بالاترین سوالات
زمانبندی
چت
دیدگاه
جناح اصلاح‌طلبان
جناح میانه‌رو جمهوری اسلامی ایران از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد
Remove ads
اصلاح‌طلبان، یکی از دو جناح سیاسی اصلی در بین گروه‌های داخل حکومت ایران به‌شمار می‌رود. این جناح پس از واقعه دوم خرداد، از دل بخشی از جناح چپ جمهوری اسلامی متولد شد که در تفکرات خود تجدید نظر کرده بودند و لیبرالیسم اسلامی را جایگزین چپ اسلامی کرده بودند و همراه با اعضای جناح راست مدرن خود را اصلاح طلب نامیدند و جناحی جدید در ایران تشکیل دادند که حاصل اتحاد چپ های اسلامی سابق و راست های مدرن مانند حزب کارگزاران سازندگی بود. [۷]گرچه در مقایسه با مفهوم تاریخی «اصلاح‌طلبی نو»، «محافظه‌کار» دانسته می‌شوند. میرحسین موسوی تلاش داشت تا جناح چپ که اصلاح طلبان قبلاً متعلق به آن بودند را احیا کند اما موفق نشد. [۸]
 | این مقاله ممکن است برای مطابقت با استانداردهای کیفی ویکی‌پدیا نیازمند بازنویسی باشد. (ژوئیه ۲۰۲۴) |
Remove ads
پس از ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۸ و با پیروزی در انتخابات هفتمین دورهٔ ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ و ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی با بیش از ۲۰ میلیون رأی، که سید محمد خاتمی به ریاست جمهوری رسید و آن انتخابات از جانب اصلاح‌طلبان حماسه دوم خرداد نامیده شد که اصلاح‌طلبان توانستند وارد عرصهٔ حاکمیت شوند و پس از آن، اکثریت مجلس ششم و نخستین شورای شهر تهران را نیز به دست آوردند. این جریان به دلیل پیروزی در انتخابات دوم خرداد به جبههٔ دوم خرداد مشهور شد و به مدت ۸ سال کنترل دولت و همچنین ۴ سال، اکثریت نمایندگان مجلس ششم را در اختیار داشت.
افول قدرت اصلاح‌طلبان و قدرت گرفتن اصولگرایان از انتخابات دومین دورهٔ شوراهای شهر و روستا آغاز شد و سپس در انتخابات مجلس هفتم در نهایت با پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات نهمین دورهٔ ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۴ به اوج رسید. انتخابات یازدهمین دورهٔ ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ و پیروزی حسن روحانی اعتدال‌گرا که نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان نیز بود، اصلاح‌طلبان راستگرا را به قدرت بازگرداند اما نیروهای اصلاح طلب چپگرا همچنان در حاشیه ماندند.[۹]
گفته می‌شود که ناکارآمدی دولت دوم حسن روحانی باعث شد اصلاح‌طلبان مقبولیت خود را تا حد زیادی از دست بدهند همچنین انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ و پیامدهای آن از جمله تحریم انتخابات و شرکت نکردن اکثریت واجدین شرایط در انتخابات و پیروزی سید ابراهیم رئیسی که نامزد مورد حمایت اصولگرایان بود، باعث شد جریان اصلاحات بیش از پیش قدرت خود را از دست دهد.
چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران ۱۴۰۳ و با پیروزی مسعود پزشکیان اصلاح‌طلب، تصور می‌شد که اصلاح‌طلبان چپگرا بعد از ۱۹ سال دوباره به قدرت بازگشته‌اند و این انتخابات از طرف اصلاح‌طلبان حماسه ۱۵ تیر نامیده شد. اما از آنجایی که اکثریت اعضای کابینه مسعود پزشکیان، به ویژه در پست های کلیدی مانند وزارت اقتصاد، به جناح راست جبهه اصلاحات و حزب کارگزاران تعلق داشتند، مشخص شد که تصور بازگشت اصلاح‌طلبان چپگرا به قدرت تا حد زیادی غلط بوده است.[۱۰] با این حال در میان وزرای وی، احمد میدری، به دلیل اشاراتش به سوسیال دموکراسی و لزوم اصلاح نظام سرمایه‌داری، به عنوان تنها اصلاح طلب چپگرا در کابینه مسعود پزشکیان شناخته می‌شود.[۱۱]
Remove ads
ائتلاف اصلاح طلبان ایران ۱۳۸۶
ائتلاف اصلاح‌طلبان ایران به بخشی از کارزار احزاب و گروه‌های وابسته به نظام سیاسی ایران برای انتخابات دورهٔ هشتم مجلس گفته می‌شود که در پایان زمستان سال ۱۳۸۶ برگزار شد این ائتلاف از ۲۱ حزب و گروه تشکیل یافته بود و هدف اصلی آن بنا به گفتهٔ سخنگویانش، بازسازی اقتدار مجلس و مهار افراطی‌گری دولت بود.[۱۲]
انتخابات ریاست جمهوری دهم
در انتخابات ریاست جمهوری دهم در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ از میان کاندیداهای اصلاح‌طلب تنها دوتن به نام‌های میرحسین موسوی و مهدی کروبی به رقابت با دو نامزد دیگر پرداختند.[۱۳] در این انتخابات - که محمود احمدی‌نژاد پیروز گردید - باعث اعتراض شدید کاندیداهای اصلاح‌طلب و اصلاح‌طلبان دیگر، از جمله، خاتمی قرار گرفت و اعتراضات مردمی را در پی داشت؛ همچنین میرحسین موسوی نیز گفت تا تشکیلاتی با نام راه سبز امید تأسیس خواهد کرد و او و محمد خاتمی و مهدی کروبی در شورای مرکزی آن خواهند بود و هدف از آن، ایجاد مردم‌سالاری، آزادی، پیشرفت و جمهوری اسلامی واقعی بر اساس آرمان‌های سید روح‌الله خمینی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران است.
فعالان اصلاحات بعد از انتخابات
بیشتر فعالان اصلاح‌طلب بعد از انتخابات، یا دستگیر شدند یا مجبور شدند که ایران را ترک کنند و عده‌ای از اصولگرایان پیاپی درخواست دستگیری یا محاکمه سران دستگیر نشده اصلاح‌طلب را داشتند. نماینده مجلس: ۱۰۰ چهره اصلاح‌طلب پس از انتخابات ۸۸ محاکمه شدند
Remove ads
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم
در جریان یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، حسن روحانی، تنها کاندیدای مورد حمایت اصلاح طلبان توانست با کسب ۵۰٫۷۱ درصد آرا پست ریاست جمهوری ایران را احراز کند. حسن روحانی پس از پیروزی در انتخابات و در اولین پیام خود به عنوان رئیس‌جمهور منتخب ملت صراحتاً از علی اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی تشکر کرد و اظهار داشت از همه نیروهای اصلاح‌طلب نخبه و اصول‌گرای معتدل استفاده خواهد کرد. در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نیز جناح اصلاح طلبان مجدداً از حسن روحانی حمایت کردند.
انتخابات مجلس دهم و خبرگان پنجم
ائتلاف اصلاح طلبان ایران به نام ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم برای شرکت در انتخابات دهمین دورهٔ مجلس شورای اسلامی و انتخابات پنجمین دورهٔ مجلس خبرگان رهبری شکل گرفت. در نهایت این ائتلاف با چهار چهره سرشناس یعنی سید محمد خاتمی، محمد رضا عارف، حسن روحانی و اکبر هاشمی رفسنجانی تشکیل شد و فهرستی با نام لیست امید برای انتخابات توسط شورای عالی سیاستگذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان ارائه شد که در تهران به پیروزی قاطع رسید و در استان‌ها نیز در مرحله اول و دوم ۱۳۰ کرسی مجلس را به دست آوردند.[۱۴]
Remove ads
انتخابات مجلس یازدهم
خلاصه
دیدگاه
براساس تصمیم پانزدهم بهمن ماه شورای عالی سیاست گذاری جبهه اصلاح طلبان، احزاب می‌توانستند از حق قانونی خود برای رقابت حداقلی در انتخابات دوم اسفندماه مجلس یازدهم استفاده کنند. به همین دلیل، شورای عالی اصلاح طلبان با بیان اینکه این جبهه در تهران لیستی ارائه نمی‌دهد، از احزاب و شوراهای اصلاح‌طلبان استان‌ها خواست متناسب با واقعیات صحنه رقابت، راساً و به شکل اقتضایی نسبت به معرفی نامزدها و کمک به حضور پررنگ مردم، نهایت سعی و تلاش خود را مبذول دارند.[۱۵] با آغاز ثبت‌نام انتخابات مجلس شورای اسلامی، محمدرضا عارف که سرلیست اصلاح‌طلبان برای انتخابات ۹۴ بود و ریاست شورای سیاستگذاری را برعهده داشت از ثبت‌نام خودداری کرد و برخلاف دوره قبل، اصلاح‌طلبان کم‌فروغ ظاهر شدند و روز آخر ثبت‌نام، مجید انصاری وارد عرصه شد تا خلأ نبود سرلیست را برای آنها پر کند.[۱۶] پس از اینکه شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان اعلام کرد برای انتخابات ۲ اسفند مجلس شورای اسلامی لیستی را ارائه نخواهد کرد برخی از احزاب و گروه‌های سیاسی اصلاح طلب به صورت جداگانه یا با ائتلاف چند حزب اصلاح طلب مباردت به ارائه لیست انتخاباتی کردند که از این جمله لیست‌ها می‌توان به ائتلاف برای ایران، یاران هاشمی اشاره کرد.[۱۷]
در این چارچوب هشت حزب اصلاح‌طلب شامل:[۱۵]
- حزب مردم سالاری
- حزب اسلامی کار
- مجمع فرهنگیان ایران اسلامی
- خانه کارگر
- انجمن اسلامی معلمان
- حزب همبستگی دانش آموختگان ایران
- حزب وحدت و همکاری
- حزب آزادی
با ارائه لیستی مشترک برای پایتخت با نام ائتلاف برای ایران وارد رقابت‌های انتخاباتی دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی شدند؛ انتخاباتی که با حضور ۱۴۵۳ نامزد در تهران، ری، شمیرانات، اسلام‌شهر و پردیس برای کسب ۳۰ کرسی مجلس برگزار می‌شود. در نهایت اصلاح‌طلبان، موفق به کسب بیست کرسی در مجلس یازدهم شدند. اصلاح‌طلبان تهران موفق به کسب کرسی نشدند.[۱۸]
Remove ads
انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳
خلاصه
دیدگاه
مسعود پزشکیان در ۲۰ خرداد ۱۴۰۳ از سوی شورای نگهبان جهت ورود به چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری تأیید صلاحیت شد.[۱۹] او به‌دنبالِ بهبود روابط با غرب بر سر برنامه هسته‌ای ایران به‌منظور کاهش تحریم‌های آمریکا بوده و موضع ملایم‌تری در قبال الزام زنان به حفظ حجاب داشته است. یکی از رویکردهای او جلب نظر رای‌دهندگان سرخورده، به‌ویژه نسل‌های جوان بود. او در تبلیغات انتخاباتی، خود را غیرحزبی معرفی کرد که با همه جریان‌های سیاسی اصلاح‌طلب و اصول‌گرا کار می‌کند.
پس از اعلام نام نامزدهای نهایی، جبهه اصلاحات او را به‌عنوان نامزد خود اعلام کرد.[۲۰] سید محمد خاتمی و حسن روحانی، رئیس‌جمهورهای سابق، هم از او حمایت کردند.[۲۱][۲۲] علی عبدالعلی‌زاده به‌عنوان رئیس ستاد انتخاباتی پزشکیان انتخاب شد.[۲۳] محمدجواد ظریف و محمدجواد آذری جهرمی نیز نقش پررنگی در کارزار انتخاباتی او داشتند.[۲۴][۲۵] در طول دوران انتخاباتی، برخی از نامزدهای اصول‌گرای رقیب مدعی بودند که دولت پزشکیان، دولت سوم روحانی خواهد بود، اما پزشکیان این موضوع را رد کرد.[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰]
پزشکیان در دور نخست انتخابات بیش از ۱۰٬۴۱۵ میلیون رای کسب کرد اما به‌دلیل اینکه نتوانست ۵۰٪ آرا را به خود اختصاص دهد، او و سعید جلیلی به دور دوم انتخابات رفتند.[۳۱] پزشکیان در دور دوم با کسب بیش از ۱۶ میلیون رأی (۵۴٪ آرا) به‌عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران انتخاب شد.[۳۲]
Remove ads
انتقادها
خیزش ۱۴۰۱ ایران
در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران بیشتر اصلاح‌طلبان به خشونت حکومتی بر ضد معترضان اعتراضی نکردند.[۳۳]
تشکل‌های عمده اصلاح‌طلبان
- جبهه مشارکت ایران اسلامی
- حزب جمهوریت ایران اسلامی
- حزب اعتماد ملی
- سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران
- مجمع روحانیون مبارز
- انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها
- حزب اسلامی کار
- مجمع نیروهای خط امام
- حزب کارگزاران سازندگی
- مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
- راه سبز امید
- حزب مردم سالاری
- حزب همبستگی دانش آموختگان ایران
- خانه کارگر
- حزب اراده ملت ایران
- حزب اتحاد ملت ایران اسلامی
- ندای ایرانیان
- حزب اعتدال و توسعه
- جماعت دعوت و اصلاح
- مجمع دانش اموختگان ایران اسلامی
- سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
- شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان کُرد
- انجمن صنفی مهندسان ایران
- سازمان معلمان ایران
- انجمن صنفی روزنامه نگاران
- انجمن صنفی نویسندگان ایران
- انجمن صنفی پزشکان ایران
بنیادها
Remove ads
عملکرد انتخاباتی
- ریاست‌جمهوری
- مجلس
فراکسیون‌های پارلمانی
| ◎ | رهبر پارلمانی جناح اصلاح‌طلبان |
| فراکسیون حائز اکثریت در مجلس |
- فراکسیون‌های جبهه‌ای
- فراکسیون‌های حزبی
Remove ads
پانویس
برای مطالعه بیشتر
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads