From Wikipedia, the free encyclopedia
Mertxikondoa (Prunus persica) Rosaceae familiako fruta-arbola bat da. Fruitua mertxika da.
| Mertxikondo | |
|---|---|
 | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Ordena | Rosales |
| Familia | Rosaceae |
| Leinua | Amygdaleae |
| Generoa | Prunus |
| Espeziea | Prunus persica |
| Datu orokorrak | |
| Gizakiak ateratzen dizkion produktuak | mertxika, mertxika-hazi, mertxika-zuku, olio persiko eta mertxikondo-zur |
| Basionimoa | Amygdalus persica |
| Genomaren kokapena | plants.ensembl.org… |
Mertxikondoaren fruituak izen ugari hartzen ditu: mertxika, muxika, muxurka, melokotoia, tuaxa, peska, fresku, prixku...[1] Blanca Urgell hizkuntzalariaren arabera, Ibarguen-Cachopin kronikak (XVI. mendea) esaera hau jasotzen du: «Madaria eta Muxika, frutu on bi dira».[2]
Hosto erorkorreko eta adaburu zabaleko fruta-arbola da mertxikondoa; 3-6 m garai izan daiteke.
Enborra txikia, zimurra eta gorrixka izaten da.
Hostoak leunak, lantza-formakoak eta meheki zerradunak dira.
Martxotik maiatzera loratzen da mertxikondoa. Hostoak baino lehen ateratzen dira loreak -galtzarbetan-, eta zuriak edo arrosak dira.
Mertxikondoaren fruitua drupa da; pubeszentea, horia edo morea, eta kolore bereko mamia duena. Hazia hezur gogor batez inguratuta dago.
Mertxika bizitza luzearen eta hilezkortasunaren sinbolo dira. Mertxikak Txinan eta herrialdeko portzelana ezagunak horien marrazkiekin apaindu ohi dituzte.
Nutrizio informazioa (100g)
Mertxikondoa jatorriz Txinakoa da eta badira 3.000 urte landatzen dutela. Mendiko merkatari-bideetatik eraman zuten Pertsiara (Iran). K. a. 330 urtean, Greziara iritsi zen mertxikondoa eta Erdi Aroan bere ekoizpena Europa osora hedatu zen. Gaur egun, munduko fruta arbola hedatuena da eta ekoizle nagusiak hauek dira: Txina, Ameriketako Estatu Batuak, Argentina, Txile, Grezia, Frantzia eta Espainia.
Iraila udaren eta udazkenaren arteko igarotze hila da. Euriak hasten dira, eta mertxikak, maiatzaren lehen hamabostaldiaz geroztik Iberiar penintsulako hego-ekialdetik iritsi direnak, orduan Lleidan eta Aragoin agertzen dira.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
