الحمد لله
From Wikipedia, the free encyclopedia
ٱلْحَمْدُ لِلَّٰه عبارتی عربی به معنای «سپاس ویژهٔ خداست» میباشد.[1] این عبارت به تَحْمِید ' ستایش '[2] یا حَمْدَلَة نیز معروف است.[3] نوع طولانیتر این عبارت ٱلْحَمْدُ لله رَبِّ ٱلْعَالَمِینَ، به معنی «همهٔ ستایشها از آنِ خدا، پروردگار جهانهاست» میباشد (برگرفته از آیهٔ دوم سورهٔ فاتحه).
بهکارگیری آن میان مسلمانان و همچنین عربزبانان مسیحی و یهودی مرسوم است هرچند غالباً مسلمانان به دلیل مرکزیت این عبارت خاص درون متون قرآن و احادیث محمّد پیامبر اسلام معمول است. روایتی از پیامبر است با این مضمون که هر امر مهمی که با الحمدلله آغاز نشود، به سرانجام نمیرسد و نامبارک است.[4]از همین رو، کتابها و نامهها و خطبهها و خطابهها را با الحمدلله آغاز میکردهاند.[5] این امر به حدّی رواج داشت که خطبه معروف ابن زیاد را در بصره به سبب نداشتن الحمدلله در آغاز، «خطبة بَتراء» (به معنای خطبه ناقص) خواندهاند.[6]
این عبارت سه بخش دارد:
- «الـ»: الف و لام جنس برای شناسسازی (معرفه کردن) آن دسته از اسمها به کار میرود که بر افراد بیشماری دلالت میکنند.
- «حمدُ»: به معنای «احساس سپاسگزاری» در برابر شکر، «واژگان سپاسگزاری».
- «لـِلله»: حرف اضافه + اسم الله. لـِ حرف اضافهای به معنای «برای» است.
یشتر نحویان و مفسران، کلمه «الحمد» را در جمله «الحمدللّه» مبتدا، و «ال» را در الحمد به (ال جنس) میدانند. بر این اساس، این عبارت اینگونه معنا میشود: هر ستایشی از آنِ خداست.[7]