فهرست پایتخت‌های ایران

فهرست موجود فهرستی از پایتخت‌های ایران از ابتدا تا اکنون است:

فهرست دودمان‌ها و پایتخت‌های آنان

دودمان	پایتخت‌ها	منبع
تمدن ایلام	اَوان - شوش - انشان	[1][2][3]
پادشاهی ماد	هگمتانه (همدان امروزی)	[4]
شاهنشاهی هخامنشی	پاسارگاد - پارسه - شوش - هگمتانه - بابِل	[5][6][7][8]
سلوکیان	سلوکیه - انطاکیه
شاهنشاهی اشکانی	آساک (قوچان) - صددروازه - تیسپون	[9][10]
الیمایی‌ها	ایذه - دستوا	[11][11]
شاهنشاهی ساسانی	تیسفون (اردشیربابکان)- کازرون(شاپور)- تیسفون(خسروپرویز)- نهاوند(یزدگرد)	[12][13][14][15]
سلسله طاهریان	مرو - نیشابور	[16][16]
سلسله صفاریان	زرنگ - شیراز	[17]
علویان طبرستان	چالوس - آمل - ساری - استرآباد
سلسله سامانیان	بخارا	[18]
آل زیار	اصفهان - گرگان - ری
آل بویه	شیراز - همدان
آل حسنویه	بیستون
امپراتوری غزنوی	غزنین - لاهور
بنی عیاران	حُلوان (اران)	[19]
امپراتوری سلجوقی	نیشابور - مرو - اصفهان - ری - همدان
اتابکان آذربایجان	تبریز
اتابکان فارس	شیراز
اتابکان لر بزرگ	ایذه
اتابکان لر کوچک	خرم‌آباد
خوارزمشاهیان	گرگانج
ایلخانان	مراغه - سلطانیه - تبریز
کرتیان	هرات
قراختاییان کرمان	کرمان
شبانکارگان	ایگ
مظفریان	کرمان - شیراز - یزد
سربداران	سبزوار
چوپانیان	تبریز
جلایریان	تبریز - بغداد
امپراتوری تیموری	سمرقند - هرات
اسماعیلیه	قزوین - الموت
قراقویونلوها	تبریز
آق‌قویونلوها
شاهنشاهی صفوی	اردبیل - تبریز - قزوین - اصفهان
امپراتوری افشاری	مشهد
سلسله زندیه	تهران[یادداشت 1] - شیراز - اصفهان - کرمان - بم
سلسله قاجاریان	ساری - تهران
شاهنشاهی پهلوی	تهران	[20]
جمهوری اسلامی

فهرست پایتخت‌ها و دودمان‌های آنان

دودمان	پایتخت‌ها
اَوان	تمدن ایلام
انشان
شوش	تمدن ایلام - شاهنشاهی هخامنشی
هگمتانه - همدان و نهاوند امروزی	پادشاهی ماد - شاهنشاهی هخامنشی - آل بویه - امپراتوری سلجوقی
پاسارگاد	شاهنشاهی هخامنشی
پارسه
بابِل
سلوکیه یا تیسپون یا تیسفون یا مدائن یا بغداد	امپراتوری سلوکی - شاهنشاهی اشکانی - شاهنشاهی ساسانی - جلایریان
انطاکیه	امپراتوری سلوکی
آساک یا قوچان	شاهنشاهی اشکانی
صددروازه یا دامغان
ایذه	الیمائی - اتابکان لر بزرگ
دستوا یا شوشتر	الیمائی - شاهنشاهی ساسانی
تیسفون - شهرگور یا فیروزآبادامروزی	شاهنشاهی ساسانی
نهاوند - بیشاپور یا کازرون امروزی
مرو	طاهریان - امپراتوری سلجوقی
نیشابور
زرنگ	صفاریان
شیراز	صفاریان - آل بویه - اتابکان فارس - آل مظفر - زندیان
چالوس	علویان طبرستان
آمل
ساری
استرآباد یا گرگان	علویان طبرستان - زیاریان
بخارا	سامانیان
اصفهان	زیاریان - امپراتوری سلجوقی - ایران صفوی
اسکندریه یا غزنی یا غزنین	غزنویان
لاهور
حلوان	بنی عیاران
تبریز	اتابکان آذربایجان - ایلخانان - چوپانیان - جلایریان - قره‌قویونلو - آق‌قویونلو - ایران صفوی
خرم‌آباد	اتابکان لر کوچک
گرگانج	خوارزمشاهیان
مراغه	ایلخانان
سلطانیه
هرات	کرتیان - امپراتوری تیموری
کرمان	قراختاییان کرمان - آل مظفر - زندیان
ایگ یا ایج	ملوک شبانکاره
یزد	آل مظفر
سبزوار	سربداران
الموت	اسماعیلیان الموت
اردبیل	ایران صفوی
قزوین
مشهد	ایران افشاری
ملایر	زندیان
بم
تبریز	ایران قاجاری
ری یا طهران یا تهران	زیاریان - امپراتوری سلجوقی - ایران قاجاری - ایران پهلوی - نظام جمهوری اسلامی ایران

طرح انتقال پایتخت

احمد وحیدی وزیر کشور در اردیبهشت ۱۴۰۳ با بیان اینکه انتقال پایتخت یکصد میلیارد دلار لازم دارد، گفت: موضوع تقسیم استان تهران توسط دولت در دست بررسی است و مصوبه مجلس را لازم دارد که باید توسط مجلس دوازدهم بررسی و تصویب شود.^[21]

یادداشت

1. میان سال‌های ۱۱۷۲ تا ۱۱۷۶ ه‍. ق، تهران پایتخت کریم خان زند بود.

پانویس

1. «AWAN – Encyclopaedia Iranica». www.iranicaonline.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۶.
2. 2700 BC: a first dynasty creates the Elamite kingdom (non Semitic) in western Persia with capital in Susa scaruffi.com
3. Elam: surveys of political history and archaeology, Elizabeth Carter and Matthew W. Stolper, University of California Press, 1984, p. 4
4. Brown 1997, pp. 80–84.
5. یارشاطر, احسان (1993). تاریخ ایران (کمبریج), Volume 3. انتشارات دانشگاه کمبریج. p. 482. ISBN 978-0-521-20092-9.
6. «شوش در دوران هخامنشی».
7. CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
8. «پاسارگاد، پایتخت و آرامگاه کوروش هخامنشی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳ آوریل ۲۰۲۱.
9. «ربیع‌زاده، علی، قومس:سیر دگردیسی از شهر به ایالت».
10. Fattah, Hala Mundhir (2009). A Brief History Of Iraq. Infobase Publishing. p. 46. ISBN 978-0-8160-5767-2. One characteristic of the Parthians that the kings themselves maintained was their nomadic urge. The kings built or occupied numerous cities as their capitals, the most important being Ctesiphon on the Tigris River, which they built from the ancient town of Opis.
11. «مهدی رهبر، آرامگاه‌های الیمایی گلالک شوشتر» (PDF).
12. «بررسی جایگاه شهر گور در دوره ساسانیان» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱ فوریه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۱.
13. «سازمان فضایی شهر بیشاپور».
14. «تیسفون در دوران اشکانیان و ساسانیان» (PDF).^{[پیوند مرده]}
15. «علامه محمدمهدی شرف‌الدین، کتاب تاریخ شوشتر، انتشارات معتبر». پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
16. «طاهری، امیر، قلمرو حکومت طاهریان و اهمیت شهرهای اربعه خراسان» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۱ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۱.
17. «مهرآفرین، رضا، زرنگ در قرون نخستین اسلامی».
18. «بذرمنش و بحرانی‌پور، جایگاه بردگان و غلامان ترک در حکومت سامانیان» (PDF).
19. «دانشنامه ایرانیکا».
20. «تاریخچه شهر تهران». shahsavanseir.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۴.
21. https://fararu.com/fa/news/730921/وزیر-کشور-انتقال-پایتخت-۱۰۰-میلیارد-دلار-لازم-دارد

منابع

• عباس جوکار دریسی، علی قائد، دامون زابلی، حمید و اکبر سلطانی (۱۳۸۶)، تاریخ معاصر ایران-۲۵۳، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، ص. صص ۱۰ و ۱۱، شابک ۹۶۴-۰۵-۱۴۳۰-۶
• Brown, Stuart C. (1997). "Ecbatana". Encyclopaedia Iranica, Vol. VIII, Fasc. 1. pp. 80–84.

جستارهای وابسته

• فهرست سلسله‌های ایران
• دودمان‌های ایران