فهرست شهرهای استان آذربایجان شرقی

استان آذربایجان شرقی طبق آخرین نقشهٔ تقسیمات کشوری ایران، دارای ۲۱ شهرستان، ۴۸ بخش و ۷۰ شهر است.^[1] ۲٬۸۵۹٬۵۴۰ نفر از جمعیت استان شهرنشین هستند که این رقم، ۷۳٫۱۴ درصد از کل جمعیت را شامل می‌شود. شهرستان شبستر با ۱۱ شهر، بیشترین و شهرستان‌های اهر، چاراویماق و هوراند هر کدام با یک شهر، کمترین تعداد شهرهای استان را دربر گرفته‌اند.^[2]^[3]^[4]

شهرهای استان آذربایجان شرقی

موقعیت استان در نقشهٔ ایران

تبریز، پرجمعیت‌ترین شهر استان

عاشقلو، کم‌جمعیت‌ترین شهر استان

از مجموع ۷۰ شهر استان، استانداری در یک شهر (تبریز)، فرمانداری ویژه در ۳ شهر (مراغه، مرند، میانه)، فرمانداری در ۱۷ شهر و بخشداری در ۲۴ شهر استان، به عنوان بالاترین سطح از نهادهای زیرمجموعهٔ وزارت کشور دایر در شهرهای مذکور، مشغول به فعالیت هستند. ۲۵ شهر دیگر استان هم به لحاظ تقسیمات اداری، تابع مراکز بخش‌های خود محسوب می‌گردند.

شهرهای دارای فرمانداری (ویژه)، همزمان دارای بخشداری هم هستند که معمولاً در ساختمان فرمانداری (ویژه) مستقر است. مرکز استان نیز علاوه بر استانداری، دارای فرمانداری و بخشداری هم هست و بخشداری مرکزی شهرستان تبریز در ساختمان فرمانداری تبریز قرار داد.

همهٔ مراکز بخش‌ها و شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی، شهر محسوب می‌شوند؛ به جز ۳ روستای آق‌براز (مرکز بخش چهاردانگه هوراند)، آغچه‌ریش (مرکز بخش شادیان چاراویماق) و تازه‌کند (مرکز بخش فندقلو اهر) که هنوز به درجهٔ شهر ارتقا نیافته‌اند.

شهر تبریز به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر و مرکز استان آذربایجان شرقی، دارای ۱٬۵۸۴٬۸۵۵ نفر^[4]^[3] جمعیت است و ۴۰٫۵۴ درصد از کل جمعیت استان را به خود اختصاص داده‌است؛ این در حالی است که شهرهای عاشقلو (مرکز بخش منجوان) و جوان‌قلعه (مرکز بخش قلعه‌چای) به ترتیب با ۵۳۴ و ۷۰۰ نفر جمعیت، کم‌جمعیت‌ترین شهرهای استان محسوب می‌شوند.^[2]

شهرهای کوهستانی هریس و قره‌آغاج به ترتیب با ۱۹۱۴ و ۱۹۱۳ متر ارتفاع از سطح دریا، مرتفع‌ترین شهرهای استان هستند؛ این در حالی است که شهرهای شهرستان خداآفرین در حاشیه رودخانهٔ ارس شامل لاریجان، خمارلو و عاشقلو به ترتیب با ۱۹۲، ۳۰۹ و ۳۵۸ متر ارتفاع از سطح دریا، کم‌ارتفاع‌ترین شهرهای استان محسوب می‌شوند.^[5]

از مجموع ۷۰ شهر استان آذربایجان شرقی، تاریخ تأسیس شهرداری در ۳ شهر تبریز، مراغه و اهر به دورهٔ قاجار برمی‌گردد. به همین ترتیب، ۹ شهر استان در دورهٔ پهلوی اول، ۱۸ شهر استان در دورهٔ پهلوی دوم و ۴۰ شهر استان نیز در دورهٔ جمهوری اسلامی صاحب نهاد شهرداری شده‌اند.^[6]

فهرست شهرها

فهرست شهرهای استان آذربایجان شرقی و اطلاعات کلی مربوط به آن‌ها به شرح زیر است:^[7]^[8]^[9]^[10]

اطلاعات بیشتر نام شهر, شهرستان ...

نام شهر	شهرستان	جمعیت (۱۳۹۵)^[2]	مساحت (km²)^[11]	ارتفاع (متر)^[5]	س.ش.^[6] د.ش.^[6]	آثار گردشگری شاخص (شمار آثار ملی) ^[12]^[13]^[14]^[15]^[16]^[17]^[18]	موقعیت روی نقشهٔ استان	وبگاه شهرداری
آبش‌احمد	کلیبر	۲٬۷۱۵	۰٫۷۳۶	۸۲۵	۱۳۸۲ ۲	–	آبش‌احمد	–
آچاچی	میانه	۳٬۶۴۷	–	۱۰۴۹	۱۳۹۲ ۱	پل دختر ۱ اثر	آچاچی	eachachi.ir
آذرشهر	آذرشهر	۴۴٬۸۸۷	۷٫۳۷۰	۱۳۸۲	۱۳۰۵ ۷	مسجد محراب، مصلی آذرشهر، پل دهخوارگان، حمام چهارسوق، حمام ستوباد، غسالخانه آذرشهر، درخت چنار پراپر ۷ اثر	آذرشهر	azarshahrcity.ir
آقکند	میانه	۲٬۹۰۲	۰٫۶۵۶	۱۶۹۵	۱۳۷۹ ۳	–	آقکند	–
اربطان	هریس	۳٬۲۳۳	–	۱۵۳۷	۱۳۹۷ ۱	–	اربطان	–
اسکو	اسکو	۱۸٬۴۵۹	۲٫۳۵۲	۱۴۹۲	۱۳۱۱ ۶	بازار اسکو، مسجد جامع سبزه‌میدان، مسجد جامع میلان، مسجد اوجوزلو، مسجد پایتخت، امامزاده اسکو، قنات میلان، حمام آقا، حمام میلان (و حمام دوم)، حمام محمود بهادری، خانه ارادت، خانه تقی‌زاده اسکویی، خانه نورسی میلانی، درخت چنار کهنسال اسکو ۱۵ اثر	اسکو	osku.ir
اهر	اهر	۱۰۰٬۶۴۱	۱۲٫۷۶۰	۱۳۴۲	۱۳۰۱ ۸	آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری، بازار اهر، عمارت شهرداری اهر، مسجد جامع اهر، مسجد دباغخانه، خانه دکتر اهری، خانه عطایی، حمام قوشا ۸ اثر	اهر	ahar-mu.ir
ایلخچی	اسکو	۱۶٬۵۷۴	۰٫۹۸۴	۱۳۰۸	۱۳۴۰ ۶	عمارت پیرآباد، تکیه باغی ۲ اثر	ایلخچی	sh-eilkhchi.ir
باسمنج	تبریز	۱۲٬۶۹۲	۰٫۵۸۷	۱۷۴۸	۱۳۲۸ ۶	حمام قدیمی باسمنج ۱ اثر	باسمنج	basmenj.ir
بخشایش	هریس	۶٬۱۰۲	۱٫۱۱۷	۱۵۴۸	۱۳۷۵ ۴	–	بخشایش	bakhshayeshcity.ir
بستان‌آباد	بستان‌آباد	۲۱٬۷۳۴	۷٫۰۱۴	۱۷۳۰	۱۳۳۱ ۷	محوطه تاریخی شهر اوجان، تپه دیرمان تپه‌سی ۲ اثر	بستان‌آباد	bostanabad.ir
بناب	بناب	۸۵٬۲۷۴	۱۰٫۰۸۰	۱۲۹۰	۱۳۰۹ ۸	مسجد جامع مهرآباد، مسجد میدان، مسجد اسماعیل بیگ، مسجد کبود، مسجد جامع بناب، مسجد زرگران، مسجد قرمز بناب، حصار شهر بناب، ارمنی تپه‌سی، تپه بازار تپه‌سی، تپه و محوطه قره‌تپه، قره‌تپه سپیگان، حمام مهرآباد، حمام حاج فتح‌الله، خانه حاج علی بزاز، خانه محمدعلی خسروشاهی، خانه سیف العلما، کبوترخانه ۱ و ۲ همزه‌ای‌زاده، کبوترخانه امیرفرهنگی ۲۱ اثر	بناب	bonabcity.org.ir
بناب مرند	مرند	۴٬۳۱۱	۱٫۰۰۰	۱۴۱۵	۱۳۸۳ ۳	–	بناب مرند	–
تبریز	تبریز	۱٬۵۸۴٬۸۵۵	۲۴۴٫۵۱۰^[19]	۱۳۲۸ (کجاباد) تا ۱۶۵۶ (فتح‌آباد)	۱۲۹۶ ۱۲	برج ساعت، مسجد کبود، بوستان ایل‌گلی، مقبرةالشعرا، ارگ علیشاه، خانه مشروطه، بازار تبریز، مسجد جامع تبریز، مسجد استاد و شاگرد، مسجد صاحب‌الامر، امامزاده چهارمنار، امامزاده سید حمزه، عون بن علی، آرامگاه دو کمال، پل آجی‌چای، پل قاری، پل سنگی، موزه آذربایجان، موزه قاجار، حمام نوبر، مدرسه دارالفنون، مدرسه تومانیان، کلیسای مریم مقدس، برج خلعت‌پوشان، برج آتش‌نشان ۲۷۴ اثر^[20]	تبریز	tabriz.ir
ترک	میانه	۲٬۰۳۱	۰٫۵۸۷	۱۵۴۵	۱۳۷۹ ۳	مسجد سنگی ترک ۱ اثر	ترک	tarkcity.ir
ترکمانچای	میانه	۷٬۴۴۳	۱٫۱۴۷	۱۶۱۵	۱۳۶۹ ۳	تپه گاوینه‌رود ۱ اثر	ترکمانچای	–
تسوج	شبستر	۷٬۵۲۲	۱٫۸۴۶	۱۳۷۲	۱۳۳۶ ۵	مسجد جامع تسوج، مسجد یادگارشاه، حمام تسوج ۳ اثر	تسوج	–
تیکمه‌داش	بستان‌آباد	۲٬۹۷۴	۰٫۹۴۰	۱۸۶۶	۱۳۷۶ ۴	کاروانسرای تیکمه‌داش ۱ اثر	تیکمه‌داش	tikmehdash.ir
تیمورلو	آذرشهر	۵٬۳۷۵	۰٫۷۹۰	۱۲۵۸	۱۳۹۰ ۴	–	تیمورلو	teymoorlu.ir
جلفا	جلفا	۸٬۸۱۰	۲٫۳۵۳	۷۰۷	۱۳۳۴ ۶	مجموعه ساختمان‌های گمرک جلفا، حمام جلفا، پل فلزی راه‌آهن جلفا ۳ اثر	جلفا	jolfacity.ir
جوان‌قلعه	عجب‌شیر	۷۰۰	–	۱۳۵۹	۱۳۹۲ ۱	جوان‌قلعه (اثر باستانی)، کتیبه میخی اورارتویی جوان‌قلعه، خانه باستانی جوان‌قلعه ۳ اثر	جوان‌قلعه	–
خاروانا	ورزقان	۳٬۳۵۳	۱٫۰۷۱	۱۴۳۵	۱۳۷۹ ۳	امامزاده گنبد اوستی، مسجد جامع خاروانا، مسجد سیدلر، یخچال خاروانا ۴ اثر	خاروانا	kharvanacity.ir
خامنه	شبستر	۲٬۹۷۴	۱٫۱۷۹	۱۵۰۵	۱۳۱۴ ۴	خانه شیخ محمد خیابانی، مسجد و آرامگاه میرپنج، حمام خامنه، درخت چنار خامنه ۵ اثر	خامنه	khamene.ir
خداجو	مراغه	۱٬۸۲۴	۰٫۹۵۰	۱۷۱۳	۱۳۷۷ ۲	–	خداجو	–
خسروشاه	تبریز	۲۱٬۹۷۲	۳٫۰۵۹	۱۳۵۳	۱۳۳۳ ۶	مسجد جامع خسروشاه، کوره آجرپزی خسروشاه، برج کبوتر خسروشاه، سیلان‌تپه ۴ اثر	خسروشاه	–
خمارلو	خداآفرین	۱٬۹۰۲	۰٫۴۱۸	۳۰۹	۱۳۷۷ ۳	–	خمارلو	–
خواجه	هریس	۴٬۰۱۱	۰٫۷۷۱	۱۵۱۱	۱۳۷۳ ۳	–	خواجه	–
خوشه‌مهر	بناب	۳٬۵۲۸	–	۱۳۱۱	۱۳۹۷ ۱	–	خوشه‌مهر	–
داریان	شبستر	۴٬۱۳۸	–	۱۶۹۵	۱۳۹۸ ۱	–	داریان	–
دوزدوزان	سراب	۳٬۶۲۷	۱٫۹۹۵	۱۶۵۸	۱۳۷۹ ۳	تپه پیردیکی دوزدوزان ۱ اثر	دوزدوزان	–
دیزج حسین‌بیگ	مرند	۴٬۰۶۰	–	۱۱۶۶	۱۴۰۰ ۱	–	دیزج حسین‌بیگ	–
زرنق	هریس	۵٬۳۴۳	۰٫۸۹۶	۱۶۰۰	۱۳۷۳ ۳	–	زرنق	–
زنوز	مرند	۲٬۴۶۵	۱٫۷۳۰	۱۶۹۵	۱۳۳۲ ۴	قزل‌کرپی ۱ اثر	زنوز	zonouzcity.ir
سراب	سراب	۴۵٬۰۳۱	۸٫۳۸۰	۱۶۸۳	۱۳۱۴ ۷	مسجد جامع سراب و سنگ بسم‌الله محراب آن، مسجد شاهزاده، تیمچه حاج ملک، امامزاده بزرگ، تپه قلعه‌جوق، موزه عشایر آذربایجان ۷ اثر	سراب	sarabeman.ir
سردرود	تبریز	۲۹٬۷۳۹	۱۲٫۳۴۱	۱۳۷۰	۱۳۳۶ ۷	پل قدیمی سردرود، آرامگاه سلطان پیر، آرامگاه پیر بابا ۳ اثر	سردرود	sardroud.ir بایگانی‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
سهند	اسکو	۸۲٬۴۹۴	۱۳٫۹۸۰^[21]	۱۵۹۳	۱۳۸۶ ۸	–	سهند	sahand.ir
سیس	شبستر	۶٬۱۰۶	۰٫۳۳۳	۱۴۳۱	۱۳۷۲ ۵	–	سیس	–
سیه‌رود	جلفا	۱٬۵۴۸	۰٫۴۲۶	۶۴۸	۱۳۷۹ ۱	حمام سیه‌رود، حمام سیه‌رود ابراهیم هادی ۲ اثر	سیه‌رود	siahroodcity.ir
شبستر	شبستر	۲۲٬۱۸۱	۲٫۶۲۱	۱۴۱۷	۱۳۰۷ ۷	آرامگاه شیخ محمود شبستری، مسجد جامع شبستر، مسجد خیرآب، حمام بازار، حمام دوقلو ۵ اثر	شبستر	shabestar.ir
شربیان	سراب	۴٬۸۷۷	۰٫۸۴۳	۱۷۴۹	۱۳۷۸ ۲	–	شربیان	–
شرفخانه	شبستر	۴٬۲۴۴	۱٫۸۱۶	۱۲۹۷	۱۳۴۰ ۴	اسکله تال، مدرسه دقیقی شرفخانه ۲ اثر	شرفخانه	–
شندآباد	شبستر	۸٬۴۸۹	۲٫۵۳۰	۱۳۰۹	۱۳۶۷ ۵	حمام شندآباد ۱ اثر	شندآباد	–
صوفیان	شبستر	۹٬۹۶۳	۲٫۰۳۲	۱۳۹۶	۱۳۴۱ ۶	–	صوفیان	sufiyan.ir
عاشقلو	خداآفرین	۵۳۴	–	۳۵۸	۱۳۹۸ ۱	–	عاشقلو	–
عجب‌شیر	عجب‌شیر	۳۳٬۶۰۶	۴٫۹۱۰	۱۲۹۹	۱۳۱۶ ۷	مسجد جامع عجب‌شیر، امامزاده قاسم، پل پهلوی عجب‌شیر، تپه تورچان و آتورچان، سیچان‌تپه، حمام نوبهار، کبوترخانه پادگان ۷ اثر	عجب‌شیر	–
علیشاه	شبستر	۳٬۰۱۰	–	۱۲۹۱	۱۳۹۸ ۱	–	علیشاه	–
قره‌آغاج	چاراویماق	۶٬۱۰۲	۰٫۵۲۶	۱۹۱۳	۱۳۷۳ ۴	–	قره‌آغاج	qareaghaj-sh.ir
کردکندی	بستان‌آباد	۴٬۴۳۹	–	۱۶۶۱	۱۴۰۰ ۱	–	کردکندی	–
کشکسرای	مرند	۸٬۰۶۰	۱٫۸۹۰	۱۱۴۵	۱۳۷۱ ۳	–	کشکسرای	–
کلوانق	هریس	۷٬۴۶۵	۰٫۹۷۲	۱۵۶۹	۱۳۷۷ ۳	–	کلوانق	kalvanag.ir
کلیبر	کلیبر	۹٬۳۲۴	۲٫۴۷۲	۱۱۱۱	۱۳۴۲ ۵	–	کلیبر	–
کوزه‌کنان	شبستر	۴٬۷۳۰	۱٫۲۵۵	۱۴۲۳	۱۳۸۲ ۳	آب‌انبار قدیمی کوزه‌کنان، درخت کهنسال نارون کوزه‌کنان ۲ اثر	کوزه‌کنان	–
گوگان	آذرشهر	۱۱٬۷۴۲	۱٫۹۸۳	۱۲۹۲	۱۳۳۶ ۵	مسجد جامع گوگان، حمام قدیمی گوگان ۲ اثر	گوگان	gogansasi.ir
لاریجان	خداآفرین	۱٬۰۹۴	–	۱۹۲	۱۳۹۸ ۱	–	لاریجان	–
لیلان	ملکان	۶٬۳۵۶	۱٫۳۹۳	۱۳۱۵	۱۳۷۶ ۳	قلعه بختک، پل تاریخی لیلان، قره‌تپه حاج‌بهرام، قره‌تپه پیرزاد ۱ و ۲، قره‌تپه اخگری، تپه و گورستان قره‌تپه لیلان، تپه زمان، تپه حاج فتح‌الله، تپه چمن، تپه جمشید، تپه الله‌قلی، تپه اسماعیل وفا و محرم عظیمی، احمه تپه، تپه گورستان پاشایی، تپه گورستان لیلان، تپه لیلان‌دوست ۱ و ۲، تپه علوی، تپه چوپان‌زاده و چوپان‌زاده ۲، تپه خان‌باز ماه‌زری ۲۲ اثر	لیلان	–
مبارک‌شهر	ملکان	۴٬۴۵۶	–	۱۲۸۲	۱۳۹۲ ۳	قره‌کول تپه‌سی ۱ اثر	مبارک‌شهر	mobarakshahr.ir
مراغه	مراغه	۱۷۵٬۲۵۵	۳۹٫۰۰۰^[22]	۱۴۵۱	۱۳۰۰ ۹	گنبد سرخ، گنبد کبود، گنبد غفاریه، برج مدور، آرامگاه اوحدی مراغه‌ای، مقبره آقالار، رصدخانه مراغه، سرای خواجه ملکم، مسجد ملارستم، کلیسای هوهانس مقدس، حمام خواجه نصیر، خانه اشرف الملوک نبی‌وند ۴۱ اثر^[20]	مراغه	maraghe.ir
مرند	مرند	۱۳۰٬۸۲۵	۲۸٫۰۳۰	۱۳۳۱	۱۳۰۸ ۹	مسجد جامع مرند و محراب آن، مسجد بازار مرند، آرامگاه پیر خاموش، تپه یالدور، قلعه باروج، مدرسه فرخی، حمام حاج موسی، حمام قاضی ۹ اثر	مرند	marand.ir
ملکان	ملکان	۲۷٬۴۳۱	۴٫۷۴۰	۱۳۰۰	۱۳۲۹ ۷	–	ملکان	malekan.ir
ممقان	آذرشهر	۱۱٬۸۹۲	۴٫۵۴۶	۱۳۵۲	۱۳۳۶ ۶	–	ممقان	mamaghancity.ir
مهربان	سراب	۵٬۷۷۲	۱٫۵۵۴	۱۶۰۰	۱۳۴۱ ۵	–	مهربان	–
میانه	میانه	۹۸٬۹۷۳	۱۸٫۸۷۰	۱۱۰۱	۱۳۱۵ ۸	آرامگاه امامزاده اسماعیل، پل شهر چای، قلعه نجفقلی خان، تپه قلعه بنیاد ۴ اثر	میانه	miyaneh.ir
نظرکهریزی	هشترود	۱٬۲۱۵	۰٫۳۶۲	۱۶۸۷	۱۳۸۳ ۲	–	نظرکهریزی	–
وایقان	شبستر	۴٬۶۷۸	۱٫۵۲۳	۱۳۱۰	۱۳۷۲ ۵	–	وایقان	–
ورزقان	ورزقان	۵٬۳۴۸	۳٫۱۶۰	۱۶۷۷	۱۳۷۲ ۳	تپه یارقان چشمه، تپه بوغاز، تپه زروای، تپه‌های الف، ب، د، س، ع، ف ورزقان ۹ اثر	ورزقان	varzeghan.ir
هادیشهر	جلفا	۳۴٬۳۴۶	۸٫۸۲۰	۹۷۱	۱۳۴۲ ۷	تپه خانم گلی، تپه گرگر، هلاج تپه، مهر استامپی حاصل کاوش‌های کول‌تپه هادیشهر ۴ اثر	هادیشهر	hadishahrcity.ir
هریس	هریس	۱۰٬۵۱۵	۱٫۸۰۶	۱۹۱۴	۱۳۳۳ ۵	–	هریس	–
هشترود	هشترود	۲۰٬۵۷۲	۲٫۰۹۷	۱۶۳۲	۱۳۳۰ ۶	مسجد جامع هشترود ۱ اثر	هشترود	–
هوراند	هوراند	۴٬۶۵۸	۰٫۸۴۲	۱۱۰۵	۱۳۷۶ ۳	–	هوراند	–
یامچی	مرند	۱۰٬۳۹۲	۲٫۴۳۲	۱۱۶۲	۱۳۷۹ ۴	–	یامچی	–