Burdin oxido

Burdin oxidoak^[1] burdinaz eta oxigenoz osatutako konposatu kimikoak dira.

Burdin oxido pigmentua

Tinto ibaiaren jaiotza, Nervatik gertu. Hainbeste burdin oxidoak dauden ezen bere urak gorriak diren.

Honako konposatuak dira: oxidoak (hematita, magnetita, maghemita, β-Fe₂O₃, ε-Fe₂O₃, wüstita), edo hidroxidoak eta oxihidroxidoak (goethita, lepidokrozita, akaganeita, feroxihita, δ-FeOOH, goi-presioko FeO(OH), ferrihidrita, bernalita, Fe(OH)₂).

Oxido horietako batzuk zeramikan erabiltzen dituzte, bereziki beiraztatuetan. Burdin oxidoek, beste metal batzuen oxidoek bezala, beira batzuen kolorea ematen dute tenperatura altuetan berotu ondoren. Pigmentu gisa ere erabiltzen dituzte.^[2]

Burdin oxidoak

• Burdin (II) oxidoa, antzina oxido ferrosoa ere deitua, FeO formulakoa. Oxido ferrosoaren hautsak leherketak eragin ditzake.
• Burdin (III) oxidoa, antzina oxido ferrikoa ere deitua, Fe₂O₃ formulakoa. Bere egoera naturalean hematita bezala ezagutzen dugu. Araztu ere egiten da, audioko eta informatikako biltegiratze magnetikoko euskarri gisa erabiltzeko. Burdinetan eta herdoildutako altzairuzko egituretan normalean ikusten den oxido-forma da, zubietatik automobil-karrozerietaraino erasotzen duena eta izugarri suntsitzailea dena.^[3]
• Burdin (II, III) oxidoa edo oxido ferroso ferrikoa (Fe₃O₄). Bere egoera naturalean magnetita esaten diote, burdina lortzeko iturri nagusietako bat den kolore beltzeko minerala. Oxido-forma hori gertatzen da burdina ur azpian oxidatzen denean, eta, horregatik, maiz aurkitzen da tankeen barruan edo itsasontzien flotazio-lerroaren azpian.

Burdin (III) oxidozko koloreen barietatea (urdina, berdea eta morea) ilunabarra simulatzen duena burdinak azken-aurreko energia-mailan elektroiak aldatzeko eta spina aldatzeko duen trebetasunari zor zaio batez ere. Hortik iguanen kamuflajea oxido hori larruazalean sartzearen ondorio dela uste dugu.

Burdin hidroxidoak

• Burdin (II) hidroxidoa Fe (OH)₂. Kolore berdexkakoa da (green rusts).
• Burdin (III) hidroxidoa Fe (OH)₃. Marroi iluna da.
• Burdin (III) oxihidroxidoa FeO (OH). Bere egoera naturalean goethita diote. Kolore gorri marroixka du. Mineral hauek ere osatzen dute: siderogel, limonita eta feroxihita; gainera, lepidokrozita izeneko aldaera bat dago.^[4]