زندگی در مناطق حاشیه شهر که امکانات کمی دارند From Wikipedia, the free encyclopedia
حاشیهنشینی در شهرهای ایران به صورت شهرکنشینی و آلونکنشینی در حومهٔ شهرها دیده میشود.
گسترش شهرنشینی در ایران در ابتدای سلطنت رضاشاه پهلوی روندی بهشدت صعودی گرفت. پس از اصلاحات ارضی و در انتهای دهه ۴۰ تا میانه دهه ۵۰ شمسی حاشیهنشینی گستردهای در ایران رخ داد. در این زمان، زاغهنشینان عمدتاً کشاورزانی بودند که از روستاها به حاشیه شهرهای بزرگ رانده شده بودند. این حاشیهنشینها حضور گستردهای در انقلاب ۱۳۵۷ ایران داشتند.[2]
بعد از انقلاب ۵۷ و با آغاز جنگ ایران و عراق در کنار دهقانان و روستاییان، خانوادههای معمولی غرب و جنوبغرب ایران نیز در اثر جنگ مجبور شدند به حاشیه شهرهای مرکزیتر و امنتر کوچ کنند. این افراد که در اصطلاح «جنگزده» خوانده میشدند، حدوداً دو میلیون و پانصد هزار نفر بودند.[2]
جنگ شوروی در افغانستان باعث شد علاوه بر جنگزدگان ایرانی، دو میلیون افغان نیز به جمعیت زاغهنشینان شهرهای ایران اضافه شود. آنها عمدتا در حاشیه شهرهای مشهد، زاهدان و تهران سکنا گزیدند و بدین ترتیب تا پایان دهه ۶۰ تراکم حاشیهنشینان در شهرهای بزرگ ایران به شکلی بیسابقه افزایش یافت.[2]
شهرهای ایران تا پیش از انقلاب با مشکل گسترده کمبود مسکن مواجه بودند. انقلاب و جنگ ایران و عراق عملا اجرای سیاستهای تأمین مسکن در ایران را متوقف کرد. تا پایان دهه ۶۰ سرمایهگذاری مؤثر دولتی و خصوصی در بخش مسکن با مشکلات مضاعفی روبهرو بود. با توقف سرمایهگذاری در بخش مسکن، گروه دیگری از افراد کمدرآمد شهرهای بزرگ هم به حاشیهنشینی رانده شدند.[2]
در سال ۱۳۹۹ وزارت راه و شهرسازی ایران تعداد حاشیهنشینان در ایران را ۲۶ میلیون نفر اعلام کرد. یعنی از هر چهار نفر ایرانی یک نفر در سکونتگاه غیررسمی سکونت دارد و حاشیهنشین است.[3]
شهرکهای حاشیهنشینان در اصل «روستای شهر» یا «شهرکهای روستاگونهٔ درون شهر» هستند. از نمونه شهرکهای فقیر حاشیهنشینان در شهرهای ایران میتوان به این شهرکها اشاره کرد:
حاشیه نشینی در ایران رو به فزونی نهاده و چهره اکثر شهرهای بزرگ ایران به نوعی دچار این پدیده شده است. این حاشیه نشینیها طبعات بسیاری نیز داشته که اکثرا منفی هستند. از پیامدهای حاشیه نشینی در ایران:
اکثر افرادی که روی به ساخت بنا در مناطق حاشیه نشین میکنند در مناطق کشاورزی و باغها به علت غیر مسکونی بودن زمینها و به طبع آن ارزانی زمین به این اقدام روی میآورند که این باعث تغییر کاربری اراضی زراعی در این مناطق شده است.[5]
با عنایت به اینکه افراد حاشیه نشین تمایلی به پرداخت عوارض برای اخذ مجوز شهرداری ندارند، معمولا ساختمانها در این مناطق به صورت غیرقانونی ساخته و تصرف شده است، که همین ساخت و سازهای غیرقانونی و بی اصول بر مشکلات زیست محیطی، بهداشتی و .... دامن زده است.[5]
بیشترین مورد سرقت در محلههای حاشیه نشین دیده شده است، عواملی چون نیاز مالی، فقر، انتقام جویی، کینه و حسادت چون در بین اهالی حاشیه نشین بیشتر است، از عوامل سرقت است. همچنین سرقت از انشعابات شهری نظیر برق دزدی، لوله کشی به منظور سرقت آب و گاز و .... معمولا در این مناطق دیده شده است. بررسیها نشان داده که بیشتر نزاعات منجر به قتل در مناطق حاشیهای رخ داده است. همچنین بیشتر نزاعهای دست جمعی در این مناطق رخ داده است.[5]
جوی آباد اصفهان جوقباد
به علت ضعف در زیرساخت این مناطق، فاضلابهای خانگی محلات معمولا در جویها و خیابانها راه میافتد همچنین سیستم دفع زباله مناسب در این مکانها وجود ندارد. این عوامل از عوامل مهم ضعف بهداشتی این مناطق هستند.[5]
ساکنان این مناطق اغلب به علت فقر و مشکلات اجتماعی بیشتر به اعتیاد روی میآورند، همین باعث شده آمار اعتیاد و خرید و فروش مواد مخدر در این مناطق بیشتر باشد. بیکاری در بین جوانان نیز باعث شده است که بعضی از جوانان و حتی نوجوانان در این مناطق به خرید و فروش مواد مخدر روی بیاورند.[5]
پدیدهٔ آلونکنشینی و زاغهنشینی امروزه دیگر در شهرهای ایران اغلب وجود ندارد. آلونکنشینی به صورتهای زیر در ایران وجود داشته یا در مقیاس کمی وجود دارد:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.