فیزیک‌دان نظری آلمانی (۱۹۰۱–۱۹۷۶) From Wikipedia, the free encyclopedia
وِرنِر کارل هایزِنبرگ (به آلمانی: Werner Karl Heisenberg) (۵ دسامبر ۱۹۰۱ – ۱ فوریه ۱۹۷۶) فیزیک‌دان آلمانی، برندهٔ نوبل فیزیک، و از پیشگامان فیزیک کوانتومی بود. او از اثرگذارترین دانشمندان در فیزیک نوین به‌شمار می‌رود.[۱]
ورنر کارل هایزنبرگ | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۵ دسامبر ۱۹۰۱ |
| درگذشت | ۱۲ بهمن ۱۳۵۴ (خورشیدی) مصادف با ۱ فوریهٔ ۱۹۷۶ (۷۴ سال) |
| ملیت | آلمانی |
| محل تحصیل | دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ دانشگاه گوتینگن |
| شناخته‌شده برای | اصل عدم قطعیتمکانیک ماتریسیتفسیر کپنهاگیتصویر هایزنبرگفرمول پراکندگی کارمرز-هایزنبرگایزواسپینسی*-جبرحفره الکترونینوسان کوانتومیساختار رزونانسیقطبش خلاءفروریزش تابع موج |
| جوایز |  جایزه نوبل فیزیک (۱۹۳۲)مدال ماکس پلانک (۱۹۳۳) همکار انجمن سلطنتی (۱۹۵۵) |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | فیزیک نظری |
| محل کار | دانشگاه گوتینگن دانشگاه کپنهاگ دانشگاه لایپزیگ دانشگاه هومبولت برلین دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ |
| استاد راهنما | آرنولد زومرفلد |
| دیگر راهنمایان دانشگاهی | نیلز بور ماکس برن |
| دانشجویان دکتری | فلیکس بلوخ ادوارد تلر رودولف پیرلز رینهارد اوهمه فریدوارت وینتربرگ اریش باگه هانس هاینریش اولر |
| دیگر دانشجویان برجسته | جویدو بک اوگو فانو اتوره مایورانا هربرت واگنر |
| تأثیر گرفته از | رابرت دوپل کارل فریدریش فون وایتسزکر |
| امضاء | |
 | |
ورنر هایزنبرگ، ۱۹۰۱، در وورتسبورگ، در خانواده‌ای دانشمند زاده شد. او در رشته فیزیک و زیر نظر آرنولد زومرفلد تحصیل کرد. ۱۹۲۴، دستیار ماکس برن در گوتینگن بود و سپس در کپنهاگ با نیلز بور همکاری می‌کرد.
او مسیحی بود و ۱۹۳۷، ازدواج کرد. وی و همسرش هفت فرزند داشتند. هایزنبرگ، ۱۹۷۶، در ۷۴ سالگی در مونیخ درگذشت.
مهم‌ترین کشف هایزنبرگ نامعادلهٔ مشهور عدم قطعیت در مکانیک کوانتومی است. بر پایۀ این نامعادله، قطعیت اندازه‌گیری تکانه و مکان، رابطهٔ معکوس دارند. اصل عدم قطعیت هایزنبرگ، از نظر ریاضی، این‌گونه نوشته می‌شود:
کارهای باارزش دیگر هایزنبرگ در فیزیک ذره‌ای و هسته‌ای است.
هایزنبرگ در جنگ جهانی دوم در آلمان ماند و محافظه‌کاری در پیش گرفت؛ با اینکه در پروژه ساخت بمب اتم هیتلر شرکت داشت، عضو حزب ناسیونال سوسیالیست‌های آلمان نشد.[۲] وی حتی به‌سبب نظراتش در فیزیک نظری («فیزیک آریایی»[۳]) از سوی یوهان اشتارک، «یهودی سفید» نامیده شد.[۴][۵] البته هایزنبرگ از این اتهام، به‌دلایل خانوادگی[۶] از سوی هاینریش هیملر، فرمانده اس‌اس، تبرئه شد و به کارهای علمی‌اش در آلمان در دوره ناسیونالسوسیالیسم ادامه داد.[۷] بااین‌حال، دستگاه آلمان نازی از روی بی‌اعتمادی به او، کرسی معتبر آرنولد زومرفلد را، برخلاف توصیه خود زومرفلد، به او نداد.[۸] او که در ساخت راکتور و بمب هسته‌ای با نازی‌ها همکاری می‌کرد، سوم می ۱۹۴۵، سه روز پیش‌از تسلیم‌شدن آلمان، از سوی نیروهای آمریکایی بازداشت و برای بازجویی به انگلستان فرستاده شد و در کنار ۹ دانشمند دیگر، از سوی MI6 بازجویی شد و پس از ۸ ماه به آلمان نزد خانواده‌اش بازگشت.
هایزنبرگ مانند ماکس پلانک، نوازنده چیره‌دست پیانو بود، و در کنسرت‌هایی نیز شرکت داشت.[۹]
«جزء و کل» یکی از نوشته‌های هایزنبرگ است. این کتاب، خاطرات هایزنبرگ را دربردارد، و برای مثال دربردارندهٔ چگونگی پیوستنش به دانشکدهٔ فیزیک دانشگاه مونیخ، آشنایی‌اش با نیلز بور، رفتار هایزنبرگ در زمان رایش سوم، بحث‌های علمی و فلسفی با افراد، و بسیاری از گوشه‌های زندگی این دانشمند بزرگ است. این کتاب به فارسی ترجمه شده و مرکز نشر دانشگاهی آن را منتشر کرده‌است.
امروزه موزه‌ای از آثار او در آلمان برپاست.
شبکه بی‌بی‌سی-۴، ۲۰۰۲، دربارهٔ آخرین دیدار مشهور هایزنبرگ با نیلز بور، یک فیلم تئاتری بنام کپنهاگ، پخش کرد. دنیل کریگ (بازیگر نقش جیمز باند) در آن به نقش هایزنبرگ ظاهر شد.[۱۰]
فیلم سینمایی اوپنهایمر ساختهٔ کریستوفر نولان و با بازی کیلین مورفی در نقش اوپنهایمر، امیلی بلانت در نقش همسر اپنهایمر، رابرت داونی جونیور در نقش لوئیس استراوس و مت دیمون در نقش لسلی گرووزدر سال ۲۰۲۳ اکران شد که در آن به نقش این دانشمند اشاراتی شده است.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
