From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان اورومو (به اورومو: Afaan Oromoo) زبانی از شاخه کوشی خانوادهٔ زبان‌های آفروآسیایی است. اورومو بومی منطقه اورومیا در اتیوپی است و بیشتر سخنگویان آن در این کشور و کنیا ساکنند.
| اورومو | |
|---|---|
| Afaan Oromoo | |
| زبان بومی در | اتیوپی، کنیا |
| منطقه | منطقه اورومیا |
| قومیت | اورومو |
شمار گویشوران | ۳۴ میلیون در اتیوپی (تخمین ۲۰۱۵)، ۵۰۰٬۰۰۰ در کنیا (سرشماری ۲۰۱۵)، ۴۱٬۶۰۰ در سومالی (سرشماری ۲۰۱۵) |
آفروآسیایی
| |
| لاتین (کوبی) | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  منطقه اورومیا(  اتیوپی) |
زبان اقلیت شناخته‌شده در | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۱–۶۳۹ | om |
| ایزو ۲–۶۳۹ | orm |
| ایزو ۳–۶۳۹ | orm – کد همگانیکدهای اختصاصی: gax – اورا بوراناhae – اورومو شرقیorc – اورماgaz – اورومو غرب مرکزیssn – واتا |
| گلاتولوگ | nucl1736[1] |
 مناطق اوروموزبان آفریقا | |
اورومو زبان مادری ۳۳٫۸٪ از مردم اتیوپی است و از این نظر گسترده‌ترین زبان این کشور به‌شمار می‌رود و در پی آن زبان امهری با ۲۹٫۳٪ قرار دارد.[2] اورومو گسترده‌ترین زبان خانواده کوشی و چهارمین زبان بزرگ آفریقا، پس از عربی، هوسه و سواحلی، به‌شمار می‌رود.[3] گونه‌های اورومو توسط بیش از ۳۵ میلیون مردم اورومو در اتیوپی و توسط نیم میلیون نفر دیگر در مناطقی از شمال و شرق کنیا به عنوان زبان نخست صحبت می‌شود.[4] همچنین شماری از مهاجران اورومو زبان در کشورهای آفریقایی مانند آفریقای جنوبی، لیبی، مصر و سودان ساکنند.
اورومو زبان رسمی مناطق اورومیا، [2] هرر و دیرداوه و ناحیه اورومیا در منطقه امهارا است. اورومو همچنین زبان آموزش ابتدایی در مناطق اورومیا، هراری، دیرداوه، بنیشانگول-گوموز و آدیس آبابا و ناحیه اورومیا در منطقه امهارا است. این زبان همراه با تیگرینیا به عنوان زبان مورد استفاده در وب سایت‌های فدرال استفاده می‌شود.[5][6]
حدود ۸۵ درصد از سخنگویان اورومو در اتیوپی می‌زیند (بیشتر منطقه اورومیا). علاوه بر این، در سومالی نیز شماری از سخنگویان این زبان نیز وجود دارند.[7] در کنیا، مناطق اتنولوگ ۷۲۲٬۰۰۰ سخنگو برای زبان‌های بورانا و اورما، دو زبان نزدیک به اوروموی اتیوپی، ذکر شده‌است.[8] در اتیوپی، اورومو بیشترین شمار سخنگویان بومی را دارد. در آفریقا نیز اورومو چهارمین زبان با بیشترین شمار سخنگو، پس از عربی، سواحلی و هوسه است.
علاوه بر سخنگویان زبان نخست، تعدادی از اعضای سایر اقوام که با اورومو در تماس هستند، آن را به عنوان زبان دوم صحبت می‌کنند. برای نمونه مردم اوموتی‌زبان بامباسی و نیلوصحرایی‌زبانان کواما در شمال غرب اورومیا.[9]
اورومو مانند بیشتر زبان‌های اتیوپیایی، اعم از سامی، کوشی، یا اوموتی، دارای مجموعه‌ای از هم‌خوان‌های پرانشی است، یعنی توقف صدا یا صدایی خفیف که با چاکنایی‌شدگی و انفجار هوا همراه است. همخوان‌ها و واکه‌های اورومو عبارتند از:
| جلو | مرکز | پشت | |
|---|---|---|---|
| بسته | i ɪ, ii i: | u ʊ, uu u: | |
| میانه | e ɛ, ee e: | o ɔ, oo o: | |
| باز | a ɐ | aa ɑ: |
اورومو به یک الفبای لاتین به نام کوبی (Qubee) نوشته می‌شود که رسماً در سال ۱۹۹۱ پذیرفته شده‌است.[10] در گذشته از نسخه‌های مختلف الفبای لاتین برای اورومو استفاده می‌شد.[11] به نظر می‌رسد با پذیرش کوبی به عنوان الفبای رسمی این زبان، متونی که میان سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۷ به این نوشته شد بیشتر از همه نوشته‌های ۱۰۰ سال پیش از آن بود. در کنیا مردم بورانا و واتا نیز از الفبای لاتین ولی با سامانه‌های متفاوتی استفاده می‌کنند. خط عربی نیز میان مسلمانان اوروموزبان کاربرد دارد.
حروف الفبای اورومو به شرح زیر هستند:[12]
| A a | B b | C c | D d | Dh dh | E e | F f | G g |
| H h | I i | J j | K k | L l | M m | N n | Ny ny |
| O o | P p | Ph ph | Q q | R r | S s | Sh sh | T t |
| X x | U u | W w | Y y | Z z |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
