هنگامی که دوره قاعدگی به طور دائم متوقف میشود From Wikipedia, the free encyclopedia
یائسگی یکی از دورههای طبیعی زندگی زنان است که به دلیل اتمام تخمک زن، دیگر تخمکگذاری انجام نخواهد شد و در نتیجه قاعدگی برای همیشه متوقف میگردد و زانپس زنان توانایی بچهدار شدن نخواهند داشت. یائسگی به لحاظ علمی معمولاً در حدود سن ۴۹ تا ۵۲ سالگی آغاز میشود هر چند در فقه اسلامی ۴۸ سال و ۱۷۹ روز خورشیدی انگاشته شدهاست.[1] با این همه یائسگی میتواند در هر سنی رخ دهد؛ در این زمان تخمدانها به میزان کمتری هورمونهای زنانه، بهویژه استروژن ترشح میکنند و نشانههای یائسگی پدیدار میشوند. درآغاز، عادت ماهانه نامرتب شده و سپس بهطور کامل قطع میشود. زنانی که به مدت یک سال عادت ماهانه نداشته باشند یائسه محسوب میشوند.[2] [نیازمند منبع] تغییرات هورمونی در یائسگی ابتدا با افزایش هورمون تحریککننده فولیکول (FSH) همراه است که در سالهای بعد منجر به افزایش هورمون لوتئینهکننده (LH) میشود.[3] مطالعات نشان میدهد افزایش FSH در طی یائسگی منجر به کاهش تولید inhibin B (گلیکوپروتئین دایمری که FSH را مهار میکند) میشود.[4] بنابراین افزایش FSH به عنوان شاخص اولیه یائسگی (پیری باروری) شناخته میشود.[5] علاوه بر تغییرات در سطوح FSH و LH، میزان استروژن تولید شده در دوران یائسگی کاهش چشمگیری دارد.[6] یائسگی با تغییرات جسمی و روحی همراه است. برخی از علائمی که با یائسگی به وجود میآیند مانند گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، اضطراب و بیخوابی در آغاز یائسگی شدت بیشتری داشته، ولی با گذشت زمان بهبود مییابد. بعد از یائسگی خطر ابتلا به مشکلاتی از قبیل پوکی استخوان، بیماریهای قلبی و عروقی، بیاختیاری ادرار، تقلیل ترشحات زنانه و افسردگی افزایش مییابد.[2][نیازمند منبع] برداشت تخمدانها با عمل جراحی منجر به ایجاد یائسگی زودهنگام میشود.[7]
این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
یائسگی | |
---|---|
تخصص | پزشکی زنان |
طبقهبندی و منابع بیرونی | |
آیسیدی-۱۰ | N95.0 |
آیسیدی-۹-سیام | 627.2 |
دادگان بیماریها | 8034 |
مدلاین پلاس | 000894 |
ئیمدیسین | article/۲۶۴۰۸۸ |
یائسگی طبیعی فرایندی تدریجی و شامل چهار مرحله زیر میباشد:
تعریف بالینی دوره نزدیک یائسگی متمرکز بر تغییرات عملکردی در سیستم تولیدمثلی میباشد ولی با این حال، علائم این دوره عمدتاً عصبی هستند. شرایط چندگانهای که در طول دوره نزدیک یائسگی ظاهر میشوند مانند بیخوابی، افسردگی، شکایتهای ذهنی و کاهش شناختی با افزایش خطر بیماریهای عصبی، بهویژه بیماری آلزایمر همراه است. بیماریهای چندگانهٔ تحلیلبرندهٔ عصبی، از جمله بیماری آلزایمر و مالتیپلکس اسکلروزیس (MS)، در زنان یائسه نسبت به زنان در پیش از یائسگی شایعتر میباشد. اکثر زنان از دوره نزدیک یائسگی بدون اثرات نامطلوب درازمدت عبور میکنند؛ با این حال، بخش اعتناپذیری از زنان از این گذار با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای عصبی روبهرو میشوند. دوره نزدیک یائسگی با تغییرات شدید در علائم عصبی شناخته شدهاست که این امر با کاهش متابولیسم گلوکز در مغز همراه میباشد.[8]
کاهش استروژن در یائسگی و به تبع آن افزایش استرس اکسیداتیو در بدن از جمله مغز، خطر ابتلا به بیماریهای اختلال عصبی گوناگون از جمله بیماری آلزایمر را در زنان یائسه افزایش میدهد.[9]
زنان در یائسگی اضافه وزن پیدا میکنند و بدنشان گر میگیرد،[10] از دیگر نشانههای یائسگی میتوان موارد زیر را نام برد:
در ابتدای دوران یائسگی بروز گرگرفتگی بسیار متداول است. در این هنگام با افزایش میزان جریان خون در مناطقی از بدن مانند سر و گردن حالت گرگرفتگی ایجاد میشود که حدود ۳۰ ثانیه تا ۵ دقیقه ادامه خواهد یافت. استرس و فشارهای روحی میتوانند سبب تشدید این مسئله گردند. علت اصلی بروز این مشکلات، کاهش میزان هورمون زنانه (استروژن) در بدن میباشد. دفعات گرگرفتگی از هر زنی تا زن دیگر متفاوت است. برخی از گیاهان مانند سویا و همچنین مکملهای حاوی عصاره سویا دارای ترکیباتی نظیر استروژن بوده و میتوانند از بروز چنین عوارضی بکاهند.
هنگامی که گرگرفتگی و تعریق شبانه پدید میآید خواب شبانه مختل شده و سبب بیدار شدن فرد از خواب میگردد. به هم خوردن میزان طبیعی خواب باعث میشود فرد در طی روز بعد، احساس ضعف و خستگی نماید.
یکی از مهمترین مشکلات دوران یائسگی پوکی استخوان است. از عوامل مهم در ایجاد پوکی استخوان، کاهش میزان هورمون استروژن بعد از یائسگی بوده که سبب کاهش جذب کلسیم میشود.
بسیاری از زنان با فرارسیدن دوران یائسگی، نگران پیری میشوند. استفاده از یک رژیم غذایی سالم و متعادل، پرهیز از مصرف سیگار و الکل، دوری از شرایط پراسترس، شرکت در فعالیتهای اجتماعی، معاشرت با دوستان و مهمتر از همه ورزش روزانه (بهویژه ورزشهایی چون پیادهروی، شنا و …) به حفظ روحیهای شاداب کمک میکند.
پس از یائسگی، تمایلات جنسی مقداری کاهش پیدا میکنند. از طرفی به دلیل کاهش ترشحات زنانه، خشکی واژن پدید میآید و گاهی سبب ایجاد درد و ناراحتی به هنگام نزدیکی میشود و این موضوع میتواند بر روابط زناشویی تأثیر بگذارد. درمانهای قدیمی خشکی واژن، استفاده از درمانهای هورمونی بود که دارای عوارض میباشند. امروزه جدیدترین روش درمان خشکی واژن در یائسگی، لیزر مونالیزاتاچ میباشد که کاملاً بدون عارضه در سه جلسه به فواصل ماهانه، خشکی واژن را درمان میکند. همچنین استفاده از ژل روانکننده برای داشتن معاشقه و ارتباط جنسی بدون درد راهکار مفیدی خواهد بود.
استروژن با کاهش کلسترول تام و کلسترول بد یا LDL و افزایش کلسترول خوب یا HDL در سلامت قلب نقش دارد. زمانی که سطح استروژن در طی یائسگی کاهش مییابد ممکن است سطح کلسترول تام بالا رفته و احتمال خطر بیماری قلبی، سکته و سایر بیماریهای قلب و عروق افزایش یابند. برای کاهش این خطر، موارد زیر توصیه میشود: خودداری از استعمال دخانیات مانند سیگار و قلیان، ورزش منظم، کاهش مصرف چربی و نمک و افزایش مصرف میوه و سبزی و غذاهای حاوی فیبر (مانند نانهای سبوسدار).
ممکن است با از دست رفتن کششپذیری، پیشابراه و واژن فرد دچار بیاختیاری ادرار شود. بیاختیاری ادرار ممکن است همراه با نیاز به سریعتر رفتن به دستشویی باشد یا اینکه به هنگام سرفه، خنده یا بلند کردن اجسام ایجاد شود.
بعد از یائسگی چربی تجمعیافته در ران و لگن به بالاتر از کمر و شکم منتقل میشود، ممکن است فقدان احساس پری سینهها، نازکی موها، چین و چروک پوست ایجاد شود. سطح استروژن کاهش مییابد ولی بدن به تولید مقادیر کم هورمون مردانه تستوسترون ادامه میدهد در نتیجه ممکن است موی ضخیم روی چانه، لب فوقانی، سینه و شکم رشد کند.
از جمله روشهای درمانی شناخته شده برای رفع علائم یائسگی و نقصهای هورمونی آن (که منجر به انواع بیماریها میشود) ورزش، تغدیه مناسب، هورموندرمانی و استفاده از انواع آنتیاکسیدانهای طبیعی و سنتزی مانند ویتامینهای C و E، فیتواستروژنها و غیره میباشد.[11] در روش هورموندرمانی، هورمونهای طبیعی که در زمان پیش از یائسگی ترشح میشوند به صورت خوراکی یا غیر خوراکی به بدن وارد خواهد شد. این روش میتواند بسیاری از عوارض یائسگی را از بین ببرد اما در افرادی که مبتلا به میگرن هستند یا پیش از یائسگی تجربه سردردهای میگرنی را داشتهاند ممکن است هورموندرمانی موجب بازگشت سردردها یا افزایش سردردهای میگرنی شود.[12] هدف از هورموندرمانی، افزایش مکانیسمهای دفاعی آنتیاکسیدانی و کاهش سطح استرس اکسیداتیو در زنان یائسه میباشد.[13] پژوهشها نشان میدهد هورموندرمانی بسیاری از علائم و بیماریهای مرتبط به یائسگی را در صورت استفاده در زمان مناسب بهبود میبخشد؛ بهخصوص در مورد بهبود یادگیری در صورت استفاده در اوایل دوره انتقال یائسگی مفید است و اگر دیرتر استفاده شود اثر خنثی یا حتی زیانآور خواهد داشت.[14] هورموندرمانی میتواند اثرات جانبی از جمله افزایش ریسک انبولی عروق ریوی، سکته، سرطانهای وابسته به استروژن تخمدان، اندومتریال و سینه را به دنبال داشته باشد.[15] ویتامینها به عنوان خنثیکننده رادیکالهای آزاد عمل میکنند بنابراین میتوانند استرس اکسیداتیو را برطرف کنند.[16] مطالعات نشان میدهد استفاده از دوزهای بالای ویتامینهای C و E میتواند اثرات مخربی بر بدن داشته باشد بنابراین باید دوز مناسبی از آنها را استفاده کرد.[17]
استروژن اثرات عمیقی بر رشد، تمایز و عملکرد بسیاری از بافتهای تولید مثلی دارد. آنها همچنین بافتهای دیگر، از جمله استخوان، کبد، سیستم قلب و عروق و مغز را تحت تأثیر قرار میدهند. زمانی که زنان در معرض یائسگی قرار میگیرند، غلظت هورمون استروژن در بدن کاهش مییابد. محرومیت نسبی استروژن در زنان یائسه با تغییرات فیزیولوژیکی و افزایش سطح گونههای فعال اکسیژن و خطر چندین بیماری از جمله بیماری قلب و عروق، پوکی استخوان و فرایندهای تحلیلبرنده در سیستم عصبی مرکزی همراه است.[18][19] مطالعات نشان میدهد که استروژن ممکن است برای محافظت از بیماری آلزایمر و نیز پیشگیری از پوکی استخوان و بیماریهای قلبی و عروقی به کار رود.[20][21] تحقیقات نشان میدهد استروژن بر مورفولوژی مغز و یادگیری تأثیرگذار است.[22] پژوهشی که در سال ۱۳۹۶ بر روی هیپوکمپ مغز موشهایی که در مراحل اولیه یائسگی بودند انجام شد، نشان داد که تغییرات مورفولوژیک هیپوکمپ در موشهای یائسه همراه با آسیبهای میتوکندری، رسوب لیپوفاسین و تجزیه میکروتوبولها است. مکملهای استروژن تنها میتوانند اثراتی پیشگیرانه بر روی آسیبهای میتوکندری و جلوگیری از افزایش رسوب لیپوفاسین مربوط به ناحیه DG هیپوکمپ داشته باشند اما تأثیری بر روی آسیبهای میکروتوبولی وتغییرات سیناپسی ندارند.[23]
برای پیشگیری از آسیبها انجام آزمایشهای دورهای شامل سونوگرافی، ماموگرافی و … تحت نظر پزشک، اصلاح شیوهٔ زندگی، ورزش، کنترل وزن، شرکت در فعالیتهای اجتماعی، اجتناب از انزوا، رعایت توصیههای تغذیهای و داشتن رژیم غذایی مناسب، واجد اهمیت است؛ که در این میان مسئله تغذیه از اهمیتی ویژه برخوردار میباشد.
توصیههای تغذیهای:
در قرآن هر چند در یکی از آیات حجاب (آیه ۶۰ سوره نور) مطابق نظر مشهور به یائسگی اشاره شده اما سنّی برای آن تعیین نشدهاست. با این حال در فقه اسلامی سن یائسگی، پنجاه سال تمام قمری (برابر با ۴۸ سال و ۱۷۹ روز خورشیدی) است البته کثیری از فقها سن یائسگی را برای زنانِ سیّده، استثنائاً شصت سال قمری (برابر با ۵۸ سال و ۷۸ روز خورشیدی) میدانند. بنا بر نظر اجماعی فقها، زنان یائسه معاف از رعایت حجاب هستند. افزون بر این حتی اگر پس از این سن عادت ماهانه شوند ملزم به انجام دادن تکالیف دینی همچون نماز میباشند.[24]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.