بربرها
From Wikipedia, the free encyclopedia
با بربرها (مجموعه تلویزیونی) اشتباه نشود.
بربر انسانی است که تصور میشود غیر متمدن یا حتی وحشی است. بهطور سنتی نامگذاری این واژه معمولاً به صورت کلیگویی براساس کلیشههای قدیمی و تاریخی مشهور اعمال میشود. از این منظر بربرها میتوانند اعضای هر قومی باشند که توسط برخی از افراد از همان طایفه دارای تمدن و نظم کمتر ارزیابی میشوند در اصطلاحات مجازی «بربر» ممکن است اشاره ای فردی به شخصی وحشی، بیرحم، جنگطلب و بیاحساس باشد.[1][2][3]
از لحاظ تاریخی واژهٔ «بربر» به تمامی اقوام شمالی آفریقا _ نواحی شمالی شبهجزیره بالکان و شبهجزیره ایتالیا - و بربرهای شمالی گفته میشود که از دریای سیاه تا شبهجزیره ایبری گسترده بودند. (یونانیان نیز در عهد باستان به غیر یونانیها بربر میگفتند که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد) در سدهٔ پنجم میلادی، مرزهای امپراتوری روم غربی مورد تاخت و تاز «بربرهایی» که تشنهٔ تصرف سرزمینهای تازه بودند قرار گرفت. بربرهای گوت، وندال، بورگوندی، فرانک، ساکسون و آنگل که از نژاد ژرمن بودند و همچنین هونها تحت فرماندهی آتیلا در این تاخت و تاز شرکت داشتند. رومیها در بعضی موارد با بربرها مصالحه میکردند. گاهی نیز با ایجاد تفرقه در بین قبایل، آنها را تضعیف میکردند. سرانجام در اواخر قرن پنجم میلادی، امپراتوری روم غربی از هم پاشید و بربرها حکومتهای پادشاهی جدیدی در اروپا بنا نهادند.[4][5]
خود اصطلاح «بربر» به فرانسوی barbarin و به یونانی (از ریشهٔ barbaroi یونانی) که از ابداعات یونانیان باستان بود، در آغاز، خطاب به هر انسان غیریونانی و غیرمتکلم به زبان یونانی، فاقد رفتار و کردار یونانی و ساکن در سرزمینی غیر از یونان- به ویژه ترکها و مصریان - به کار برده میشد. به سادگی نمیتوان ریشههای این اصطلاح را شناسایی کرد؛ اما یکی از نظریههای پذیرفته شدهتر این است که میگوید اصطلاح یاد شده اصطلاحی نامآوایی است: «bar-bar-bar» برای کسانی که گوش تشخیصدهنده ندارند میتواند مانند همان زبانهای بیگانه باشد، و به همین دلیل بوده که متکلمان به زبانهای غیریونانی، کمکم در اشاره به «دیگران» از اصطلاحات نامآوایی استفاده کردند.[6]
وقتی رومیها این اصطلاح را برگزیدند و پذیرفتند، مانند یونانیها آن را در خطاب به دشمنانشان - قبایل اروپای شمالی - به کار گرفتند. حتی معروف بود که یونانیها و رمیها وقتی میخواستند با لحنی حقارتآمیز به یکدیگر اشاره کنند این اصطلاح را به کار میبردند.
تاسیت (۱۱۷–۵۶ میلادی) مورخ رمی در رسالهٔ خود با عنوان آلمان و قبایلش، توصیفی موشکافانه از دشمنان رم در شمال به عمل میآورد. این مقاله به عنوان شاخصی گویا از چگونگی نگرش رمیان به همسایگان شمالی خود بربرها را به شکل گونهای وحشی نیک و اصیل و بزرگمنش مجسم میکند: جسور در پیکار؛ اما ناسپاس در برابر ظرافتهای زندگی، مذهبگرا در رعایت سنتها و رسوم ولی بیتوجه به دیگر مسائل؛ کثیف و بدبو اما مهماننواز و روراست.[7]
یک اشتباه دیگر دربارهٔ بربرهای ژرمن که در طول سدههای گذشته رواج یافتتمایل به دستهبندی یکجای تمام قبایل ژرمن بر اساس این فرض بود که بربرها هیچ فرقی با هم ندارند.
تاسیت مورخ و پژوهندگان معاصرش - و البته پژوهندگان در روزگار ما - معمولاً از بربرها به عنوان یک گروه واحد سخن میگویند؛ آن هم در زمانی که قبایل ساکن در اروپای شمالی با وجود تشابهات بسیاری که با هم داشتند، از دیدگاه رسوم و اعمال مذهبی و سنتهای اجتماعی، آیینهای تدفین مردگان و روشهای اداری و سیاسی، بسیار گوناگون و با هم متفاوت بودند.