پانعربیسم
اندیشهای که معتقد به برتری اعراب نسبت به دیگر قومهای جهان است. / From Wikipedia, the free encyclopedia
پان عربیسم (به عربی: الوحدة العربیة) یک ایدئولوژی است، که از اتحاد همه مردم عرب در یک دولت ملی واحد، متشکل از کشورهای عربی غرب آسیا و شمال آفریقا از اقیانوس اطلس تا دریای عرب، که نمایانگر جهان عرب است، حمایت میکند.[1][2] این ایده ارتباط نزدیکی با ملیگرایی عربی دارد و بر این عقیده تأکید دارد که عربها یک ملت واحد را تشکیل میدهند. این ایده در اواخر قرن نوزدهم در میان مناطق عربنشین امپراتوری عثمانی شکل گرفت و محبوبیت آن در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به اوج خود رسید. طرفداران پان عربیسم اغلب از اصول سوسیالیستی حمایت کرده و به شدت با دخالت سیاسی جهان غرب در جهان عرب مخالفت کردهاند. همچنین با تشکیل اتحادها و تاحدودی همکاری اقتصادی، به دنبال تقویت کشورهای عربی در برابر نیروهای خارجی بودند.[3]
این مقاله دارای چندین مشکل است. خواهشمندیم به بهبود آن کمک کنید یا در مورد این مشکلات در صفحهٔ بحث گفتگو کنید. (دربارهٔ چگونگی و زمان مناسب برداشتن این برچسبها بیشتر بدانید)
|
سرآغاز این ایدئولوژی به رفتارهای ضد دولت عثمانی، توسط شریف حسین پیش از جنگ جهانی اول که به تحریک بریتانیا صورت میگرفت بازمیگردد، که در سالهای ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۶ میلادی، منجر به معاهده بین دولت بریتانیا و شریف حسین گردید. شریف حسین که بهدنبال استقلال از امپراتوری عثمانی و تشکیل دولت مستقل عربی در منطقه بود طی این معاهده قول پشتیبانی بریتانیا از دولت نو پدید عربی در صورت شورش عربها برضد عثمانی را گرفت. در حالی که بریتانیا در سال ۱۹۱۶ طی توافقنامه سایکس پیکو با فرانسه بدون توجه به معاهده خود با شریف حسین نقشه تقسیم خاورمیانه بین دو کشور را توافق کردند و در سال ۱۹۱۸ پس از سقوط عثمانی، بریتانیا به وعده خود با شریف حسین عمل نکرد.[نیازمند منبع]
حالت شناختهشدهٔ آن برای نخستین بار در دههٔ ۱۹۳۰ میلادی و توسط میشل عفلق در سوریه بنا گذاشته شد. او بنیادگذار حزب بعث بود که خط فکری آن آمیزهای از مارکسیسم و ملیگرایی است. ایدئولوژی پان عرب که یک ایدئولوژی سکولار و ملیگرا میباشد، آنچنانکه برخی اعضای برجسته آن مسیحی میباشند؛ مثلاً طارق عزیز، وزیرخارجه عراق در دولت صدام حسین یکی از پان عربهای مسیحی برجسته بود. این حرکت متهم به تضعیف اقوام دیگر منطقه، مانند ترکها و ایرانیها (شامل اقوام ایرانی کرد ساکن خارج از مرزهای فعلی ایران) میباشد.[نیازمند منبع] طی سالهای نیمه دوم سده بیستم پان عربیسم کوشید تا کشورهای گوناگون عربی را یکپارچه کند. مهمترین این کوششها به تشکیل کشور جمهوری متحده عربی انجامید که میان سالهای ۱۹۵۸ و ۱۹۶۱ از یکی شدن سوریه و مصر به وجود آمده بود.
در دهه ۱۹۶۰ پرچمدار اصلی پان عربیسم جمال عبدالناصر، رئیسجمهور مصر بود؛ ولی بهواسطه شکست کشورهای عربی در جنگ شش روزه با اسرائیل و بهواسطه عدم رشد کافی اقتصادی این ایده ضربات سنگینی را متحمل شد. البته صلح با اسرائیل هم ضربه مهلکی بر چهره پان عربها وارد کرد و آنها در در انظار عمومی رسوا ساخت. نمود امروزی اندیشههای پان عربی، جهان عرب در اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس خود را نشان میدهد. این دو سازمان تلاشی برای نزدیکسازی کشورهای عربی به یکدیگر است.