اقیانوس اطلس

اقیانوس اَطلَس (به انگلیسی: Atlantic Ocean) دومین اقیانوس بزرگ جهان پس از اقیانوس آرام است که آفریقا و اروپا را از قارهٔ آمریکا جدا می‌کند و درازایش از جنوبگان تا اقیانوس منجمد شمالی است.

اقیانوس اطلس
گونه	اقیانوس
مساحتِ رو	۱۰۶٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۴۱٬۱۰۰٬۰۰۰ مایل مربع)
میانگین ژرفا	۳۳۳۲ متر

اقیانوس اطلس یک حوضهٔ کشیده و Sشکل را در بر می‌گیرد که میان اروپا و آفریقا از شرق و قارهٔ آمریکا از غرب گسترش می‌یابد. این اقیانوس که یکی از اجزاء اقیانوس جهانیِ پیوسته است، در شمال به اقیانوس منجمد شمالی، در جنوب غربی به اقیانوس آرام، در جنوب شرقی به اقیانوس هند و در جنوب به اقیانوس منجمد جنوبی می‌پیوندد. جریان خلاف استوایی، اقیانوس اطلس را دو بخش می‌کند؛ اقیانوس اطلس شمالی و اطلس جنوبی، که در حدود ۸ درجه شمالی، جدا شده‌اند.

نام آن، به شخصیت افسانه‌ای اطلس در اساطیر یونانی اشاره دارد. قدیمی‌ترین اشاره به اطلس برای این اقیانوس در متنی از استسیخروس، شاعر میانه‌های سدهٔ ششم پیش از میلاد یافت شده است.^[۱]

مشخصات اقیانوس اطلس

اقیانوس اطلس، حوزهٔ Sشکلی است که شمالی-جنوبی گسترش دارد و از سوی جریان‌های خلاف استوایی در حدود ۸ درجهٔ عرض جغرافیایی شمالی به اطلس شمالی و اطلس جنوبی تقسیم می‌شود. اقیانوس اطلس را قارهٔ آمریکا (شمالی و جنوبی) از باختر، و اروپا و آفریقا از خاور دربر گرفته‌اند. تنگهٔ جبل‌الطارق، آن را به دریای مدیترانه وصل می‌کند. در شمال از راه تنگهٔ دانمارک، دریای گرینلند، دریای نروژ و دریای بارنتز به اقیانوس منجمد شمالی و از جنوب شرقی از راه اقیانوس هند، از جنوب غربی از راه تنگهٔ دریک به اقیانوس آرام و از جنوب به اقیانوس جنوبگان وصل می‌شود. اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از راه کانال پاناما میان آمریکای شمالی و جنوبی هم وصل می‌شوند.

اقیانوس اطلس همچنین مجاور دریای کارائیب، خلیج مکزیک، خلیج هادسون، خلیج بافین، خلیج بیسکای، دریای شمال، دریای بالتیک و دریای کلتیک است.

مساحت اقیانوس اطلس با در نظر گرفتن دریاهای مجاور آن در حدود ۱۰۶٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۴۱٬۱۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) است که ۲۰ درصد مساحت زمین و ۲۶ درصد مساحت آب‌های زمین را شامل می‌شود. بدون احتساب این دریاها مساحت آن ۸۲٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع می‌شود.

حجم اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور آن ۳۵۴٬۷۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب و بدون آن‌ها ۳۲۳٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب است.

عمق متوسط اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور ۳٬۳۳۹ متر و بدون در نظر گرفتن آن‌ها ۳٬۹۲۶ متر می‌باشد. عمیق‌ترین جای این اقیانوس در گودال پورتوریکو به عمق ۸٬۶۰۵ متر است.

عرض اقیانوس اطلس از ۲٬۸۴۸ کیلومتر میان برزیل و لیبریا تا ۴٬۸۳۰ کیلومتر میان آمریکای شمالی و آفریقا متغیر است.^[۲]

آب و هوای اقیانوس اطلس

گردش دماشوری در اقیانوس‌های جهان

آب و هوای اقیانوس اطلس و سرزمین‌های اطراف آن از دمای سطح آب و جریان‌های آبی، اثر می‌پذیرد. گرم‌ترین نواحی آب و هوایی اطلس در شمال استوا گسترش دارد و سردترین نواحی آن در عرض‌های جغرافیایی بالا قرار دارند که با یخ پوشیده شده‌اند. جریان‌های اقیانوسی، آب و هوای اطلس را با انتقال آب‌های گرم و سرد به دیگر نواحی کنترل می‌کنند.

شوری آب اقیانوس اطلس متغیر است و به تبخیر، بارش، جریان آب رودخانه‌ها و ذوب یخ‌ها بستگی دارد که معمولاً میان ۳۳ تا ۳۷ گرم در لیتر است.

دمای سطح آب اقیانوس اطلس بسته به عرض جغرافیایی، جریان‌های دریایی و فصل‌ها، از ۲ تا ۲۹ درجهٔ سانتی‌گراد در تغییر است. بیشترین دما در شمال خط استوا و کمترین دما در نواحی قطبی است. در عرض‌های جغرافیایی میانگین بیشترین دما از ۷ تا ۸ درجهٔ سانتی‌گراد است.^[۲]

تاریخ انسانی

مقالهٔ اصلی: تاریخ آتلانتیک

کشورهای همجوار

اروپا

 ایسلند،  جزایر فارو،  نروژ،  سوئد،  دانمارک،  آلمان،  هلند،  بلژیک،  بریتانیا،  جزیره من،  جمهوری ایرلند،  فرانسه،  گرنزی،  جرزی،  اسپانیا،  پرتغال

آفریقا

 مراکش،  اسپانیا (جزایر قناری)،  صحرای غربی،  موریتانی،  کیپ ورد،  سنگال،  گامبیا،  گینه بیسائو،  گینه،  سیرالئون،  لیبریا،  ساحل عاج،  غنا،  توگو،  بنین  نیجریه،  کامرون،  گینه استوایی،  گابن،  سائوتومه و پرنسیپ،  جمهوری کنگو،  جمهوری دموکراتیک کنگو،  آنگولا،  سینت هلینا،  نامیبیا،  آفریقای جنوبی،  جزیره بووه

آمریکای جنوبی

 جورجیای جنوبی و جزایر ساندویچ جنوبی،  جزایر فالکلند،  شیلی،  آرژانتین،  اروگوئه،  برزیل،  فرانسه (گویان فرانسه)،  سورینام،  گویان،  ونزوئلا،  کلمبیا

کارائیب

 ترینیداد و توباگو،  کوراسائو،  آروبا،  گرنادا،  سنت وینسنت و گرنادین‌ها،  باربادوس،  سنت لوسیا،  فرانسه مارتینیک و جزیره گوادلوپ)،  دومینیکا،  مونتسرات،  آنتیگوآ و باربودا،  سنت کیتس و نویس،  هلند (جزایر کارائیب هلند)،  سنت بارثلمی،  سنت مارتین،  سنت مارتین،  آنگویلا،  جزایر ویرجین انگلستان،  جزایر ویرجین ایالات متحده،  پورتوریکو،  جمهوری دومینیکن،  جزایر تورکس و کایکوس،  هائیتی،  باهاما،  کوبا،  جامائیکا،  جزایر کیمن

آمریکای شمالی و مرکزی

 پاناما،  کاستاریکا،  نیکاراگوئه،  هندوراس،  گواتمالا،  بلیز،  مکزیک،  ایالات متحده آمریکا،  برمودا،  کانادا،  سنت پیر و ماژلان،  گرینلند

بزرگ‌ترین دریاهای جانبی اقیانوس اطلس

بزرگ‌ترین دریاها و خلیج‌های جانبی اقیانوس اطلس عبارتند از:^[۳][۴][۵]

1. دریای سارگاسو - ۳٫۵ میلیون کیلومتر مربع
2. دریای کارائیب - ۲٫۷۵۴ میلیون کیلومتر مربع
3. مدیترانه - ۲٫۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع
4. خلیج گینه - ۲٫۳۵ میلیون کیلومتر مربع
5. خلیج مکزیک - ۱٫۵۵۰ میلیون کیلومتر مربع
6. دریای نروژ - ۱٫۳۸۳ میلیون کیلومتر مربع
7. خلیج هادسون - ۱٫۲۳ میلیون کیلومتر مربع
8. دریای گرینلند - ۱٫۲۰۵ میلیون کیلومتر مربع
9. دریای آرژانتین - ۱ میلیون کیلومتر مربع
10. دریای لابرادور - ۸۴۱٬۰۰۰ کیلومتر مربع
11. دریای ایرمینگر - ۷۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
12. خلیج بافین - ۶۸۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع
13. دریای شمال - ۵۷۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
14. دریای سیاه - ۴۳۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
15. دریای بالتیک - ۳۷۷٬۰۰۰ کیلومتر مربع
16. دریای لیبی - ۳۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
17. دریای لوانتین - ۳۲۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
18. دریای سلتی - ۳۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
19. دریای تیرنی - ۲۷۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
20. خلیج سنت لورنس - ۲۲۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
21. خلیج بیسکای - ۲۲۳٬۰۰۰ کیلومتر مربع
22. دریای اژه - ۲۱۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع
23. دریای یونان - ۱۶۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع
24. دریای بالئار - ۱۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
25. دریای آدریاتیک - ۱۳۸٬۰۰۰ کیلومتر مربع
26. خلیج بوتنی - ۱۱۶٬۳۰۰ کیلومتر مربع
27. دریای کرت - ۹۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
28. خلیج من - ۹۳٬۰۰۰ کیلومتر مربع
29. دریای لیگوریا - ۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
30. کانال مانش - ۷۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
31. خلیج جیمز - ۶۸٬۳۰۰ کیلومتر مربع
32. دریای بوتنی - ۶۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
33. خلیج سرت - ۵۷٬۰۰۰ کیلومتر مربع
34. دریای هبرید - ۴۷٬۰۰۰ کیلومتر مربع
35. دریای ایرلند - ۴۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
36. دریای آزوف - ۳۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع
37. خلیج بوتنی - ۳۶٬۸۰۰ کیلومتر مربع
38. خلیج ونزوئلا - ۱۷٬۸۴۰ کیلومتر مربع
39. خلیج کامپچه - ۱۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
40. خلیج شیر - ۱۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
41. دریای مرمره - ۱۱٬۳۵۰ کیلومتر مربع
42. دریای وادن - ۱۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
43. دریای مجمع‌الجزایر - ۸٬۳۰۰ کیلومتر مربع

جستارهای وابسته

• قاره اروپا
• قاره آمریکا
• اقیانوس آرام
• اقیانوس هند
• اقیانوس جهانی

منابع

1. Mangas, Julio; Plácido, Domingo; Elícegui, Elvira Gangutia; Rodríguez Somolinos, Helena (1998). La Península Ibérica en los autores griegos: de Homero a Platón - SLG / (Sch. A. R. 1. 211). Editorial Complutense. pp. 283–.
2. «اقیانوس اطلس». دانش نامه رشد. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۰ اوت ۲۰۱۴.
3. https://www.livescience.com/29533-the-worlds-biggest-oceans-and-seas.html
4. https://www.worldatlas.com/
5. http://listofseas.com/