آل بویه
یک شاهنشاهی دیلمی حاکم بر ایران مرکزی و غربی (۹۳۴–۱۰۶۹) / From Wikipedia, the free encyclopedia
شاهنشاهی بویی یا بوییان یا آل بویه (۹۳۴ – ۱۰۵۵ م / ۳۱۳–۴۳۵ خ)، دودمانی ایرانی[10] و شیعهمذهب با اصلیت دیلمی در دوران پس از اسلام بودند که از میانه قرن چهارم هجری/ دهم میلادی تا میانه قرن پنجم هجری/دوازدهم میلادی بر نواحی جنوبی، و غربی ایران و نیز بر عراق حکومت میکردند.[11] آنها از دیلمان سیاهکل[12] در گیلان به پا خاسته بودند و خود را از نوادگان ساسانیان میدانستند.[13]
این مقاله دارای چندین مشکل است. خواهشمندیم به بهبود آن کمک کنید یا در مورد این مشکلات در صفحهٔ بحث گفتگو کنید. (دربارهٔ چگونگی و زمان مناسب برداشتن این برچسبها بیشتر بدانید)
|
آل بویه امپراتوری آل بویه شاهنشاهی بویی | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۹۳۲–۱۰۶۲ | |||||||||||||
پرچم آل بویه | |||||||||||||
قلمرو شاهنشاهی آل بویه از کتاب اطلس تاریخی ایران، نشر دانشگاه تهران[2] | |||||||||||||
پایتخت | شیراز (آل بویه فارس)
ری (آل بویه ری) بغداد (آل بویه بغداد) | ||||||||||||
زبان(های) رایج | عربی (زبان رسمی)[3] زبان طبری (زبان دربار)[4] پارسی میانه (زبان دوم دربار)[5] فارسی نو (رایج در میان مردم)[6] | ||||||||||||
دین(ها) | اسلام، شیعه (احتمالاً زیدی) بهعنوان دین رسمی[7] و نیز مذاهب سنی و معتزلی و ادیان مسیحیت، مزدیسنا، یهودیت | ||||||||||||
حکومت | شاهنشاهی | ||||||||||||
امیر/شاهنشاه | |||||||||||||
• ۹۳۴–۹۴۹ | عمادالدوله علی (اولین) | ||||||||||||
• ۱۰۴۸–۱۰۵۵ | ملک رحیم (آخرین) | ||||||||||||
تاریخ | |||||||||||||
• بنیانگذاری | ۹۳۲ | ||||||||||||
• فروپاشی | ۱۰۶۲ | ||||||||||||
مساحت | |||||||||||||
۹۸۰ م.[8][9] | ۱٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۶۲۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||||||
واحد پول | دینار | ||||||||||||
| |||||||||||||
امروز بخشی از | ایران عراق سوریه ترکیه کویت عمان امارات متحده عربی قطر |
سه مؤسس این سلسله علی، حسن و احمد سه پسر دیلمی بویه بودند که در سپاه ماکان بن کاکی حضور داشتند. علی که حکومت اصفهان را در دست داشت به جنوب لشکر کشید و فارس را فتح کرد. این در حالی بود که حسن منطقه جبال را به تصرف خود درآورده و احمد، کرمان و خوزستان را تسخیر کرد و با پیشروی به سوی غرب در سال ۹۴۵ میلادی وارد بغداد شد. وی یک سال بعد مستکفی، خلیفه عباسی را سرنگون و او را با المطیع جایگزین کرد. بدین ترتیب دورهای ۱۱۰ ساله با سیطرهٔ آل بویه بر خلافت آغاز شد. سیطرهای که تثبیتِ آن برای بوئیان ۱۲ سال زمان برد. آنان عنوان امیرالامرا را اختیار کردند که رسماً به فرمانروایان بویی بغداد داده شده بود.[14] از میان دودمانهایی که ابتدا در فلات ایران و سپس عراق، در کنار سامانیان خراسان و ماوراءالنهر بین تسلط عرب بر ایران در اوایل دوره اسلامی و فتح ایران به دست ترکان در قرن پنجم هجری دوره میانپرده ایرانی را نشاندار کردند، آل بویه مهمترین شان بود.[15]