جزایر قناری

جزایر قَناری (به انگلیسی: Canary Islands) (‎/kəˈnɛəri ˈaɪləndz/‎; اسپانیایی: Islas Canarias‎ [ˈizlas kaˈnaɾjas]، تلفظ: [ˈiʱl:aʰ kaˈna:ɾjaʰ]) مجمع‌الجزایری است مرکب از هفت جزیره در اقیانوس اطلس، نزدیک به ساحل مراکش و یکی از ۱۷ منطقه خودمختار اسپانیا است و پایتخت آن لاس پالماس است.^[1]

جزایر قناری Islas Canarias (اسپانیایی)
بخش خودمختار
پرچم نشان
موقعیت جزایر قناری
مختصات: ۲۸°شمالی ۱۶°غربی / 28; -16
کشور	اسپانیا
استان‌ها	سانتا کروس، لاسپالماس
دهستان‌ها	۸۸
مرکز	سانتا کروس د تنریفه
حکومت
• رئیس‌جمهور	پائولینو ریورو (ائتلاف قناری)
مساحت (۱٫۵٪ از اسپانیا؛ رتبه ۱۳ ام)
• کل	۷۴۹۳ کیلومتر مربع (۲۸۹۳ مایل مربع)
جمعیت  (۲۰۱۱)
• کل	۲۱۱۷۵۱۹
• تراکم	۲۸۱٫۸/کیلومتر مربع (۷۳۰/مایل مربع)
• رتبه جمعیت	۸ ام
• ترکیب نژادی	% از اسپانیا
اهلیت
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی ۰ (WET)
• تابستانی (DST)	یوتی‌سی +۱ (WEST)
کد ایزو ۳۱۶۶	IC
سرود ملی	Arrorró
زبان‌های رسمی	اسپانیایی
اساسنامه خودمختاری	۱۶ اوت ۱۹۸۲
Parliament	مجلاس عمومی
کرسی‌های کنگره	۱۵ (از ۳۵۰)
کرسی‌های سنا	۱۳ (از ۲۶۴)
وبگاه	Gobierno de Canarias

هشت جزیره اصلی (از بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین منطقه) عبارتند از تنریف، فوئرته‌ونتورا، گران کاناریا، لانزاروته، لا پالما (جزیره) , لا گومرا، ال هیروال و La Graciosa. این مجمع الجزایر شامل بسیاری از جزایر و جزایر کوچکتر است: آلگرانزا، Isla de Lobos , Montaña Clara , Roque del Oeste و Roque del Este. همچنین شامل مجموعه ای از سنگ‌های مجاور (سنگهای سالمور، فاسنیا، بونانزا، گاراچیکو و آناگا) است. در دوران باستان، از زنجیره جزیره اغلب «جزایر خوش شانس» یاد می‌کردند.^[2] جزایر قناری جنوبی‌ترین منطقه اسپانیا و بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین مجمع الجزایر میک‌رونزی است.^[3] از نظر تاریخی، جزایر قناری پلی بین چهار قاره آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و اروپا در نظر گرفته شده‌است.^[4]

در سال ۲۰۱۹، جزایر قناری دارای ۲٬۱۵۳٬۳۸۹ نفر جمعیت^[5] و تراکم ۲۸۷٬۳۹ نفر در هر کیلومتر مربع بود که هشتمین جامعه خودمختار پرجمعیت است. جمعیت مجمع الجزایر بیشتر در دو جزیره پایتخت متمرکز شده‌است: حدود ۴۳٪ در جزیره تنریف و ۴۰٪ در جزیره Gran Canaria.

سواحل زیبا، آب و هوا و جاذبه‌های طبیعی همچون ماسپالوماس در گران کاناریا و پارک ملی تیده و کوه تیده در تنریف (سومین آتشفشان بلند در جهان که از پایه آن در کف اقیانوس اندازه‌گیری می‌شود)، آن را یک مقصد مهم گردشگری با بیش از ۱۲ میلیون بازدید کننده در سال تبدیل کرده‌است، به ویژه تنریف، گران کاناریا، فوئرته‌ونتورا و لانزاروته.^[6][7] این جزایر دارای آب و هوای نیمه گرمسیری، با تابستان‌های گرم و زمستان‌های متوسط است.^[8] سطح بارندگی و سطح اعتدال دریایی بسته به موقعیت و ارتفاع متفاوت است. مناطق سرسبز و همچنین بیابان در مجمع الجزایر وجود دارد. کوه‌های مرتفع این جزایر به دلیل قرار گرفتن در بالای لایه وارونگی دما، برای رصد نجومی ایده‌آل هستند. به همین دلیل، دو رصدخانه حرفه ای، رصدخانه تیده در جزیره تنریف و رصدخانه صخره بچه‌ها در جزیره لا پالما، در این جزایر ساخته شده‌است.

در سال ۱۹۲۷، استان جزایر قناری به دو استان تقسیم شد. جامعه خودمختار جزایر قناری در سال ۱۹۸۲ تأسیس شد. پایتخت آن با شهرهای سانتا کروز د تنریف و لاس پالماس دو گران کاناریا مشترک است که به نوبه خود مرکز استان‌های سانتا کروز هستند تنریف و لاس پالماس. لاس پالماس دو گران کاناریا از سال ۱۷۶۸ به جز یک دوره کوتاه در دهه ۱۹۱۰ بزرگ‌ترین شهر قناری‌ها بوده‌است.^[9][10] در فاصله تقسیمات سرزمینی اسپانیا در سال ۱۸۳۳ و ۱۹۲۷، سانتا کروز دو تنریف تنها پایتخت جزایر قناری بود. در سال ۱۹۲۷، با فرمانی، همان‌طور که در حال حاضر باقی مانده‌است، پایتخت جزایر قناری تقسیم شد.^[11][12] سومین شهر بزرگ جزایر قناری سن کریستوبال د لا لاگونا (میراث جهانی) در تنریف است.^[13][14][15] این شهر همچنین محل زندگی Consejo Consultivo de Canarias است که عالی‌ترین نهاد مشورتی جزایر قناری است.^[16]

سیاست

مراکش نیز بر این جزایر ادعای مالکیت دارد.

نام‌گذاری

قناری یا کاناری از ریشه لاتین به معنی سگ است و «گران کاناریا» سگ‌های بزرگ معنی می‌دهد (سومین جزیره بزرگ در بین جزایر قناری).^{[17][18][19][20]}

نام پرندهٔ قناری از نام این جزیره‌ها گرفته شده، چراکه این پرنده بومی این منطقه (و نیز منطقه مادیرا) است. نام منطقه از نام لاتین آن Insularia Canaria گرفته شده که به معنی «جزیره سگ‌ها» است. این نام را رومیان به خاطر سگ‌های وحشی ای که در آنجا پراکنده بودند به این جزایر دادند.

«جزایر قناری» را در متن‌های فارسی میانه «جاودان کَث» می‌نامیدند که به معنای شهر جاودان است. ایرانیان این جزایر را نقطه آغاز نیمروز (نصف‌النهار) می‌شمردند. پس از ظهور اسلام و ترجمه کتاب‌های پهلوی به زبان عربی، این اصطلاح نیز به گونه «جزایر خالدات» به عربی ترجمه شد.

دین

جزایر قَناری

بسیاری از مردم مسیحی، در درجه اول کاتولیک هستند. مذهب کاتولیک، از زمان فتح مجمع الجزایر قناری دین اکثریت (برای بیش از پنج قرن پیش) بوده‌است. پطرس بتانکوری^[21]و ژوزه د آنچیتا^[22] دو قدیس کاتولیک عمده در جزایر قناری به دنیا آمده‌اند. هر دو در جزیره تنریف به دنیا آمدند؛ به ترتیب مبلغان در گواتمالا و برزیل. کندلاریا مرکز زیارتی کاتولیک شهرستان در این مجمع‌الجزایر است، چرا که در این مکان کلیسای ویرجین از کندلاریا قرار دارد که مکان حامی مقدس در جزایر قناری است.

سایر ادیان شامل اسلام، مسیحیان پروتستان، آیین هندو، ادیان چینی، بودیسم و یهودیت در اقلیت هستند.^[23][24][25]

همچنین یک دین غیرمسیحی بومی، کلیسای گوانچه پوئبلو وجود دارد.

جغرافیا

نام هفت جزیره این مجمع‌الجزایر و مراکز آن‌ها بدین شرح است:^[26]

• تنریف (مرکز سانتا کروس د تنریفه);
• گرن کاناریا (مرکز لاس‌پالماس گرن کاناریا);
• لانزاروته (مرکز آرسیفه);
• لاپالما (مرکز سانتا کروز لاپالما);
• لا گومرا (مرکز سان سباستیان لا گومرا);
• ال هیرو (مرکز والورده);
• فوئرته‌ونتورا (مرکز پوئرتو دل روساریو).

نزدیکترین جزیره ۱۰۸ کیلومتر از کرانه شمال غربی آفریقا فاصله دارد.

این بخش از دو استان سانتا کروس و لاسپالماس تشکیل شده‌است

پارک	جزیره
Parque Nacional de la Caldera de Taburiente	La Palma
پارک ملی گاراجونای	La Gomera
Teide National Park	Tenerife
Timanfaya National Park	Lanzarote

جدول زیر مرتفع‌ترین کوه‌های هر یک از جزایر را مشخص کرده‌است:

Hacha Grande، کوهی در جنوب لانزاروته

کوه	ارتفاع		جزیره
	متر	فوت
تید	۳٬۷۱۸	۱۲٬۱۹۸	تنریف
Roque de los Muchachos	۲٬۴۲۶	۷٬۹۵۹	لا پالما (جزیره)
Pico de las Nieves	۱٬۹۴۹	۶٬۳۹۴	گران کاناریا
Pico de Malpaso	۱٬۵۰۱	۴٬۹۲۵	El Hierro
پارک ملی گاراجونای	۱٬۴۸۷	۴٬۸۷۹	لا گومرا
Pico de la Zarza	۸۱۲	۲٬۶۶۴	فوئرته‌ونتورا
Peñas del Chache	۶۷۰	۲٬۲۰۰	لانزاروته
Aguja Grande	۲۶۶	۸۷۳	La Graciosa
Caldera de Alegranza	۲۸۹	۹۴۸	Alegranza
Caldera de Lobos	۱۲۶	۴۱۳	Lobos
La Mariana	۲۵۶	۸۴۰	Montaña Clara

جمعیت

سال	جمعیت	±%در سال.
۱۷۶۸	۱۵۵٬۷۶۳	—
۱۷۸۷	۱۶۸٬۹۲۸	۰٫۴۳٪+
۱۷۹۷	۱۷۳٬۸۶۵	۰٫۲۹٪+
۱۸۴۲	۲۴۱٬۲۶۶	۰٫۷۳٪+
۱۸۶۰	۲۳۷٬۰۳۶	۰٫۱٪−
۱۸۸۷	۳۰۱٬۹۸۳	۰٫۹٪+
۱۹۰۰	۳۶۴٬۴۰۸	۱٫۴۶٪+
۱۹۲۰	۴۸۸٬۴۸۳	۱٫۴۸٪+
۱۹۴۰	۶۸۷٬۹۳۷	۱٫۷۳٪+
۱۹۶۰	۹۶۶٬۱۷۷	۱٫۷۱٪+
۱۹۸۱	۱٬۳۶۷٬۶۴۶	۱٫۶۷٪+
۱۹۹۰	۱٬۵۸۹٬۴۰۳	۱٫۶۸٪+
۲۰۰۰	۱٬۷۱۶٬۲۷۶	۰٫۷۷٪+
۲۰۱۰	۲٬۱۱۸٬۵۱۹	۲٫۱۳٪+
۲۰۱۱	۲٬۰۸۲٬۶۵۵[28]	—
۲۰۱۴	۲٬۱۰۴٬۸۱۵[29]	—
۲۰۱۵	۲٬۱۲۸٬۶۴۷[30]	—

جمعیت هر کدام از جزایر به صورت جداگانه طبق آمار سال ۲۰۱۰ به شرح زیر است:^[31]

• تنریف - ۹۰۶٬۸۵۴
• گران کاناریا - ۸۴۵٬۶۷۶
• لانزاروته - ۱۴۱٬۴۳۷
• فوئرته‌ونتورا - ۱۰۳٬۴۹۲
• لا پالما (جزیره) - ۸۶٬۳۲۴
• لا گومرا - ۲۲٬۷۷۶
• El Hierro - ۱۰٬۹۶۰

آب و هوا

داده‌های اقلیم فرودگاه گران کاناریا (۱۹۸۱–۲۰۱۰)
ماه	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مه	ژوئن	ژوئیه	اوت	سپتامبر	اکتبر	نوامبر	دسامبر	سال
میانگین بیش‌ترین °C (°F)	۲۰٫۸ (۶۹)	۲۱٫۲ (۷۰)	۲۲٫۳ (۷۲)	۲۲٫۶ (۷۳)	۲۳٫۶ (۷۴)	۲۵٫۳ (۷۸)	۲۶٫۹ (۸۰)	۲۷٫۵ (۸۲)	۲۷٫۲ (۸۱)	۲۶٫۲ (۷۹)	۲۴٫۲ (۷۶)	۲۲٫۲ (۷۲)	۲۴٫۲ (۷۶)
میانگین روزانه °C (°F)	۱۷٫۹ (۶۴)	۱۸٫۲ (۶۵)	۱۹٫۰ (۶۶)	۱۹٫۴ (۶۷)	۲۰٫۴ (۶۹)	۲۲٫۲ (۷۲)	۲۳٫۸ (۷۵)	۲۴٫۶ (۷۶)	۲۴٫۳ (۷۶)	۲۳٫۱ (۷۴)	۲۱٫۲ (۷۰)	۱۹٫۲ (۶۷)	۲۱٫۱ (۷۰)
میانگین کم‌ترین °C (°F)	۱۵٫۰ (۵۹)	۱۵٫۰ (۵۹)	۱۵٫۷ (۶۰)	۱۶٫۲ (۶۱)	۱۷٫۳ (۶۳)	۱۹٫۲ (۶۷)	۲۰٫۸ (۶۹)	۲۱٫۶ (۷۱)	۲۱٫۴ (۷۱)	۲۰٫۱ (۶۸)	۱۸٫۱ (۶۵)	۱۶٫۲ (۶۱)	۱۸٫۰ (۶۴)
بارندگی میلی‌متر (اینچ)	۲۵ (۰٫۹۸)	۲۴ (۰٫۹۴)	۱۳ (۰٫۵۱)	۶ (۰٫۲۴)	۱ (۰٫۰۴)	۰ (۰)	۰ (۰)	۰ (۰)	۹ (۰٫۳۵)	۱۶ (۰٫۶۳)	۲۲ (۰٫۸۷)	۳۱ (۱٫۲۲)	۱۵۱ (۵٫۹۴)
میانگین روزهای بارندگی (≥ ۱ mm)	۳	۳	۲	۱	۰	۰	۰	۰	۱	۲	۴	۵	۲۲
میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب	۱۸۴	۱۹۱	۲۲۹	۲۲۸	۲۷۲	۲۸۴	۳۰۸	۳۰۰	۲۴۱	۲۲۰	۱۸۵	۱۷۹	۲٬۸۲۱
منبع: سازمان جهانی هواشناسی (UN),[32] Agencia Estatal de Meteorología[33]

داده‌های اقلیم سانتاکروز (۱۹۸۱–۲۰۱۰)
ماه	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مه	ژوئن	ژوئیه	اوت	سپتامبر	اکتبر	نوامبر	دسامبر	سال
میانگین بیش‌ترین °C (°F)	۲۱٫۰ (۷۰)	۲۱٫۲ (۷۰)	۲۲٫۱ (۷۲)	۲۲٫۷ (۷۳)	۲۴٫۱ (۷۵)	۲۶٫۲ (۷۹)	۲۸٫۷ (۸۴)	۲۹٫۰ (۸۴)	۲۸٫۱ (۸۳)	۲۶٫۳ (۷۹)	۲۴٫۱ (۷۵)	۲۲٫۱ (۷۲)	۲۴٫۶ (۷۶)
میانگین روزانه °C (°F)	۱۸٫۲ (۶۵)	۱۸٫۳ (۶۵)	۱۹٫۰ (۶۶)	۱۹٫۷ (۶۷)	۲۱٫۰ (۷۰)	۲۲٫۹ (۷۳)	۲۵٫۰ (۷۷)	۲۵٫۵ (۷۸)	۲۴٫۹ (۷۷)	۲۳٫۴ (۷۴)	۲۱٫۳ (۷۰)	۱۹٫۴ (۶۷)	۲۱٫۵ (۷۱)
میانگین کم‌ترین °C (°F)	۱۵٫۴ (۶۰)	۱۵٫۳ (۶۰)	۱۵٫۹ (۶۱)	۱۶٫۵ (۶۲)	۱۷٫۸ (۶۴)	۱۹٫۵ (۶۷)	۲۱٫۲ (۷۰)	۲۱٫۹ (۷۱)	۲۱٫۷ (۷۱)	۲۰٫۳ (۶۹)	۱۸٫۴ (۶۵)	۱۶٫۶ (۶۲)	۱۸٫۴ (۶۵)
بارندگی میلی‌متر (اینچ)	۳۱٫۵ (۱٫۲۴)	۳۵٫۴ (۱٫۳۹)	۳۷٫۸ (۱٫۴۹)	۱۱٫۶ (۰٫۴۶)	۳٫۶ (۰٫۱۴)	۰٫۹ (۰٫۰۴)	۰٫۱ (۰)	۲٫۰ (۰٫۰۸)	۶٫۸ (۰٫۲۷)	۱۸٫۷ (۰٫۷۴)	۳۴٫۱ (۱٫۳۴)	۴۳٫۲ (۱٫۷)	۲۲۵٫۷ (۸٫۸۹)
میانگین روزهای بارانی (≥ ۱.۰ mm)	۸٫۰	۷٫۲	۶٫۹	۵٫۵	۲٫۹	۰٫۹	۰٫۲	۰٫۸	۲٫۷	۶٫۱	۸٫۸	۹٫۴	۵۹٫۴
میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب	۱۷۸	۱۸۶	۲۲۱	۲۳۷	۲۸۲	۳۰۶	۳۳۷	۳۱۹	۲۵۳	۲۲۲	۱۷۸	۱۶۸	۲٬۸۸۷
منبع: Agencia Estatal de Meteorología[34]

داده‌های اقلیم فرودگاه جنوب تنریف (۱۹۸۱–۲۰۱۰)
ماه	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مه	ژوئن	ژوئیه	اوت	سپتامبر	اکتبر	نوامبر	دسامبر	سال
میانگین بیش‌ترین °C (°F)	۲۱٫۷ (۷۱)	۲۲٫۰ (۷۲)	۲۳٫۱ (۷۴)	۲۳٫۱ (۷۴)	۲۳٫۹ (۷۵)	۲۵٫۴ (۷۸)	۲۷٫۷ (۸۲)	۲۸٫۴ (۸۳)	۲۷٫۹ (۸۲)	۲۶٫۸ (۸۰)	۲۴٫۸ (۷۷)	۲۲٫۸ (۷۳)	۲۴٫۸ (۷۷)
میانگین روزانه °C (°F)	۱۸٫۴ (۶۵)	۱۸٫۵ (۶۵)	۱۹٫۳ (۶۷)	۱۹٫۵ (۶۷)	۲۰٫۴ (۶۹)	۲۲٫۱ (۷۲)	۲۴٫۰ (۷۵)	۲۴٫۷ (۷۶)	۲۴٫۵ (۷۶)	۲۳٫۴ (۷۴)	۲۱٫۵ (۷۱)	۱۹٫۷ (۶۷)	۲۱٫۴ (۷۱)
میانگین کم‌ترین °C (°F)	۱۵٫۲ (۵۹)	۱۵٫۰ (۵۹)	۱۵٫۶ (۶۰)	۱۶٫۰ (۶۱)	۱۷٫۰ (۶۳)	۱۸٫۸ (۶۶)	۲۰٫۲ (۶۸)	۲۱٫۱ (۷۰)	۲۱٫۱ (۷۰)	۲۰٫۰ (۶۸)	۱۸٫۲ (۶۵)	۱۶٫۵ (۶۲)	۱۷٫۹ (۶۴)
بارندگی میلی‌متر (اینچ)	۱۶٫۶ (۰٫۶۵)	۱۹٫۹ (۰٫۷۸)	۱۴٫۷ (۰٫۵۸)	۷٫۴ (۰٫۲۹)	۱٫۱ (۰٫۰۴)	۰٫۱ (۰)	۰٫۱ (۰)	۱٫۳ (۰٫۰۵)	۳٫۶ (۰٫۱۴)	۱۱٫۹ (۰٫۴۷)	۲۶٫۳ (۱٫۰۴)	۳۰٫۳ (۱٫۱۹)	۱۳۳٫۳ (۵٫۲۳)
میانگین روزهای بارانی (≥ ۱.۰ mm)	۱٫۸	۲٫۲	۱٫۹	۱٫۱	۰٫۳	۰٫۰	۰٫۰	۰٫۲	۰٫۶	۱٫۶	۱٫۹	۳٫۵	۱۵٫۱
میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب	۱۹۳	۱۹۵	۲۲۶	۲۱۹	۲۴۶	۲۵۹	۲۹۵	۲۷۷	۲۱۳	۲۱۴	۱۹۳	۱۹۵	۲٬۷۲۵
منبع: Agencia Estatal de Meteorología[33]

نگارخانهٔ گیاهان بومی

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

افتتاح موزه زیرآبی در جزایر قناری

هنرمند بریتانیایی جیسون تیلور در اعماق آب‌های لانزاروت جزایر قناری، تندیس‌هایی از انسان با اندازه‌های واقعی ساخته و اولین موزه زیرآبی در اروپا را به وجود آورده‌است.^[35]

منابع

1. Benjamin, Thomas (2009). The Atlantic World: Europeans, Africans, Indians and Their Shared HIstory, 1400-1900. Cambridge University Press. p. 107. ISBN 978-0-521-85099-5.
2. Benjamin, Thomas (2009). The Atlantic World: Europeans, Africans, Indians and Their Shared HIstory, 1400–1900. Cambridge University Press. p. 107. ISBN 978-0-521-85099-5.
3. "La Macaronesia. Consideraciones geológicas, biogeográficas y paleoecológicas". Archived from the original on 17 November 2015. Retrieved 10 February 2010.
4. "Canarias, un puente entre continentes". Lanacion.com.ar. Archived from the original on 9 June 2021. Retrieved 26 October 2020.
5. "Real Decreto 743/2019, de 20 de diciembre, por el que se declaran oficiales las cifras de población resultantes de la revisión del Padrón municipal referidas al 1 de enero de 2019". BOE (به اسپانیایی). 27 December 2019. Retrieved 20 February 2020.
6. Página web بایگانی‌شده در ۲۹ اوت ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine del ISTAC sobre entrada de turistas en Canarias.
7. [none#'Menú Principal'!A1 Estadísticas de Turismo de Tenerife]
8. "Canary Islands Weather and Climate". Worldtravelguide.net. Archived from the original on 31 May 2008. Retrieved 21 January 2010.
9. Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 en wikisource
10. Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 بایگانی‌شده در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine en el sitio web oficial del Gobierno de Canarias
11. Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 on wikisource
12. Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 at the official website of the Canary Islands Government
13. "La Laguna. Guía turística de Tenerife. Tenerife, la isla de la eterna primavera". Tenerife2.com. Publiceuta S.L. 5 January 2009. Retrieved 21 January 2010.
14. "2.2.6. Diagnóstico" (PDF). Plan Territorial Especial De Ordenación Del Sistema Viario Del Área Metropolitana De Tenerife (به اسپانیایی). Retrieved 21 January 2010.
15. "Presentación general de la isla". Dracma (به اسپانیایی). Retrieved 21 January 2010.
16. "La Casa Montañés". Consultivodecanarias.org (به اسپانیایی). Consejo Consultivo de Canarias. Archived from the original on 9 February 2015. Retrieved 26 October 2020.
17. Pliny the Elder, The Natural History, Chap. 37. (32.)—The Fortunate Islands
18. Lewis and Short, A Latin Dictionary, canis, sense II. B
19. 10 Facts about the Canary Islands - Touropia.com - Retrieved 22 August 2011.
20. Joseph, Frank (2005). The Atlantis Encyclopaedia. New Page Books. Retrieved 25 September 2011.^{[پیوند مرده]}
21. Pedro de San José Betancurt, Santo
22. José de Anchieta, Santo
23. http://canaryislandsguide.net/pages/religion.html
24. Un 5% de canarios profesa una religión minoritaria
25. Los musulmanes de la Isla constituyen la primera Federación Islámica de Canarias
26. (Universidad de Las Palmas,) José Mangas Viñuela, "The Canary Islands Hot Spot" This is the source for the geological history that follows.
27. "Official census statistics of the Canary Islands population". Gobiernodecanarias.org. Archived from the original on 26 March 2010. Retrieved 2010-04-26.
28. Censos de Población y Viviendas 2011. «سرشماری سال ٢٠١١» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک).
29. Desciende la población en Canarias «سرشماری سال ٢٠١۴» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک).
30. La población en Canarias. «سرشماری سال ٢٠١۵» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک).
31. «Population referred to the January 1, 2010». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۹.
32. "Weather Information for Las Palmas".
33. "Guía resumida del clima en España (1981-2010)". Archived from the original on 18 November 2012.
34. "Valores Climatológicos Normales. Santa Cruz De Tenerife". Archived from the original on 18 November 2012.
35. باشگاه خبرنگاران جوان 23 دیماه1395 http://www.yjc.ir/fa/news/5935282/

• ویکی‌پدیای انگلیسی.