ادوارد اسنودن
افشاگر آمریکایی / From Wikipedia, the free encyclopedia
ادوارد جوزف اسنودن (انگلیسی: Edward Joseph Snowden؛ زادهٔ ۲۱ ژوئن ۱۹۸۳) افشاگر کنونی و کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی است.[2][3] افشاگریهای ادوارد اسنودن از عملیات بزرگ «جاسوسی و مراقبت گسترده جهانی» و پریزم پرده برداشت. بنا به مدارک اسنودن، این برنامهها که شامل جاسوسی از مردم عادی و شخصیتها در مکالمات تلفنی، ایمیل و موتورهای جستجوی اینترنتی در تمام کشورها و بدون رعایت مرزهای سیاسی صورت میگیرند، در درجهٔ اول توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا انجام میشوند. گروه فایو آیز، دولتهای اروپایی و شرکتهای تلفنی نیز همکاری مستقیم و نزدیکی در این جاسوسیها دارند. افشاگریهای اسنودن، آغاز رسانهای شدن اطلاعات مربوط به افشاگریهای جاسوسی گسترده بود.[4] اسنودن از سال ۲۰۱۳ در روسیه زندگی میکند و در ۲۶ سپتامبر سال ۲۰۲۲ میلادی ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه با صدور فرمانی به ۷۵ شهروند خارجی از جمله ادوارد اسنودن، افشاگر ۳۹ ساله آمریکایی، تابعیت روسیه را اعطا کرد.
ادوارد جوزف اسنودن ادوارد اسنودن | |
---|---|
زادهٔ | ۲۱ ژوئن ۱۹۸۳ (۴۰ سال) ایلیزبت سیتی، کارولینای شمالی، ایالات متحده آمریکا |
محل زندگی | روسیه (شهروند) |
ملیت | آمریکایی |
پیشه | مدیر سیستمهای رایانهای و شبکهای |
کارفرما | بوز آلن همیلتون، هاوایی، ایالات متحده آمریکا (تا ۱۰ ژوئن ۲۰۱۳) |
شناختهشده برای | افشای جزئیات برنامههای سری جاسوسی آژانس امنیت ملی و دولت آمریکا |
اتهام(های) جزایی | سرقت اموال دولتی، مخابره غیرمجاز اطلاعات امنیت ملی، و مخابره تعمدی اطلاعات سری به اشخاص غیرمجاز (ژوئن ۲۰۱۳) |
وضعیت جزایی | در حال حاضر پناهنده است. |
جایزه(ها) | جایزه سام آدامز جایزه بیورنسون[1] نامزد دریافت جایزه صلح نوبل |
ادوارد اسنودن کارمند سابق بوز آلن همیلتون و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، پیشتر برای کامپیوترسازی دل و سازمان سیا نیز کار کرده بود.
در ۲۰ مه ۲۰۱۳ (۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۲) اسنودن از محل کارش که تأسیسات متعلق به آژانس امنیت ملی آمریکا در هاوایی بود به هنگ کنگ پرواز کرد و در اوایل ژوئن هزاران مدرک طبقهبندی شدهٔ آژانس را در اختیار روزنامهنگاران گلن گرینوالد، لورا پویترس و اون مکاسکیل گذاشت. هنگامیکه مطالب در روزنامههای گاردین و واشینگتن پست به چاپ رسیدند، اسنودن مورد توجه خبرگزاریهای بینالمللی قرار گرفت. مدارک بیشتری بعداً توسط اشپیگل و نیویورک تایمز انتشار یافتند. در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۳ (۳۱ خرداد ۱۳۹۲) وزارت دادگستری ایالات متحده اسنودن را به دو جرم متهم نمود. نخست، نقض قانون مربوط به جاسوسی و دوم، سرقت اسناد متعلق به دولت آمریکا یا متعلق به یک دولت خارجی.[4]
اسنودن در ژوئن ۲۰۱۳ اطلاعات طبقهبندیشدهای از برنامههای فوق سرّی آژانس امنیت ملی آمریکا از جمله برنامهٔ شنود پریزم را به نشریات گاردین، نیویورک تایمز و واشینگتن پست لو داد.[3][5][6][7][8]
گاردین، اسنودن را در خصوص ارزش حفظ محرمانگی اطلاعات خصوصی افراد حقیقی و حقوقی، بسیار مشتاق توصیف میکند؛ بهطوریکه لپتاپ وی با برچسبی حامی سازمانهای هوادار آزادی اینترنت نظیر پروژهٔ تور مزین شدهاست.[8] اگرچه او به قولها و وعدههای باراک اوباما برای رأی آوردن بهعنوان رئیسجمهور باور داشته، ولی در انتخابات ریاستجمهوری ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۸ به یک حزب سوم رأی دادهاست.[9] سیاههٔ کمکهای او به احزاب سیاسی نشان میدهد که وی به کمپین مقدماتی ران پال کمک کردهاست.[10]
او که در پی ابطال گذرنامهاش توسط دولت آمریکا از ۲۳ ژوئن ۲۰۱۳ تا ۲ اوت ۲۰۱۳ (۲ تیر تا ۱۱ مرداد ۱۳۹۲) در فرودگاهی در مسکو به سر میبُرد، نخست از کشور اکوادور و سپس از روسیه درخواست پناهندگی کرد. ساعاتی پیش از درخواست پناهندگی وی، ولادیمیر پوتین در یک نشست خبری گفته بود: «اگر آقای اسنودن بخواهد در روسیه اقامت کند باید فعالیتهای خود را که به منافع شرکای آمریکایی ما لطمه میزند، متوقف کند.» در آن هنگام، اسنودن از هنگکنگ به مسکو رفته بود.[11][12][13][14][15]
در تاریخ ۱ اوت ۲۰۱۳ (۱۰ مرداد ۱۳۹۲) آناتولی کوچرنا، وکیل روس ادوارد اسنودن اعلام کرد موکلش فرودگاه مسکو را ترک کرده و به مکانی امن رفتهاست.[16] ۲ اوت ۲۰۱۳ (۱۱ مرداد ۱۳۹۲) اعلام شد که بالاخره اسنودن توانسته از دولت روسیه پناهندگی موقت (یکساله) دریافت کند و پا به خاک روسیه بگذارد.[17] کتاب «پروندههای اسنودن؛ پشتپردهٔ تحت تعقیبترین فرد جهان» نوشتهٔ لوک هاردینگ، روزنامهنگار گاردین به ماجرای اسنودن پرداختهاست.