Remove ads
هلال شیعی منطقه‌ای هلالی‌شکل در خاورمیانه است که اکثریت جمعیت آن شیعه هستند یا در آن اقلیت شیعه با جمعیت بالا وجود دارد. مناطقی که در هلال شیعی قرار گرفته‌اند شامل بخش‌هایی از هند، پاکستان، لبنان، سوریه، بحرین، عراق، ایران، آذربایجان، یمن و علاوه بر شیعیان اثنی‌عشری، شامل اسماعیلیان، زیدی‌ها، علوی‌های سوری و نیز گروه‌های بکتاشی در ترکیه می‌شود.[۱]
در اواخر سال ۲۰۰۴، ملک عبدالله اصطلاح بحث برانگیزی را ابداع کرد که هنوز هم در خاورمیانه به شدت طنین انداز است: به گفته او، «هلال شیعی» از دمشق به تهران میرود و از بغداد عبور میکند. نظریه ملک عبدالله پس از رسیدن نوری المالکی شیعی به ریاست دولت عراق در سال ۲۰۰۶ میلادی و حوادث پس از آن، صحت خود را ثابت کرد.[۲]
هلال شیعی اصطلاحی است که قدرت گرفتن شیعه در خاورمیانه را مطرح میکند. بر اساس این دیدگاه جمهوری اسلامی می‌تواند با اعمال نفوذ طبیعی در میان شیعیان عراق تحولات ژئوپولتیک خاورمیانه را هدایت و موازنه قدرت را به نفع شیعیان و علیه منافع آمریکا و اسرائیل تغییر دهد.[۳] این مفهوم بیشتر از سوی کسانی که در صدد القای خطر شدت یافتن روابط شیعیان عراق با شیعیان خارج از عراق خصوصاً ایران است، استفاده شد. این اصطلاح در کتاب‌های دانشگاهی و ادبیات علمی از جمله در آلمانی دارای پیشینه‌است. اما از هنگامی که عبدالله دوم پادشاه اردن، در کاربردی «شیعه هراسانه» از آن برای بیان تمایلات ایران دوستانه شیعیان عراق استفاده نمود، این اصطلاح کاربرد فراگیری یافت. این دیدگاه، نفوذ تاریخی ایران بر شیعیان خاورمیانه را عاملی برای اختلال امنیت سیاسی منطقه خاورمیانه می‌داند، و باورمندان به این اندیشه، به‌شدت بر استفاده از این واژه اصرار دارند. با این وجود پیشینه، اندیشمندان اجتماعی تمایل چندانی به استفاده از این واژه ندارند.[۴]
نوام چامسکی استاد دانشگاه و زبان‌شناس آمریکایی در کتاب خود با عنوان کتاب طرحی برای آینده، اشغال گری‌ها، دخالت‌ها، امپراتوری و پایداری ادعا میکند بیشترین ذخایر انرژی خاور میانه در منطقه موسوم به «هلال شیعی» قرار دارد. نفوذ ایران در «هلال شیعی» تلاش آمریکا را برای کنترل منابع انرژی خاورمیانه به چالش می‌کشد. کابوس واشینگتن این است که یک ائتلاف شیعه، کنترل مهم‌ترین ذخایر نفت جهان را مستقل از آمریکا بر عهده گیرد.[۵]
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads