایتالیایی که طرح‌های معاصر را با زمینه‌های فرهنگی و مفاهیم طراحی تولید می‌کند، ایجاد شد. شرکت طراحی در میلان مستقر است. جام کاملاً نقره‌ای و دارای وزن ۴ کیلوگرم (۸٫۸ پوند) و ارتفاع ۳۷٫۵ سانتی‌متر (۱۴٫۸ اینچ) است. طول پایه و عریض‌ترین نقاط آن ۱۰ سانتی‌متر (۳٫۹ اینچ) است. این جام دارای پایه‌ای از دو ستون بود که دارای چهار ستون مستطیل شکل بود. روی دو ستون از چهار ستون کتیبه‌ای بود. یکی حاوی عبارت «قهرمانی باشگاه‌های جهان» بود که روی آن نقش بسته بود. روی دیگری حروف «فیفا» درج شده بود. در بالا، یک توپ فوتبال بر اساس توپ جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸، آدیداس تریکلور، دیده می‌شود. هزینه تولید جام ۲۵٬۰۰۰ دلار آمریکا بود. جام برای اولین بار در هتل‌ها و استراحتگاه‌های شرایتون در ریو دو ژانیرو در ۴ ژانویه ۲۰۰۰ ارائه شد.[187][188][189][190]
همان‌طور که جام جهانی زنان نت زنانه متمایز داشت، این جام جدید نیز مردانه‌تر است. همچنین از حس کلاسیک هندسه و معماری الهام گرفته شده‌است، مفاهیمی ماندگار درست مانند مقام قهرمانی جهان.
ویلیام ساوایا، طراح جام قهرمانی باشگاه‌های جهان[191]
این مسابقات، با فرمت قبلی خود، نام خود را با جام فعلی، که جام جهانی باشگاه‌ها یا به سادگی لا کوپا نیز نامیده می‌شود به اشتراک می‌گذارد، که به قهرمان جام جهانی باشگاه‌ها اهدا می‌شود. جام در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۵ در توکیو در طول قرعه کشی نسخه آن سال مسابقات رونمایی شد. این جام در سال ۲۰۰۵ در بیرمنگام، انگلیس در شرکت توماس فاتورینی توسط طراح انگلیسی، جین پاول در کنار دستیارش داون فوربس به دستور فیفا طراحی شد. جام طلایی و نقره‌ای و دارای وزن ۵٫۲ کیلوگرم (۱۱ پوند)، قد ۵۰ سانتی‌متر (۲۰ اینچ) است. پایه و عریض‌ترین نقاط آن نیز دقیقاً ۲۰ سانتی‌متر (۷٫۹ اینچ) اندازه‌گیری می‌شود. از ترکیب برنج، مس، نقره استرلینگ، فلز طلاکاری، آلومینیوم، کروم و رودیم ساخته شده‌است. جام با طلا روکشی شده‌است.[82][189]
به گفته فیفا، این طرح، شش ستون پلکانی را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده شش تیم شرکت‌کننده از شش کنفدراسیون مربوطه است و یک سازه فلزی جداگانه به برنده مسابقه اشاره می‌کند. آنها کره‌ای را به شکل یک توپ فوتبال نگه می‌دارند؛ یک ویژگی ثابت تقریباً در تمام جام‌های فیفا. روی پایه طلایی عبارت «جام جهانی باشگاه‌ها» در پایین آن حک شده‌است.[189]
جوایز
در پایان هر جام جهانی باشگاه‌ها، جوایزی به بازیکنان و تیم‌ها برای دستاوردهایی غیر از موقعیت‌های تیمی نهایی آنها در مسابقات اهدا می‌شود. در حال حاضر سه جایزه وجود دارد:[192]
- توپ طلا برای بهترین بازیکن، با رای اعضای رسانه تعیین می‌شود؛ توپ نقره و توپ برنز به ترتیب به بازیکنان دوم و سوم در رای‌گیری تعلق می‌گیرد.[192]
- بهترین بازیکن بازی (که قبلاً به عنوان «مرد مسابقه» شناخته میشد) به بهترین بازیکن در هر مسابقه تعلق می‌گیرد. این جایزه اولین بار در سال ۲۰۱۳ اهدا شد.
- جایزه بازی جوانمردانه فیفا برای تیمی که بهترین رکورد بازی جوانمردانه را دارد، طبق سیستم امتیازدهی و معیارهای تعیین شده توسط کمیته بازی جوانمردانه فیفا.[192]
برندگان مسابقه همچنین حق دریافت نشان قهرمانان فیفا را دارند. نشان قهرمانان فیفا دارای تصویری از جام است که قهرمان حاکم حق دارد آن را فقط روی لباس تیم اصلی خود تا و از جمله فینال مسابقات قهرمانی بعدی نمایش دهد. اولین نسخه از نشان به میلان، قهرمان فینال ۲۰۰۷ ارائه شد.[193][194] هر چهار قهرمان قبلی تا فینال ۲۰۰۸ مجاز به پوشیدن نشان بودند، جایی که منچستر یونایتد حق پوشیدن نشان را تنها با بردن جام به دست آورد.[195]
سه تیم برتر هر تورنمنت مجموعه‌ای از مدال‌های طلا، نقره یا برنز دریافت می‌کنند تا بین بازیکنان خود توزیع کنند.[192]
درآمد باشگاه‌ها
| قهرمان | ۵ میلیون |
|---|---|
| نایب قهرمان | ۴ میلیون |
| مقام سوم | ۲٫۵ میلیون |
| مقام چهارم | ۲ میلیون |
| مقام پنجم | ۱٫۵ میلیون |
| مقام ششم | ۱ میلیون |
| مقام هفتم | ۰٫۵ میلیون |
مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان ۲۰۰۰ اولین دوره این مسابقات بود. ۲۸ میلیون دلار جایزه برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شد. جوایز دریافتی توسط باشگاه‌های شرکت کننده بر اساس مشارکت و نتایج به پرداخت‌های ثابت تقسیم شد. باشگاه‌هایی که مسابقات را از رتبه‌های پنجم تا هشتم به پایان رساندند، ۲٫۵ میلیون دلار دریافت کردند. باشگاهی که در نهایت در جایگاه چهارم قرار گرفت ۳ میلیون دلار دریافت کرد در حالی که تیم سوم ۴ میلیون دلار دریافت کرد. نایب قهرمان ۵ میلیون دلار آمریکا گرفت در حالی که قهرمانان نهایی ۶ میلیون دلار آمریکا به دست آورد.[196]
راه‌اندازی مجدد مسابقات در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان ۲۰۰۵ شاهد مقادیر متفاوتی از جوایز و تغییراتی در معیارهای دریافت مبالغ خاص بود. مجموع مبلغ جایزه اهدا شده به ۱۶ میلیون دلار کاهش یافت. قهرمان ۵ میلیون دلار و نایب قهرمان ۴ میلیون دلار، تیم سوم ۲٫۵ میلیون دلار، تیم چهارم ۲ میلیون دلار، تیم پنجم ۱٫۵ میلیون دلار و تیم ششم ۱ میلیون دلار دریافت کردند.[197]
برای جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۰۷، یک بازی پلی آف بین قهرمان اقیانوسیه و قهرمانان کشور میزبان برای ورود به مرحله یک‌چهارم نهایی به منظور افزایش علاقه خانگی به مسابقات معرفی شد. معرفی مجدد مسابقه برای مقام پنجم برای مسابقات ۲۰۰۸ همچنین باعث افزایش مبلغ جایزه به میزان ۵۰۰٬۰۰۰ دلار و به مجموع ۱۶٫۵ میلیون دلار آمریکا شد.[198]
حمایت مالی
مانند جام جهانی فوتبال، جام جهانی باشگاه‌ها نیز توسط گروهی از شرکت‌های چند ملیتی حمایت مالی می‌شود. شرکت تویوتا موتور، شرکت خودروسازی ژاپنی چندملیتی مستقر در تویوتا، آیچی، شریک ارائه دهنده جام جهانی باشگاه‌ها بود تا اینکه قرارداد حمایت مالی آن در پایان دسامبر ۲۰۱۴ منقضی شد و تمدید نشد.[199] از آنجایی که تویوتا حامی اصلی مسابقات بود، وضعیت هیوندای-کیا به عنوان شریک فیفا با توجه به جام جهانی باشگاه‌ها قبل از سال ۲۰۱۵ فعال نبود. با این حال، سایر شرکای فیفا (آدیداس، کوکا کولا و ویزا) حمایت کامل خود را حفظ کردند. در سال ۲۰۱۵، گروه علی‌بابا قراردادی هشت ساله امضا کرد تا شریک ارائه کننده مسابقات شود.[200]
مسابقات افتتاحیه شش حامی رویداد داشت: فوجی‌فیلم، هیوندای، جی‌وی‌سی، مک‌دونالد، بادویزر و مسترکارت.[201][202]
باشگاه‌های منفرد ممکن است پیراهن‌هایی با تبلیغات بپوشند، حتی اگر این حامیان مالی با اسپانسرهای جام جهانی باشگاه‌ها در تضاد باشند. با این حال، تنها یک حامی اصلی در هر پیراهن علاوه بر اسپانسر سازنده کیت مجاز است.[186]
آمار و رکوردها
.jpg)
تونی کروس شش بار قهرمان جام جهانی باشگاه‌ها شده‌است که بیشترین رکورد توسط هر بازیکنی است.[203] کریستیانو رونالدو با هفت گل رکورد بهترین گلزن در تاریخ جام جهانی باشگاه‌ها را در اختیار دارد.[204] حسین الشحات با دوازده بازی، بیشترین حضور را در این رقابت‌ها داشته‌است.[205]
رئال مادرید پنج بار قهرمان جام جهانی باشگاه‌ها شده‌است. آنها همچنین بیشترین برد (۱۲) و بیشترین تعداد گل زده در مسابقات (۴۰) را دارند.[206][207] آوکلند سیتی در بیشترین تورنمنت‌ها (۱۱) شرکت کرده‌است، در حالی که الاهلی بیشترین بازی را در این رقابت‌ها انجام داده‌است (۲۵).[207]
آهنگ‌های رسمی
مانند اکثر تورنمنت‌های بین‌المللی فوتبال، جام جهانی باشگاه‌های فیفا از سال ۲۰۰۵ برای هر تورنمنت آهنگ‌های رسمی را به نمایش گذاشته‌است. برخلاف اکثر تورنمنت‌های بزرگتر، مانند جام جهانی فوتبال، آهنگ‌ها عمدتاً از جی-پاپ تشکیل شده‌است، زیرا اکثر مسابقات در ژاپن برگزار شد.[208][209]
| سال | میزبان | آهنگ/سرودهای رسمی | زبان(ها) | خواننده(ها) |
|---|---|---|---|---|
| ۲۰۰۵ | ژاپن |
"Legendary Meadow" | ژاپنی | چمیستری |
| ۲۰۰۶ | "Top of the World" | |||
| ۲۰۰۷ | "Shining Night" | چمیستری (حمایت شده توسط مانکی ماجیک) | ||
| ۲۰۰۸ | "Septenova" | انگلیسی و ژاپنی | گوسپیلرز دربرابر شینتارو توکیتا (از سوکیما سوئیچ) | |
| ۲۰۰۹ | امارات متحده عربی |
"The River Sings" | لوکسی | انیا |
| ۲۰۱۰ | ||||
| ۲۰۱۱ | ژاپن |
"Never Give Up" | ژاپنی | کایلی |
| ۲۰۱۲ | "World Quest" | ژاپنی | نیوز | |
| ۲۰۱۳ | مراکش |
"Seven Colors" | انگلیسی و ژاپنی | |
| ۲۰۱۴ | "Come Alive" | انگلیسی | ردوان و احمد شوقی | |
| ۲۰۱۵ | ژاپن |
"Anthem" | انگلیسی | نیوز |
| ۲۰۱۶ | ||||
| ۲۰۱۷ | امارات متحده عربی |
"Kingdom" | انگلیسی و ژاپنی | |
| ۲۰۱۸ | "Spirit" | ژاپنی | ||
| ۲۰۱۹ |  قطر |
"Superstar" | ||
| ۲۰۲۲ | مراکش |
"Welcome To Morocco" | انگلیسی و عربی | ردوان، دوزی، حاتم عمور، اسما لمنور، ریم، آمینوکس، نعمان بلعاشی، زهیر بهاوی، دیزی دروس |
| ۲۰۲۳ | عربستان سعودی |
"It's On"[210] | انگلیسی | بی‌بی رکسا، ردوان |
دیدگاه‌ها
از زمان شروع مسابقات در سال ۲۰۰۰، این رقابت، علیرغم نام و دستاوردهای شرکت کنندگان، با استقبال متفاوتی روبرو شده‌است. در بیشتر اروپا، جام جهانی باشگاه‌ها در مقایسه با لیگ قهرمانان اروپا، در تلاش برای جلب توجه رسانه‌ای گسترده‌است و معمولاً به‌عنوان یک مسابقه با رتبه بالا شناخته نمی‌شود.[211][212] با این حال، در آمریکای جنوبی، به‌طور گسترده‌ای بالاترین نقطه در حرفه یک فوتبالیست، مربی یا تیم در سطح باشگاهی بین‌المللی در نظر گرفته می‌شود.[213][214] در برزیل و آرژانتین، این مسابقات به عنوان دنباله جام بین قاره‌ای دیده می‌شود.
این رقابت همچنین عمدتاً توسط مطبوعات اروپایی و هواداران، از جمله به دلیل فرمت آن مورد انتقاد قرار می‌گیرد که به نفع تیم‌های یوفا و کونمبول است، زیرا نمایندگان آنها از نیمه نهایی شروع می‌کنند و فقط می‌توانند در دیدار نهایی با یکدیگر ملاقات کنند. باز شدن بازار جهانی فوتبال تعادل را تغییر داده‌است. امروزه بهترین بازیکنان آمریکای جنوبی معمولاً برای تیم‌های اروپایی بازی می‌کنند.[215][216] تصمیم فیفا برای انتخاب میزبان مسابقات بر اساس قراردادهای اقتصادی به جای شایستگی فوتبالی آنها، مانند قطر، نیز مورد انتقاد قرار گرفته‌است.[217] علاوه بر این، منافع اقتصادی برای تیم برنده کمتر از جوایز سوپر جام در نظر گرفته می‌شود.[218][219]
فهرست پخش‌کننده‌های فعلی مسابقات
| منطقه | شبکه | منبع |
|---|---|---|
| افغانستان | معراج تی‌وی، صلح تی‌وی | [220] |
| آذربایجان | سی‌بی‌سی اسپورتس | [220] |
| بوسنی و هرزگوین | آرنا اسپورت | [220] |
| برزیل | تی‌وی گلوبو | [221][222] |
| بلغارستان | مکس اسپورت | [220] |
| آسیای مرکزی | مچ! تی‌وی | [220] |
| کرواسی | آرنا اسپورت | [220] |
| جمهوری چک | نووا اسپورت | [220] |
| فرانسه | کانال+، لکیپ تی‌وی | [223] |
| مجارستان | ام۴ اسپورت | [220] |
| هند | یورواسپورت، فنکود | [221][222] |
| ایران | شبکه ورزش، پرشیانا اسپورتس | [223] |
| ایرلند | لایواسکور | [224] |
| ایتالیا | اسکای ایتالیا | [223] |
| قزاقستان | قزاسپورت تی‌وی | [223] |
| مالزی | اس‌پی‌او‌تی‌وی | [223] |
| منا | اس‌اس‌سی اسپورتس | [220] |
| پرتغال | اسپورت تی‌وی | [220] |
| روسیه | مچ! تی‌وی | [220] |
| صربستان | آرنا اسپورت | [220] |
| آفریقای جنوب صحرا | استارتایمز اسپورتس | [220] |
| تاجیکستان | تی‌وی ورزش، تی‌وی فوتبال | [220] |
| ترکیه | تی‌وی۸، ۵. اکسن | [220] |
| اوکراین | میگوگو فوتبال | [220] |
| ایالات متحده آمریکا | فاکس اسپورتس | [225] |
| بریتانیا | تی‌ان‌تی اسپورتس | [220] |
| ازبکستان | اسپورت ازبکستان | [220] |
| جهان | فیفا+ | [220] |
جستارهای وابسته
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
