هولمیم

هولمیم (به انگلیسی: Holmium) از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. عدد اتمی آن ۶۷ و از دسته لانتانیدها است.

هولمیم، ₆₇Ho

هولمیم
تلفظ	‎/ˈhoʊlmiəm/‎ ​(HOHL-mee-əm)
ظاهر	سفید نقره‌ای
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)	۷۰۰۲۱۶۴۹۳۰۳۲۸۰۰۰۰۰۰♠۱۶۴٫۹۳۰۳۲۸(۷)[1]
هولمیم در جدول تناوبی
- ↑ Ho ↓ Es دیسپروزیم ← هولمیم → اربیم
عدد اتمی (Z)	67
گروه	n/a
دوره	دوره 6
بلوک	بلوک-f
دسته	Lanthanide
آرایش الکترونی	[Xe] 4f11 6s2
لایه الکترونی	2, 8, 18, 29, 8, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STP	جامد
نقطه ذوب	1734 K ​(1461 °C, ​2662 °F)
نقطه جوش	2993 K ​(2720 °C, ​4928 °F)
چگالی (near r.t.)	8.79 g/cm3
در حالت مایع (at m.p.)	8.34 g/cm3
حرارت همجوشی	17.0 kJ/mol
آنتالپی تبخیر	265 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی	27.15 J/(mol·K)
فشار بخار فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K در دمای (K) 1432 1584 (1775) (2040) (2410) (2964)
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش	0,[2] +1, +2, +3 (a basic اکسید)
الکترونگاتیوی	مقیاس پائولینگ: 1.23
انرژی یونش	1st: 581.0 kJ/mol 2nd: 1140 kJ/mol 3rd: 2204 kJ/mol
شعاع اتمی	empirical: 176 pm
شعاع کووالانسی	pm 192±7
خط طیف نوری هولمیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری	​دستگاه بلوری شش‌گوشه
سرعت صوت thin rod	2760 m/s (at 20 °C)
انبساط حرارتی	(دمای اتاق) (poly) 11.2 µm/(m·K)
رسانندگی گرمایی	16.2 W/(m·K)
رسانش الکتریکی	(دمای اتاق) (poly) 814 n Ω·m
رسانش مغناطیسی	پارامغناطیس
مدول یانگ	64.8 GPa
مدول برشی	26.3 GPa
مدول حجمی	40.2 GPa
نسبت پواسون	0.231
سختی ویکرز	481 MPa
سختی برینل	746 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس	7440-60-0
ایزوتوپ‌های هولمیم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول 163Ho syn 4570 yr ε 0.003 163Dy 164Ho syn 29 min ε 0.987 164Dy 165Ho 100% 165Ho ایزوتوپ پایدار است که 98 نوترون دارد 166Ho syn 26.763 h β− 1.855 166Er 167Ho syn 3.1 h β− 1.007 167Er
نمایش بحث ویرایش | منابع

تاریخچه

در بررسی عناصر خاکی کمیاب که در کانیهای گادولینیت و سامارسکیت وجود داشتند و بیش از یک قرن طول کشید، روشن شد که اربیای جامد ترکیب پیچیده‌ای دارد. به سال ۱۸۷۹ تا ۱۸۸۰ مارینیاک، ایتربیا را از اربیا جدا کرد، نیلسون، اسکاندینا را از آن جدا کرد، و پر تئودر کلیو نشان داد که اربیای باقی‌مانده علاوه بر دارا بودن اربیای حقیقی دارای دو عنصر خاکی دیگر به نام هولمیا و تولیا است.

ریشه نام

پر تئودر کلیو نام هولمیا را از نام لاتین شهر استکلهم گرفت زیرا در نزدیکی آن کانی‌های خاکی کمیاب پیدا شد و بعد از آن نام هولمیم برای عنصر به کار رفت.

مشخصات

هولمیم عنصری است فلزی با عدد اتمی ۶۷، در گروه IIIB و دوره ششم جدول تناوبی جای دارد. یکی از عناصر خاکی کمیاب از گروه فرعی ایتریم جرم اتمی آن ۱۶۴٫۹۳۰۳ ٬ظرفیت ۳. ایزتوپ پایدار ندارد.

خواص

جامد بلوری با جلای نقره‌ای، جرم حجمی ۸٫۸۰۳، نقطه ذوب ۱۴۷۰ درجه سانتیگراد، نقطه جوش ۲۷۲۰ درجه سانتی گراد. با آب به کندی واکنش می‌دهد، در اسیدهای رقیق محلول است. خواص الکتریکی و مغناطیسی مهمی دارد. در دستگاه بلوری هگزاگونال متبلور می‌شود. نمکهای آن بی‌رنگ یا زرد روشن یا سرخ گلی‌رنگ است. سمیت آن ضعیف است.

محل کشف

در گادولینیت و مونزایت

طرز تهیه

از احیای فلوروید آن با کلسیم.

شکلهای قابل دسترس

شمش٬اسفنج٬تکه٬گرد. بالاترین خلوص ۹۹٫۹ درصد است

کاربردها

گاز-ربا در لوله‌های خلأ، در پژوهشهای الکتروشیمی، اسپکتروسکپی

منابع

1. Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
2. Yttrium and all lanthanides except Ce, Pm, Eu, Tm, Yb have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017.

کتاب فرهنگ عناصر نوشته سید رضا آقاپور مقدم دکتر مصطفی نحوی دکتر مهسا ملکی نظری