عقاب صلاح‌الدین

عقاب صلاح‌الدین (عربی: نسر صلاح الدین) که در مصر به عقاب مصری (عربی: النسر المصری)^[۱] و عقاب جمهوری معروف است، یک عقاب هرالدیک است که به عنوان نماد و نشان ملی مصر، عراق، فلسطین، کردستان عراق و شورای انتقالی جنوب یمن جنوبی عمل می‌کند. از زمان انقلاب مصر در سال ۱۹۵۲، عقاب نمادی از مصر و ملی‌گرایی عرب است، به ویژه در کشورهای عربی که از دهه ۱۹۵۰ به بعد دستخوش تغییرات سیاسی ضد امپریالیستی شدند. قبلاً این نماد ملی جمهوری عربی متحده، یمن شمالی، یمن جنوبی و جمهوری عربی لیبی بود.

طرح اصلی «عقاب صلاح‌الدین» قلعه قاهره، در قاهره، مصر

خاستگاه عقاب

بازسازی استاندارد شخصی صلاح الدین، با نمایش عقاب.

صلاح‌الدین، اولین سلطان مصر، با الهام از عقاب باستانی که در معابد مصری از دوره فراعنه به تصویر کشیده شده بود، این حیوان را به عنوان نماد قدرت در نظر گرفت و پرچمی زرد رنگ منقش به عقاب را به عنوان نماد شخصی خود حمل کرد.^[۲] ارگ قاهره که در زمان سلطنت صلاح الدین ساخته شده است، یک عقاب بزرگ در دیوار غربی خود دارد که گمان می‌رود نشان صلاح الدین را نشان می‌دهد. اولیا چلبی، کاشف عثمانی، حدس می‌زند که در اصل دو سر بوده است،^[۳] عقاب روی دیوار ارگ امروزه بدون سر است. خطوط مسیر روی عقاب با خطوط روی دیوار مطابقت ندارد و نشان می‌دهد که اساساً پس از حکومت صلاح‌الدین، احتمالاً در زمان حکومت محمد علی، زمانی که قسمت بالایی دیوار بازسازی شد، به مکان کنونی خود منتقل شده است.^[۳][۴] نماد عقاب دو سر بر روی سکه‌های عادل اول، برادر صلاح الدین که به عنوان سلطان جانشین او شد، استفاده می‌شد.^[۵]

تاریخ مدرن

لوگوی روزنامه البعث (با رنگ اصلی قرمز). تمام سرزمین‌های عربی روی هم عقاب صلاح‌الدین را تشکیل می‌دهند؛ کشورهای رود نیل بدن عقاب، شبه‌جزیره عربستان در شرق و کشورهای عربی شمال آفریقا در غرب، بال‌های آن را تشکیل می‌دهند. این طرح ازجمله طرح‌های پرسروصدای رژیم بعث عراق برای اهداف پان‌عربیسم بود.

در انقلاب مصر در سال ۱۹۵۲ مجدداً با تأکیدی ملی‌گرایی مصری و ناسیونالیسم عربی، این نماد نیز برجسته شد، مورد دوم به ویژه در زمینه درگیری اعراب و اسرائیل پررنگ بود. رهبران انقلاب مصر با ترسیم شباهت‌های مستقیم بین این درگیری و جنگ‌های صلیبی، تلاش‌های اعلام‌شده خود برای آزادی اعراب را با تلاش‌های صلاح‌الدین قرون وسطایی که به عنوان سلطان مصر، نیروهای عرب را علیه صلیبیون در فلسطین متحد کرده بود، مرتبط کردند. همزمان، دولت انقلابی مصر به رهبری محمد نجیب و جمال عبدالناصر، هر دو از جانبازان جنگ فلسطین، پرچم آزادی عرب را با رنگ‌های قرمز، سفید، سیاه و سبز مرتبط با خلافت راشدین مدینه، خلافت اموی دمشق، خلافت عباسی بغداد و خلافت فاطمیون در خود مصر و قاهره معرفی کردند. آنها عقاب صلاح الدین را در مرکز پرچم قرار دادند که به رنگ طلایی بود. از این پس، هم عقاب صلاح الدین و هم پرچم آزادی عرب به نمادهایی تبدیل شدند که به‌طور جدایی ناپذیری با مصر جمهوری‌خواه و به‌صورت گسترده‌تر به ناسیونالیسم عربی گره خورده است.

هنگامی که مصر در سال ۱۹۵۸ با سوریه متحد شد و جمهوری عربی متحده را تشکیل داد و عقاب صلاح الدین نشان دولت جدید شد، در حالی که پرچم آزادی عرب به عنوان پرچم پایه در نظر گرفته شد.

اگرچه اتحادیه مصر و سوریه در سال ۱۹۶۱ پس از کودتا در سوریه به‌طور ناگهانی پایان یافت، عقاب نمادی قدرتمند برای کسانی بود که آرزوی اتحاد اعراب را داشتند. پس از سرنگونی سلطنت یمن شمالی در سال ۱۹۶۲، عقاب به نماد ملی جمهوری عربی جدید یمن و سپس جمهوری دموکراتیک خلق یمن در یمن جنوبی در سال ۱۹۶۷ تبدیل شد. به همین ترتیب، انقلاب رمضان عراق در سال ۱۹۶۳ توسط حزب بعث سوسیالیست عرب، منجر به این شد که عراق عقاب را به عنوان نشان رسمی عراق انتخاب کند. برعکس، جمهوری عربی لیبی عقاب را در سال ۱۹۶۹ پذیرفت، با این حال، بعدها با شاهین قریش جایگزین شد، زمانی که لیبی، همراه با مصر و سوریه، فدراسیون جمهوری‌های عربی را در سال ۱۹۷۲ تأسیس کرد.^[۶]

دولت فلسطین جدیدترین دولتی بود که عقاب صلاح الدین را پذیرفت و پس از اعلام رسمیت خود در سال ۱۹۸۸ این کار را انجام داد.

نشان‌های ملی فعلی با استفاده از عقاب صلاح الدین

کردستان عراق

• 
  نشان رسمی مصر
• 
  نشان ملی عراق
• 
  نشان فلسطین
• 
  نشان رسمی سوریه
• 
  نشان یمن
• 
  نشان کوچکتر نیروهای مسلح سومالی
• 
  نشان ملی سومالیلند

جستارهای وابسته

• نشان رسمی مصر
• نشان ملی عراق
• نشان فلسطین
• نشان جمهوری متحده عربی
• نشان ملی یمن
• نشان ملی لیبی
• شاهین قریش
• عقاب دو سر

منابع

1. Smith, Whitney (1975). Flags Through the Ages and Across the World. Maidenhead: McGraw-Hill. ISBN 0-07-059093-1.
2. Hathaway, Jane (2003). A Tale of Two Factions: Myth, Memory, and Identity in Ottoman Egypt and Yemen. State University of New York Press. p. 96–7. ISBN 978-0-7914-5883-9.
3. Rabbat, Nasser O. (1995). The Citadel of Cairo: A New Interpretation of Royal Mameluk Architecture. p. 24. ISBN 9789004101241.
4. Smith, Whitney (1985). "New Flags". The Flag Bulletin. 24: 44., citing Meyer, L. A. (1933). Saracenic Heraldry. Oxford: Clarendon. p. 195.
5. Ebers, Georg (1878). "Egypt: Descriptive, Historical, and Picturesque, Volume I". Ebers, Georg. "Egypt: Descriptive, Historical, and Picturesque." Volume 1. Cassell & Company, Limited: New York, 1878. P 242. New York: Cassell & Company LTD: 242.
6. Baram, Amatzia (1991). Culture, History and Ideology in the Formation of Ba'thist Iraq,1968-89. Palgrave Macmillan UK. p. 151, note 15. ISBN 978-1-349-21243-9.

پیوند به بیرون

• نشان پرچم مصر، ARE - عقاب طلایی مصر، پرچم‌های جهان (وب سایت)