Duzetio
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Duzetio sikuloen buruzagia zen baita sikuloen estatu batuen sortzailea eta hiri askoren fundatzailea[1] ere. Uste da Mineo hiriaren ondoan jaio zela[2]. Haren historia Diodoro Sikulok (K.a. I. mendekoa) azaldu zuen, Timeoren lanetan oinarrituz. Duzetiok, jatorriz siziliarra bazen ere, grezieraz hitz egiten zuen[3], Siziliako greziar zibilizazioak harengan eragin handia izan zuelako. Noizean behin Douketios helenizatutako izenarekin ezaguna da ere.
Garai hartan, Sizilia Gelonen eta haren anaia Hieronen tiraniaren pean zegoen. Hieron K.a. 467an hil ondoren, Sirakusa demokratizatu zen. Halere, arazoak sortu ziren tiraniaren azken aldian. K.a. 460an, gerra piztu zen Sirakusa eta Cataniaren artean (nahiz eta azken hau aurrekoaren kolonia bat izan). Duzetiok Sirakusari languntza eman eta gero, Catania sikuloen lurrez jabetu zelako, Catania garaitu zuten. Horren ondoren, Duzetiok Menai (gaurko Mineo) fundatu zuen eta Morgantina okupatu. K.a. 452an, Siziliako erdialdekoa elkartu zuen eta Palize hiria fundatu[4], non ezarri baitzen, Naftia lakuaren ondoan. Naftia bi kraterrek sortutako laku sakratuak ziren, non horrenbeste jainkotasunentzat (Palikoak) santutegi bat baitzegoen[2]. Hiria oso azkar garatu zen babesleku bat bihurtuz ihes egindako esklaboentzat[5]. Gerora, Duzetiok Etna konkistatu zuen, Etna mendiko hego-mendebaldeko hiria, Agrigentora joan baino lehen. Nahiz eta aliatu bat izan, Duzetioren hedapenak Sirakusari kezkatu zion, baina ematen zuen sikuloa ez zela Kartago bezalako mehatxua. Halarik ere, Duzetiok, K.a. 451n, Agrigentoko Motio gotorlekua hartu zuenean, Sirakusak Agrigentori lagundu zion, sikuloa garaitu ezin bazuen ere. Urte horretan, sikuloek lortu zuten botererik handiena. Urte bat beranduago, K.a. 450ean, Nomaen porrot egin ondoren, armada sikuloa hirietatik sakabanatu zen, eta, ondorioz, Duzetiok bakarrik jarraitzaile batzuen laguntza izan zuen. Agrigentok berriro Motio hartu zuen eta Duzetio Sirakusara joan zen. Han egonda, batzar orokor batek epaitu eta erabaki zuen Korintora (Sirakusaren ama-hiria) betiko erbesteratzea, Siziliara inoiz ez itzultzeko.
Alabaina, Duzetio itzuli zen, eta Diodororen ustez, K.a. 446an Kale Akte hiria fundatu zuen, Messinako probintzian[6], dirudienez, orakulu batek esandakoa jarraituz[7]. Hiriko biztanleak sikuloak eta Korintoko kolonoez osatuta zegoen. Duzetio K.a. 440an hil zen, gaixotasun batek jota[8]. Diodororen arabera, K.a. 446an izan zen, baina beste atal batean, egile berak dio Duzetiok K.a. 440an, kolonia sortu zuela, hau da, hil zen urtean[9]. Gainera, arestian Caronian (Kale Akte) egindako indusketek erakusten dute K.a. V. mendeko hondakin gutxi daudela, baina K.a. V. mendearen hasieratik, sikuloen kokapen bat bazegoela[10]. Horregatik, litekeena da Duzetiok, lehen zegoen sikuloen kokaleku batean, Kale Akte fundatzea. Gauza bera egin zuen Menai eta Paliké sortzean. Beharbada, Duzetio hil zen kolonia egonkortu baino lehen eta, heriotzaren ostean, sikuloak Sirakusaren kontra matxinatu ziren. Sikuloen federazioa apurtu zen Duzetioren ostean eta Palikeri dagokionez, sarraskitua izan ondoren, biztanleak esklabo saldu ziren[11]. Harrez geroztik, Duzetio itzuli baino lehenagoko gogaidetasuna desagertu zen betiko sirakusarren eta sikuloen artean. Ikerle batzuen ustez, Duzetio itzuli zen Sirakusaren baimenarik gabe[12]. Egia esan, hiri honen baimena behar zuen Korintoko erbesteratzea bukatzeko eta korintoar kolonoekin Kale Akte fundatzeko[13]. Arrazoia zen Sirakusa interesaturik zegoela iparraldeko kostaldean sikulo-greziar kolonia aliatu bat edukitzean, honela, sikuloek kontrolaturiko eskualde baten arriskua baztertuko zen[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
