Efua Dorkenoo

Efua Dorkenoo (Cape Coast, Ghana, 1949ko irailaren 6a – Londres, 2014ko urriaren 18a), Mamas Efua izenez ezaguna, emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako ekintzaile ghanesar-britainiarra izan zen. Mugimendu globalari ekin zion, eta 30 urte baino gehiagoz aldarrikatu zuen nazioartean mutilazioaren gaia mundu osoko gobernuentzat funtsezkoa izan zedin^[1][2][3]

Efua Dorkenoo
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Cape Coast, 1949ko irailaren 6a
Herrialdea	Ghana
Heriotza	Londres, 2014ko urriaren 18a (65 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: minbizia
Hezkuntza
Heziketa	Wesley Girls' High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
Jasotako sariak	ikusi Britainiar Inperioko Ordenaren ofiziala 100 Emakume (BBC)  (2013)

Biografia

Ghanako Cape Coast izeneko hirian jaio zen 1949an. Wesley Girls institutura joan zen lehen urteetan, eta 19 urterekin Londresera joan zen erizaintza ikastera.

Londresko Higiene eta Medikuntza Tropikaleko Eskolan graduatu zen. Ikerketa-beka bat lortu zuen Londresko Hiriko Unibertsitatean.^[4]

Erizain lanetan jardun zuen zenbait ospitaletan, Royal Free Ospitalean barne. Emagin gisa formatzen ari zenean jabetu zen emakumeen genitalen mutilazioak (EGM) emakumeen bizitzan zuen eraginaz.

Heriotza

Dorkenoo minbiziz hil zen Londresen, 65 urte zituela, 2014ko urriaren 18an.^[5]

Ibilbidea

Minority Rights nazioarteko taldean sartu zen eta Afrikako hainbat tokitara joan zen informazioa biltzera, 1980an EGMri buruz argitaratutako lehen txostenetako bat egiteko. 1983an, Emakumeen Osasunerako, Ikerketarako eta Garapenerako Fundazioa (FORWARD) sortu zuen. GKE britainiar horrek EGMa jasan duten emakumeei laguntzen die eta mutilazio praktika ezabatzen saiatzen da.^[6]

1995ean Osasunaren Mundu Erakundearekin (OME) hasi zen lanean, eta han emakumeen osasunerako jarduneko zuzendaria izan zen 2001 arte.^[7][8] "The Girl Generation: Together To End FGM" programari ekin zion eta programa horren zuzendaria izan zen. Afrikarrek zuzendutako marketin sozialeko programa da, eta MGFa deuseztatzeko zuzenduta dago. Programa hori 2014ko urriaren 10ean jarri zen martxan ofizialki. Zuzendaria ere izan zen, eta, ondoren, MGFri buruzko kontseilari seniorra, Equality Now-entzat (giza eskubideen nazioarteko erakundea).^[9] Alice Walkerren laguna zen, eta Warrior Marks (1993) dokumentalean aholkulari aritu zen eta parte hartu zuen Pratibha Parmar eta Gloria Steinemekin batera. Azken honek 1994an Dorkenook argitaratutako Cutting the Rose: Female Genital Mutilation (Arrosa moztea: emakumeen mutilazio genitalen mutilazioa) liburuaren hitzaurrea idatzi zuen.^[10]

Sariak eta aintzatespenak

• 1994an, Dorkenoo britainiar Inperioaren Ordenako agente izendatu zuten. 2000. urtean, berak eta Gloria Steinemek Equality Now-en giza eskubideen nazioarteko saria jaso zuten.^[11]
• 2012an, ikerketako ohorezko bekadun izendatu zuten Londresko Unibertsitateko Osasun Zientzien Eskolan,
• 2013an, BBCko 100 emakumeetako bat izendatu zuten.^[12]
• Dorkenoo Cutting the Rose: Female Genital Mutilation (1994) liburua nazioarteko epaimahai batek aukeratu zuen 2002an "XX. mendeko Afrika"-ko 100 liburu onenetako bat izateko.^[13][14]

Argitalpenak

• Cutting The Rose: Female Genital Mutilation the Practice and its Prevention (Minority Rights Group, 1994).
• Report of the First Study Conference of Genital Mutilation of Girls in Europe/ Western World (1993)
• Child Protection and Female Genital Mutilation: Advice for Health, Education, and Social Work Profession (1992)
• Female Genital Mutilation: Proposals for Change (with Scilla Elworthy) (1992)
• Tradition! Tradition: A symbolic story on female genital mutilation (1992)
• As Stella Efua Graham with Scilla McLean (ed), Female Circumcision, Excision, and Infibulation (Minority Rights Group Report 47, 1980)

Erreferentziak

1. "Obituaries: Efua Dorkenoo", The Times, 29 October 2014.
2. Alexandra Topping, "Efua Dorkenoo OBE, the ‘incredible African female warrior’, has died", The Guardian, 20 October 2014.
3. "Efua Dorkenoo remembered: 'My mother, mentor and wisdom'", BBC World News, 27 October 2014.
4. Jane Kramer, "Postscript: Efua Dorkenoo, 1949-2014", The New Yorker, 23 October 2014.
5. Emma Batha, "Anti-FGM campaigners mourn death of pioneer Efua Dorkenoo", Reuters, 20 October 2014.
6. "About Us", FORWARD.
7. Douglas Martin, "Efua Dorkenoo, Who Campaigned Against Genital Cutting, Dies at 65", The New York Times, 27 october 2014.
8. Ella Alexander, "Efua Dorkenoo dead: Influential FGM women’s rights campaigner dies, aged 65", The Independent, 20 October 2014.
9. "Celebrating Efua Dorkenoo, OBE, UnCUT/VOICES’ board member, author and friend", UnCut/Voices Press, 23 October 2014.
10. Tobe Levin, "Founder of FORWARD: Efua Dorkenoo", Our Bodies Ourselves.
11. "Remembering our friend and colleague, Efua Dorkenoo", Culture of Peace News Network (CPNN), 28 October 2014.
12. "100 Women: Who took part?". .
13. Leyla Hussein, "Efua Dorkenoo obituary", The Guardian, 22 October 2014.
14. "Africa's 100 best books of the 20th Century", Africa Studies Centre Leiden.

Kanpo estekak

• Datuak: Q536397
• Multimedia: Efua Dorkenoo / Q536397