خالدیا
From Wikipedia, the free encyclopedia
خالدیا (یونانی: Χαλδία) منطقهای تاریخی بود که در بلندیهای کوهستانی واقع در شرق دریای سیاه و شمال شرقی آناتولی (ترکیه امروزی) قرار داشت. این منطقه تا نواحی ساحلی اطراف ترابوزان گسترده شده بود و از شمال به دریای سیاه، از شرق به لازستان، از جنوب به ارزنجان، ارزروم و ارمنستان صغیر و از غرب به پونتوس محدود میشد.
Theme of Chaldia Χαλδία, θέμα Χαλδίας | |
---|---|
Theme the امپراتوری بیزانس | |
ح. 820/840–1091/1095 ۱۰۹۸–۱۱۲۶ ۱۱۴۰–۱۲۰۴ | |
Map of the administrative structure of the Byzantine Empire in 842. Chaldia's strategic location in the north-easternmost corner of the Empire is evident. | |
مرکز | طرابزون |
تاریخچه | |
دوران تاریخی | Middle Ages |
• Establishment as a theme | ح. 820/840 |
• Autonomy from Byzantine rule after دودمان سلجوق incursions | ۱۰۹۱/۱۰۹۵–۱۰۹۸ |
• Rebellion of Constantine Gabras | ۱۱۲۶–۱۱۴۰ |
• Autonomy from Byzantine rule after جنگ صلیبی چهارم | ۱۲۰۴ |
• Fall to the امپراتوری عثمانی | ۱۴۶۱ |
تنها کلمه باقیمانده از زبان خالدی، کاکامار، به ارتباط آن با زبانهای هندواروپایی اشاره میکند. طبق گفته آپولونیوس رودسی، خالدیان از سکاهای ایرانیتبار بودند.[1] اولین ساکنان خالدی، یعنی کالیبها، به عنوان آهنگران ماهر آهن شناخته میشدند. استعمار یونان در خالدیا به ساحل محدود بود. امپراتوری روم فقط بر مناطق ساحلی خالدیا تسلط داشت. ژوستینین یکم قبایل داخلی خالدیا را تحت تسلط خود درآورد و آنها را مسیحی کرد.
خالدیا سرشار از ذخایر معدنی مانند سرب، نقره و طلا بود. موقعیت راهبردی آن باعث شد تا به عنوان بخشی رسمی از امپراتوری بیزانس تحت عنوان سرزمین خالدیا شناخته شود. در اواخر سدههای میانه، این منطقه هسته اصلی امپراتوری ترابوزان را تشکیل میداد تا اینکه در سال ۱۴۶۱ توسط امپراتوری عثمانی فتح شد. نام «خالدیا» از مردمی به نام کالیبها گرفته شدهاست که در دوران باستان در این منطقه ساکن بودند.
آنتونی برایر منشأ نام [خالدیا] را نه به کلده، آنطور که کنستانتینوس هفتم پی گرفته بود، بلکه به زبان اورارتویی نسبت میدهد، که گویندگانش خالدی را خدای خورشید میدانستند. برایر در زمان نوشتن تحقیق خود خاطرنشان میکند که تعدادی از روستاهای منطقه اوف ترابزون هنوز به نام "Halt" شناخته میشدند.[2] با این حال، دیگر محققان ارتباط اورارتویی را رد میکنند. Χάλυψ، نام قبیله در زبان یونانی، به معنای «آهن کارشده، فولاد» است، اصطلاحی که در لاتین به صورت chalybs به معنی «فولاد» درآمده است. سیس نام یونانی Chalybe را از Khaly-wa هیتی به معنی «سرزمین هالیس» مشتق کردهاست.[3] "Chalybes" بیش از یک مردم یا قبیله قابل شناسایی، یک اصطلاح عمومی یونانی برای "مردم سواحل دریای سیاه که در تجارت آهن فعالیت دارند" بود.[4]