From Wikipedia, the free encyclopedia
کو-وای که در زبان مائوری (بومیان نیوزیلند)، کوفای تلفظ میشود درخت کوچکی از جنس تلخبیان در خانواده باقلائیان است. این سرده (جنس) هشت گونه دارد که Sophora microphylla و S. tetraptera اهمیت بیشتری دارند. تمام گونههای Sophora بومی نیوزلند هستند. زیستگاه طبیعی آنها در کنار جویبارها و در حاشیه جنگل، در مناطق پست یا فضای باز در کوهستانهاست.[1] درختان کوفای در سرتاسر نیوزلند رشد میکنند و در بسیاری از خانهها برای تزئین کاشته میشوند. در خارج از نیوزلند، کوفای معمولاً به آب و هوای معتدل دریایی محدود میشود.
گلهای کوفای بهطور غیررسمی بهعنوان گل ملی نیوزلند در نظر گرفته میشوند.[2][3]
کلمه kōwhai نیز در زبان مائوری به معنی رنگ زرد است که اشاره به رنگ گلها دارد.[4]
هشت گونه کووای عبارتند از:
بیشتر گونههای کووای تا ارتفاع حدود ۸ متر رشد میکنند و پوست نسبتاً صاف با برگهای کوچک دارند. S. microphylla دارای برگهای کوچک (۰٫۵–۰٫۷ سانتیمتر طول و ۰٫۳–۰٫۴ سانتیمتر عرض) و گلهائی به طول ۲٫۵–۳٫۵ سانتیمتر است در حالیکه S. tetraptera دارای برگهایی به طول ۱–۲ سانتیمتر و گلهایی به طول ۳–۵ سانتیمتر است.
میوهٔ کوفای نیام مخصوصی است که در بین بذرها فرورفتگی دارد و به شکل غلافی تقسیم شدهاست و هر نیام دارای شش یا بیشتر دانه صاف و سخت است. بیشتر گونهها دانههای زرد دارند، اما Sophora prostrata دانههای سیاه دارد. بسیاری از گونههای کووای نیمه برگریز هستند و بیشتر برگهای خود را بلافاصله پس از گلدهی در ماه اکتبر یا نوامبر از دست میدهند، اما بهسرعت برگهای جدیدی تولید میکنند. ریزش برگها سبب نمایش بهتر گلها و جلب پرندگان است که در گردهافشانی نقش مهمی دارند.
چوب کووای متراکم و محکم است و در گذشته برای ابزار و ماشین آلات استفاده میشدهاست.[7]
Sophora یکی از چهار جنس حبوبات بومی در نیوزیلند است. سه سرده دیگر عبارتند از Carmichaelia, Clianthus, و Montigena.[6]
تمام قسمتهای کووای، به ویژه دانهها، برای انسان سمی هستند.[8] با این حال، به نظر میرسد هیچ مورد تأیید شدهای از مسمومیت شدید در انسان به دنبال مصرف کووای در نیوزیلند گزارش نشدهاست.[9]
بهطور سنتی مائوریها از شاخههای انعطافپذیر به عنوان مصالح ساختمانی در خانههای خود و بهدام انداختن پرندگان استفاده میکردند. گلهای کووای منبع رنگ زرد بودند. همچنین، هنگامی که گلهای کووای در اواخر زمستان و اوایل بهار شکوفا میشوند، زمان کاشت کومارا (سیب زمینی شیرین) است.[10]
مائوریها همچنین از درخت کووای به عنوان دارو استفاده میکردند. پوست آن را با سنگهای داغ در کاسه ای گرم میکردند و برای درمان زخمها ضماد میکردند یا روی کمردرد میمالیدند[11] یا برای درمان کبودی یا دردهای عضلانی دمکرده میساختند.[12] اگر کسی بوسیله فوک گزیده میشد، دمنوشی از کووای تهیه میکردند و روی زخماش میگذاشتند و میگفتند که بیمار ظرف چند روز بهبود مییابد.[11]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.