Zuberoako udalerria From Wikipedia, the free encyclopedia
Zalgize-Doneztebe ([s̻alɣis̻e dones̻teβe]) Zuberoako udalerria da, Arbaila eskualdean dagoena.
| Zalgize-Doneztebe | ||
|---|---|---|
 Zuberoa, Euskal Herria | ||
_L'église.JPG) Doneztebe eliza | ||
| ||
 | ||
| Kokapena | ||
| Herrialdea |  Euskal Herria | |
| Lurraldea | Zuberoa | |
| Administrazioa | ||
| Estatua |  Frantzia | |
| Eskualdea |  Akitania Berria | |
| Departamendua |  Pirinio Atlantikoak | |
| Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | |
| Barrutia | Oloroe-Donamaria | |
| Kantonamendua | Euskal Mendialdea | |
| Izen ofiziala | Sauguis-Saint-Étienne | |
| Auzapeza | Pierre Arrosagarai (2020-2026) | |
| Posta kodea | 64470 | |
| INSEE kodea | 64509 | |
| Herritarra | zalgiztar-doneztebear | |
| Geografia | ||
| Azalera | 8.81 | |
| Garaiera | 175 - 728 | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 170 (2018:  −3) | |
| Dentsitatea | 17,93 biztanle/km² | |
| Zahartzea[1] | % 17,71 | |
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 24,99 | |
| Ekonomia | ||
| Jarduera[1] | % 78 (2011) | |
| Desberdintasuna[1] | % 6,28 (2011) | |
| Langabezia[1] | % 0 (2013) | |
| Euskara | ||
| Euskaldunak | % 56,35 (2010) | |
| Erabilera | % 23,97 (2011) | |
| Datu gehigarriak | ||
| Sorrera | 1843. urtea | |
Uhaitzandi ibaia udalerritik igarotzen da, herrigunea honen eskuinaldean geratzen delarik (zati batzuetan udalerriaren mendebaldeko muga da ibaia). Era berean, Auzet erreka ere igarotzen da udalerritik. Uhaitzandiren ibaiadarrak diren Ibarra (bertara isurtzen diren Ihixart eta Kokostegi errekastoekin batera) eta Ibargonea errekak ere daude udalerrian.
Udalerriak dituen 8,81 km²-etatik 1,08 km² basoz osaturik dago.
Udalerria, Zuberoako bizkonderriaren menekoa zen baroierria izan zen.[2] Abadia laiko hau dokumentuetan 1327an agertu zen lehen aldiz. Jaurerri hau jabez askotan aldatu zen, Lukutze, Armendaritz, Ahetze eta Aintziondoko jaunak izan ziren jabeak, besteak beste. Gazteluak Aphalie zuen izena eta hortik uste da Abadie terminoa jaio zela. 1710ean Zalgizeko Margaritak Uharteko jaunarekin, Gabriel, ezkondu zen, era honetan bere jabetzak familia horrenetara lotuz.[3]
Zalgize-Donezteben bazen Arbailetako mezulari-zerbitzua edo messagerie,[2] Basabürüa eta Pettarra arteko Zuberoako eskualdea (Barkoxe, Altzürükü eta Zalgize-Doneztebe berak osatuta).
Zalgize eta Doneztebe herriak 1843ko ekainaren 27an batu ziren udalerri bakarra osatzeko.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Txik Txak autobus sareko 11. lineak zerbitzua ematen dio udalerriari, astelehenetik larunbatera.
Horrez gain, udalerriko biztanleek Txik Txakeko eskaera bidezko garraioa erabili ahal dute astearte, ostegun, ostiral eta larunbatetan, Barkoxera, Maule-Lextarrera, Ospitalepera edo Sarrikotapera joateko.
Zuberera da udalerriko berezko euskalkia. Luis Luziano Bonapartek Atharratzeko azpieuskalkian kokatu zuelarik herriko hizkera. 1968an, 205 euskaldun bizi ziren udalerrian, herriguneko biztanleen %80 eta sakabanatuen %90.[8]
2010ean egindako inkesta baten arabera herritarren erdia baino gehiago euskaldunak ziren, zehazki %56,35a, hala era euskararen erabilera %23,97an mantendu zen.
Arnaud Oihenarten olerkietan atzeman daiteke olerkari famatu zalgiztar bati erreferentzia[9], Zalgizeko Bertrand, nahiz eta bere jatorriko testurik ez den gordetzen gaur egun. Bertrand, higanota bera, kontseilari izan zen 1597an Nafarroako Kantzelaritzan eta 1608 eta 1627 artean, orduan Pauen zegoen Nafarroako Erresumako parlamentuko kide.[10]
Era berean, uste da Bertrand-i esker lortu zituela Oihenartek Zalgizeko atsotitz bilduma, geroago, Jean Jaurgainek aurkitu zituena Oihenarten paperen artean eta Julio Urkixok argitaratu zituela ondoren Eusko Ikaskuntzen Nazioarteko Aldizkarian 1908ean.[10] (ikus Kanpo loturak)
Zalgizeko gazteek 2004an[11] eta 2014an[12] antolatu zituzten maskaradak, Iruriko gazteekin batera. Horrez gain, zalgiztarrek 1921ean eman zituzten maskaradak[13].
2015ean udalerriak Pierra Lhande pastorala (Annick Renaud-Coulon-ek idatzia) prestatu zuen, iruritarrekin batera[14].
2007ko Frantziako Tourreko 16. etapa, uztailaren 25ean egindakoa eta Orthezetik Aubisquera zihoana, udalerritik igaro zuen.
_église_trinitaire.JPG)
_L'église_trinitaire_coté_chevet.JPG)
_Portail_de_l'eglise_flanqué_d'anciennes_stèles_basques.JPG)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
