Johannesburg

Johannesburg^[1] Hegoafrikako hiririk handiena, eta jendetsuena da. Hegoafrikako eskualderik aberatsena den Gauteng probintziaren hiriburua da. Sahara hegoaldeko Afrikan ekonomiarik handiena duen metropolitar eskualdea da.

Johannesburg Johannesburg eGoli eGoli Joni !Huni //hÄb Johannesburg
hiria
Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Hegoafrika
Probintzia	Gauteng
Alkatea	Mpho Phalatse
Izen ofiziala	Johannesburg
Jatorrizko izena	Johannesburg eGoli eGoli Joni !Huni //hÄb Johannesburg
Posta kodea	2001 eta 2000
Geografia
Koordenatuak	26°12′16″S 28°02′30″E
Azalera	1,644,96 km²
Altuera	1.753 m
Mugakideak	Pretoria
Demografia
Biztanleria	4.434.827 (2011) 1.108.772 (2001)
Dentsitatea	2.364 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1886
Telefono aurrizkia	2711
Ordu eremua	UTC+02:00
Hiri senidetuak	New York, Birmingham, Lurmutur Hiria, Durban, Lehrte, Pekin, Pretoria, Erroma, Addis Abeba, Londres, San Petersburgo, Taipei, Akkra, Thann, Ramallah, Verona, Windhoek eta Rio de Janeiro
http://www.joburg.org.za

Nazioarteko bi aireportu ditu, Palmietfontein eta Jan Smuts. Unibertsitatea dauka taapezpiku-egoitza da.

Izena

Europar jatorrizko hizkuntzetan Johannesburg da hiriaren izena, baina afrikaanseraz zein ingelesez desberdin ahoskatzen da. Izenaren jatorria ez dago argi, baina badirudi 19. mendearen erdialdean afrikaner boer batzuek, Johannes Rissik-ek and Johannes Joubertek, eskaera egin zutela agintari britainiarren aurrean bertan meatzaritza kontzesio bat lortzeko, eta hortik etorri daiteke izena.

Zulu eta Xhosa hizkuntzetan eGoli esaten diote, urrearen hiria, itzulita^[2]. Jozi, Joburg eta Jo'burg forma informalak ere erabiltzen dira hiriari deitzeko^[3].

Historia

Urrea aurkitu bezain laster eraiki zuten, 1886an, eta errepublikako industria- eta finantza-gune nagusia da. Urreaz gainera, badira bestelako industriak ere: janari-, kimika- eta mekanika-industriak, ehungintza, eta abar, 20. eta 21. mendeetn zehar garatuak.

1983. urtean bereizi zen Sowetoko hiri beltza (South-Western Townships, hego-mendebaleko udalak) Johannesburg udaletik.

Biztanleria

Johannesburgeko biztanleria larruazalaren kolorearen arabera dago banatua: hiriaren erdialdea aberatsa da, dotore eta modernoa, eta bertan bizi da jende zuria. Jende beltz gehiena Soweto aldean bizi da, guztiz egoera txarrean. Lemasia izeneko aldean asiar jatorriko jendea bizi da (txinatarra, indiarra eta japoniarra). Sowetoko hirian izan dira azken hamarkada hauetan apartheidaren eta arrazismoaren aurkako borrokarik latzenak.

Johannesburg dago Hego Afrikako Gauteng eskualde txiki baina populazioz betean, ingurune oso urbanoan. Izatez, hiriaren eremu metropolitanoak Gauteng osoa hartzen du salbu eta Pretoria hiria, eta eremu metropolitano horretan 9 milioi biztanle daude. Horrek Afrikako 4. hiri handiena bihurtuko luke.

Johannesburg beti izan da atzerriko populazioen erakarlea ere, ez bakarrik Hego Afrikako barne migrazioarena. 20. mendearen hasieran 60.000 txinatar baino gehiago bizi ziren bertan, meatzaritzarako lanean. Afrikako beste herrialde batzuetako emigrazioak jarraitu du 20. mendearen azken partean bereziki^[4].

Klima

Datu klimatikoak (Johannesburg)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	35	34	32	29	26	23	24	26	31	32	33	32	35
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	25.6	25.1	24.0	21.1	18.9	16.0	16.7	19.4	22.8	23.8	24.2	25.2	21.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	14.7	14.1	13.1	10.3	7.2	4.1	4.1	6.2	9.3	11.2	12.7	13.9	10.1
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	7	6	2	1	-3	-8	-5	-5	-3	0	2	4	-8
Pilatutako prezipitazioa (mm)	125	90	91	54	13	9	4	6	27	72	117	105	713
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	15.9	11.2	11.9	8.6	2.9	2	1	2.1	3.8	9.8	15.2	14.9	99.3
Eguzki orduak	251.1	224	238.7	237	275.9	267	285.2	285.2	282	269.7	249	263.5	3128.3
Iturria (1): Hong Kong Observatory[5]
Iturria (2): South African Weather Service[6]

Herri eta hiri senidetuak

Johannesburgo ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

Addis Abeba (Etiopia) Akkra (Ghana) Beijing (Txina) Birmingham (Ingalaterra) (Erresuma Batua)

Durban (Hegoafrika) Erroma (Italia) Lehrte (Alemania)

Londres (Ingalaterra) (Erresuma Batua) Lurmutur Hiria (Hegoafrika) New York (New York) (Ameriketako Estatu Batuak)

Pretoria (Hegoafrika) San Petersburgo (Errusia) São Paulo (Brasil)

Taipei (Taiwan) (1982)[7] Thann (Frantzia) Xi'an (Txina)

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. «Afrikako toponimia - Euskara Batuaren Eskuliburua» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-08)
   Aipua: «Hegoafrikako Errepublikako hiri nagusietako bat Johannesburg da, eta ez da arauetan ageri. Horrek esan nahi du Euskaltzaindiak ez duela arautu hiri horren euskarazko grafia; horren ondorioz, printzipioz, jatorrizkoan bezala idaztekoa da hiriaren izena euskaraz: Johannesburg.».
2. (Ingelesez) «New Names of Locales in South Africa» ThoughtCo (Noiz kontsultatua: 2022-04-07).
3. (Ingelesez) Travel, Uncover. (2015-07-12). «Johannesburg, Jo’Burg, Jozi, Egoli – The many names of the City of Gold» Uncover Travel (Noiz kontsultatua: 2022-04-07).
4. Beavon, Keith S. O.. «Johannesburg: A city and metropolitan area in transformation» archive.unu.edu (Noiz kontsultatua: 2022-04-07).
5. Climatological Normals of Johannesburg. Hong Kong Observatory (Noiz kontsultatua: 9 May 2010).
6. Climate data for Johannesburg. South African Weather Service (Noiz kontsultatua: 6 March 2010).
7. (Ingelesez) Taipei City Council. (Noiz kontsultatua: 2018-07-21).

Kanpo-estekak

• Johannesburgeko Udalaren webgune ofiziala
• Gauteng Probintzia Gobernua

• Datuak: Q34647
• Multimedia: Johannesburg / Q34647