بنو منجم
نام خاندانی ایرانی در دربار عباسیان در سدههای ۹ و ۱۰ میلادی / From Wikipedia, the free encyclopedia
بنو مُنَجِّم یا بنی منجم یا آل منجم[1] نام خاندانی ایرانی در دربار عباسیان در سدههای ۹ و ۱۰ میلادی (سدههای ۳ و ۴ ه. ق) بودند. آنان خود را از نوادگان ساسانیان میدانستند و به واسطهٔ ازدواج با عباسیان پیوند داشتند.[2] اعضای این خاندان به ستارهشناسی (و گاهشماری ایرانی)، اختربینی، شعر، موسیقی (به خصوص آواز)، الهیات و حقوق علاقه داشتند.[3]
بنو مُنَجِّم | |
---|---|
ریشهٔ نام | شهرت در اختربینی |
خاستگاه | یزدگرد سوم |
امتیاز | صاحب منصب در دربار خلفای عباسی |
طبق سخن ابن ندیم این خاندان از نوادگان یزدگرد سوم ساسانی بودند. نام آنان نخست هنگامی وارد تاریخ شد که ابومنصور المنجم (ابان حسیس) به عنوان ستاره بین به خدمت دومین خلیفه عباسی منصور درآمد. پسرش «بِزیست» از آئین زرتشت به اسلام درآمد و نام خود را به یحیی بن ابیمنصور تغییر داد؛ او در دربار مأمون کار میکرد. یحیی در زمان خلافت مأمون عباسی از ۱۹۸ تا ۲۱۷ ه.ق منجم دربار او بود. چهار فرزند یحیی با نامهای علی، عبدالله، حسن و سعید نیز همانند وی برای عباسیان کار کردند. آنان به قدری با خلفا رابطهٔ نزدیکی داشتند که حتی برخی به عنوان نمایندگان خلفا برگزیده شدند. علی بن یحیی (درگذشته در ۲۷۵ ه.ق) در دربار متوکل عباسی بود. یکی از پسران علی به نام هارون فرزندی به نام علی داشت که در زمان سیطرهٔ آل بویه به خدمت آنان درآمد.[4][5]
خاندان بنو منجم در چند نسل تأثیراتی ماندگار بر علم و ادب مناطق تحت سلطهٔ عباسیون گذاشت؛ در ابتدا این تأثیرات بیشتر در اختربینی و علوم ریاضی بود اما در نسلهای بعد به ادبیات و موسیقی نیز گسترش یافت.[6]