آیات حجاب
حجاب اسلامی در قرآن / From Wikipedia, the free encyclopedia
در قرآن کتاب مقدس مسلمانان، ۲۴ آیه از میان ۶۲۳۶ آیه به امر حجاب اشاره دارد که در هفت مجموعهآیهٔ زیر آمده است. فقها با استناد به تفاسیر خود از این مجموعهٔ آیات هفتگانه و با تکیه بر احادیث و روایات، حجاب شرعی را در مورد زنی که مسلمان و بالغ و غیرِیائسه[1] و آزاد (غیرِبرده)[2] باشد، شاملِ تمامِ پیکرِ او به جز وجه (گِردیِ چهره) و کَفَّین (دستها تا مچ) و بعضاً قَدَمَین (پاها تا مچ) دانستهاند[3] که باید در برابر «مردِ نامحرمِ بالغ شامل مسلمان و غیرِمسلمان» و «زنِ بالغِ غیرِمسلمان»[4] بپوشاند مگر اینکه آنها بردگانش اعم از غلام و کنیز باشند.[5]
از میان مخالفانِ نظرِ مشهورِ فقهی میتوان به پژوهشگرانی همچون امیرحسین ترکاشوند و اکبر جباری و نیز روحانیونی همانند احمد قابل و محسن کدیور اشاره کرد. ترکاشوند در کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر چنین نتیجه میگیرد که میزان واجب حجاب برای زنان، پوشاندن «تنه و رانها و بازوها» و در مواقع اضطراری صرفاً «سَترِ عورَتَین (جلو و عقبِ ناف تا زانوها)» بوده است. وی و کثیری از مخالفان نظر مشهور فقهی، بهطور کلی بر آن هستند که حجاب و پوشش شرعی در قرآن امری سیّال و ناظر بر کارکرد آن است، بدین معنا که با تغییر زمان و مکان و موقعیت اجتماعی، حد آن ممکن است عوض شود و آنچه در قرآن ثابت است تمهیدات به منظور کاستن از احتمال تعرض به زنان، کاهش فضای جنسی منجر به فساد و فحشا، جلوگیری از فروپاشی خانواده با ازدیاد کودکان بدون نسب معیّن یا رهاشده و بیسرپرست است؛ آن هم تا جایی که اختلالی به زندگی متعارف زنان وارد نیاید و حتی با تغییر موقعیت (مانند ورزشکاری یا کار در شرایط سخت) میتواند از حد آن کاسته شده یا به آن افزوده گردد. از این حیث مطابق دیدگاه یادشده، آیههای مربوط به حجاب شرعی در قرآن با آیاتی همچون آیهٔ ۶۰ سورهٔ انفال (آماده کنید برایشان از نیرو و از اسبهای بسته که با آن، دشمن خدا و دشمن خود را بترسانید…) مقایسهپذیر است که حتی فقها نیز معتقد به الغای خصوصیت و برداشت مفهومی و باطنی از آن بوده و الزامی در تهیهٔ اسب جنگی برای ترساندن دشمن قائل نیستند.[6][7][8][9][10][11][12][13]
حجاب در اصل به معنای «پرده» است. کاربرد اصطلاح حجاب و آیات حجاب به معنای «پوشش اسلامی» در دورهٔ معاصر متداول شده و پیش از آن بهویژه در آثار فقها اصطلاحات سَترِ صلاتی (پوشش در نماز) و ستر غیرِصلاتی (در خواستگاری و نکاح) رایج بوده است و حجاب تنها در معنای «پرده» به کار میرفت.[15] ذیلاً متن و ترجمهٔ آیات حجاب آمده است که بر حسب ترتیب نزول ۱۱۴ سورهٔ قرآن در تاریخنگاری مسلمانان مرتب شدهاند و در موارد ضروری با رعایت اختصار به مطالب مرتبط از جمله روایات، احادیث، اسباب نزول، تفاسیر علما، فتاوای فقها، دیدگاههای پژوهشگران و معانی واژگان مبهم اشاره شده است:
- سی و نهمین سورهٔ نازلشده: اعراف (آیات ۲۰، ۲۲، ۲۶، ۲۷، ۳۱ تا ۳۳)
- نودمین سورهٔ نازلشده: احزاب (آیات ۳۲، ۳۳، ۵۳ تا ۵۵، ۵۸ تا ۶۱)
- صد و سومین سورهٔ نازلشده: نور (آیات ۲۷ تا ۳۱ [۳۲، ۳۳ دربارهٔ نکاح]، ۵۸ تا ۶۰)