Burdinazko Guardia

Burdinazko Guardia (errumanieraz: Garda de Fier) mugimendu armatu faxista iraultzailea eta alderdi politikoa izan zen. 1927an Corneliu Zelea Codreanuk sortu zuen, Mikel Goiaingeruaren Legio gisa (Legiunea Arhanghelul Mihail) edo Mugimendu Legionario gisa (Mișcarea Legionară)^[1]. Sakonki antidemokratikoa, antikapitalista, antikomunista eta antisemita zen^[2][3]. Garai hartako eskuineko Europako beste mugimendu batzuetatik desberdina zen, oinarri espirituala zela eta, Burdinazko Guardia erabat sartuta baitzegoen Errumaniako Eliza Ortodoxoaren mistizismo kristauan^[4].

Burdinazko Guardia
Datuak
Mota	alderdi politikoa
Herrialdea	Errumania
Ideologia	antikomunismoa, Antisemitismoa, clerical fascism (en) eta Romanian nationalism (en)
Kokapen politikoa	Eskuin-mutur
Agintea
Lehendakaria	Corneliu Zelea Codreanu (mul) eta Horia Sima (mul)
Egoitza nagusi	Bukarest
Historia
Sorrera	1927ko uztailaren 24a
Sortzailea	Corneliu Zelea Codreanu (mul)
Desagerpena	1945
Koloreak

1930eko martxoan, Codreanuk Burdinazko Guardia Legioaren adar paramilitar gisa eratu zuen, eta 1935ean "Totul pentru Țară" izenera aldatu zuen alderdia, hitzez hitz: "Guztia Aberriarengatik". Bigarren Mundu Gerraren lehen zatian boterera iritsi zen. Kideei legionario deitu zieten, edo, mugimendutik kanpo, "alkandora berde", batez ere erabiltzen zituzten uniforme berdeengatik.^[5]

Ion Antonescu mariskala 1940ko irailean boterera iritsi zenean, Burdinazko Guardia gobernuan sartu zuen, Estatu Legionario Nazionala sortuz. 1941eko urtarrilean, legionarioen matxinadaren ondoren, Antonescuk armada erabili zuen mugimendua zapaltzeko, erakundea suntsituz; Horia Sima komandanteak^[6], beste lider batzuekin batera, Alemaniara ihes egin zuen.

Erreferentziak

1. Payne, Stanley G.. (1995). A history of fascism, 1914 - 1945. Univ. of Wisconsin Press ISBN 978-0-299-14870-6. (Noiz kontsultatua: 2023-10-13).
2. Lee, Stephen J.. (2006). European dictatorships, 1918 - 1945. (2. ed. repr. argitaraldia) Routledge ISBN 978-0-415-23046-9. (Noiz kontsultatua: 2023-10-13).
3. (Ingelesez) Haynes, Rebecca. (2008-12). «WORK CAMPS, COMMERCE, AND THE EDUCATION OF THE ‘NEW MAN’ IN THE ROMANIAN LEGIONARY MOVEMENT» The Historical Journal 51 (4): 943–967.  doi:10.1017/S0018246X08007140. ISSN 1469-5103. (Noiz kontsultatua: 2023-10-13).
4. (Ingelesez) «The Fascist Faith of the Legion» Routledge & CRC Press (Noiz kontsultatua: 2023-10-13).
5. Waldeck, Rosie G.. (2013). Athene Palace: Hitler's "New Order" comes to Rumania. Univ. of Chicago Press ISBN 978-0-226-08647-7. (Noiz kontsultatua: 2023-10-13).
6. (Ingelesez) Clark, Roland. (2015-11-16). «Holy Legionary Youth: Fascist Activism in Interwar Romania» Holy Legionary Youth (Cornell University Press)  doi:10.7591/9780801456343. ISBN 978-0-8014-5634-3. (Noiz kontsultatua: 2023-10-13).

Kanpo estekak

• Datuak: Q153448
• Multimedia: Iron Guard / Q153448