From Wikipedia, the free encyclopedia
Benedetto Croce (Pescasseroli, 1866ko otsailaren 25 – Napoli, 1952ko azaroaren 20) italiar idazle, filosofo, historialari eta politikari ospetsu eta garrantzitsua izan zen. Liberalismo barruan eragin handia izan zuen. Bere lanek Italiako pentsalari askoren gainean eragin handia izan zuten, esaterako Antonio Gramsci marxista, Giovanni Gentile faxista edo Piero Gobetti liberalarengan.
.jpg)
1866ko otsailaren 25ean Peskiserolin jaio zen, Abruzzo eskualde italiarrean, familia aberats batean: amaren adarra, Peskiserolitik zetorren eta ideal liberalekin lotuta zegoen; aitarena, ordea, borboitarrena, Montenerodomokoa zen, baina Napolin ezarri zen. Bere heziketa hertsiki katolikoa izan zen arren, 18 urterekin ateo bihurtu zen, eta bere bizitza osoan zehar ez zuen erlijiorik aitortu.
1883an, Ischia uharteko Casamicciola herrian bere familiarekin oporretan zegoela, lurrikara batek ostatu hartzen zuten etxea suntsitu zuen. Bere ama, aita eta arreba bakarra hil egin ziren, bera, denbora luzez, hondakinen artean lurperatua egon zen bitartean, gutxi iraun zuelarik. Ezbehar honen ondoren, bere anaiarekin batera, familiako ondasun guztiak heredatu zituen. Horrek bere bizitza osoa lasai bizitzeko eta bere denbora guztia filosofiari eskaintzeko aukera eman zion.
Bere osaba Silvio Spaventaren zaintzapean utzi zuten, Bertrando filosofoaren anaia zena. Horrek Erromako bere etxean hartu zuen. Han Croce adin nagusitasunera arte bizi izan zen. Silvio osabaren etxeko kultura zirkuluan gizon politiko eta intelektual garrantzitsu zeuden, horien artean Antonio Labriola, marxismora eraman zuena. Napoliko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultatean izena eman zuen arren, Labriolako filosofia moraleko klaseetan ibili zen Erroman; ez zituen sekula unibertsitate-ikasketak amaitu, baina ikasketa jakintsu, filosofiko, historiko eta literarioetan aritu zen. 1886an, Erroma utzi eta Napolira itzuli zen, Palazzo Filomarinoko bigarren solairua eskuratuz, non Giambattista Vico bizi izan zen; Crocek Vico miretsi zuen eta bere pentsamenduan eragin handia izan zuen.
Bere ospea handitu ahala, politikan aritzera erakarria izan zen, 1910ean senatari izendatua izan zelarik. Argi eta garbi kritikatu zuen Italiak Lehen Mundu Gerran parte hartu izana, gerra suizida zela uste zuelako. Horrek, hasiera batean, haren kronta kritika ugari eragin zituen baina, behin gerra amaituta, haren ospea zabaldu zuen. Gerra ondoren oso errespetatua zen figura politikoa bihurtu zen.
1920tik 1921era, Instrukzio Publikorako ministro izendatu zuten Giovanni Giolittiren bosgarren eta azken gobernuan. 1924an Giacomo Matteotti politikari sozialista hil ondoren, Crocek mugimendu faxistarekin hautsi zuen. 1925ean Giovanni Gentilek bere "Intelektual faxisten manifestua" argitaratu zuenean, Benedetto Crocek "Intelektual antifaxisten manifestua"rekin erantzun zuen, erregimenaren indarkeria eta askatasun eza salatuz. Ondoren bizitza politikotik aldendu zen.
1934an, Eliza Katolikoak, Pio XI.aren aitasantutzapean (garai hartan Mussolini eta bere Faszista Alderdi Nazionalarengandik gertu zegoen), Croceren lan osoak, Index Librorum Prohibitorum zerrendan, hau da, Liburu Debekatuen Indizean sartu zituen.
Italiako aktibitate publikora itzuli zen Duceren erorketaren ondoren eta Bigarren Mundu Gerraren azken urteetan. Estatua nahasmen politikoan erortzen ari zen eta alderdi antifaxisten artean bitartekari lanak egiten saiatu zen. Hala, hainbat gobernutako Karterarik Gabeko ministro izan zen, 1943an Alderdi Liberaleko idazkari izendatu zuten arte; postua 1946an bertan behera utzi zuen. Urte horretan bertan, Ikerketa Historikoetarako Institutu Italiarra sortu zuen Napolin, eta bere jabetzako apartamentu bat jarri zuen bere egoitzarako. Bere bizitza politiko osoan Italiako pertsonaia publiko errespetatuenetako bat izan zen.
Argentinako Arte Ederretako Akademia Nazionaleko kide izendatu zuten.
Crocek marxismoan zein Hegelen idealismoan sakondu zuen. Oso ideologia histozista zen berea. Haren hitzetan, bestetik, liberalismoa pertsonengan oinarritu behar da. Faxismoaren, komunismoaren eta Eliza Katolikoaren aurkaria izan zen.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
