الأدوار
From Wikipedia, the free encyclopedia
الأدوار فی الموسیقی که با نام کوتاهشدهٔ الأدوار نیز شناخته میشود، رسالهای است در مورد موسیقی، نوشتهٔ صفیالدین ارموی موسیقیدان برجستهٔ قرن هفتم هجری. در این رساله، ارموی تئوری موسیقی را با استفاده از نظریهٔ ادوار شرح دادهاست. وی همچنین نحوهٔ کوککردن سازهایی مثل عود را توضیح دادهاست. بعد از آثار ابن سینا و ابن زیله، این رساله را «قدیمیترین کتاب موجود دربارهٔ نظریهٔ علمی موسیقی ایرانی» دانستهاند.
نویسنده(ها) | صفیالدین ارموی |
---|---|
زبان | عربی |
موضوع(ها) | موسیقی |
تاریخ نشر | سده ۷ (قمری) |
الأدوار یکی از آثار شاخص مکتب منتظمیه دانسته میشود. در این اثر، ارموی موقعیت نتهای موسیقی را با کمک فواصل چهارم درست و پنجم درست شرح میدهد، و توضیح میدهد که چهطور با ترکیب کردن اقسام خاصی از این فواصل میتواند یک اکتاو (یا دور) به دست آورد که صدایی ملایم و خوشایند داشته باشد. وی سپس نحوهٔ کوک کردن ساز را شرح میدهد، و به توضیح دوازده دور مشهور (که همان مقامهای موسیقی قدیم هستند) میپردازد. وی سپس به روشهای متفاوت کوک ساز و معرفی ضربآهنگهای مختلف میپردازد و در انتها با اشاره به تأثیر موسیقی بر انسان، روش نوازندگی را شرح داده و چند نمونه از قطعههای موسیقی زمان خودش را نیز ارائه میکند.
ارموی الأدوار را به زبان عربی نوشتهاست و در آن از نتنویسی ابجد استفاده کردهاست. ارموی در نگارش الأدوار تلاش کرده که متن را مختصر و مفید نگاه دارد، لذا پس از او افراد مختلفی بر الأدوار شرح نوشتهاند، از جمله عبدالقادر مراغهای که آن را به فارسی ترجمه کرده و بهطور مبسوط به تجزیه و تحلیل آن پرداختهاست. از الأدوار نسخههای متعددی موجود است که در کشورهای مختلفی نگهداری میشوند؛ قدیمیترین آنها نسخهای است که مورخ ۶۳۳ ه.ق است در کتابخانهای در استانبول نگهداری میشود. برخی از محققین معاصر این رساله را از نظر ناهماهنگیهای محاسباتی که در آن وجود دارد مورد نقد قرار دادهاند.