Agulera

Agulera^[1][2] edo aghulera^[3] (aгъул чӏал) agulek mintzatzen duten hizkuntza da, Kaukasoko ipar-ekialdeko hizkuntzen familiakoa, dagestango hizkuntzen taldekoa eta lezgiar hizkuntzen adarrekoa. 29.000 inguru^[4] hiztun ditu Errusiako Dagestan errepublikako hego-mendebaldean.

Agulera
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Errusia
Hiztunak	29.300 (2010)
Ofizialtasuna	Dagestan
Eskualdea	Kaukaso
UNESCO sailkapena	3: arriskuan
Araugilea	Gamzat Tsadasa Hizkuntza, Literatura eta Arte Institutua
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza ibero-kaukasoar hizkuntzak ipar-ekialdeko kaukasoar hizkuntzak Dagestanian (en) Lezgic (en) Samur (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	hizkuntza azentuala
Kasu gramatikalak	postessive case (en) eta superelative case (en)
Alfabetoa	alfabeto zirilikoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-3	agx
Ethnologue	agx
Glottolog	aghu1253
UNESCO	1035
IETF	agx
Endangered Languages Project	921

Dagestango hizkuntza ofizialetako bat da, eta eskoletan irakasten da ikasgai bat gisa, lehen hezkuntzan^[5][6]. Вести Агула (Vesti Agula, errusieraz: Agulen berriak) astekarian artikulu batzuk aguleraz idazten dira^[7].

Dialektoak

Hiru dialekto bereizi ohi dira:

• tpigera edo agulera;
• kerenera;
• koxanera, batzuetan aparteko hizkuntza batetzat hartzen dena^[5].

Hizkuntza estandarra tpigeran oinarritzen da^[6].

Ezaugarriak

Agulerak 54 kontsonante^[8] eta 5 bokal ditu. Hizkuntza ergatiboa da. Izenek kasua eta zenbakia markatzen dute; absolutibo, ergatibo, datibo eta genitiboz gain, 24 kasu lokatibo daude. Ez dago genero gramatikalik.

Idazteko sistema

XX. mende bukaera arte agulera ez zen idazten. 1990an alfabeto zirilikoan oinarrituta idazteko sistema bat sortu zen^[6].

А а	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Гь гь	ГI гI	Д д
Дж дж	З з	И и	Й й	К к	Кк кк	Къ къ	Кь кь
КI кI	Л л	М м	Н н	О о	П п	Пп пп	ПI пI
Р р	С с	Т т	Тт тт	ТI тI	У у	Уь уь	Ф ф
Х х	Хъ хъ	Хь хь	ХI хI	Ц ц	ЦI цI	Ч ч	Чч чч
ЧI чI	Ш ш	Щ щ	ъ	I	ы	ь	Э э
Ю ю	Я я

Erreferentziak

1. Euskaltzaindia. Euskaltzaindiaren hiztegia. .
2. Berria Estilo Liburua
3. Termcat Centre de terminologia
4. 2010ko Errusiako errolda orokorraren datuak
5. Институт языкознания РАН
6. Большая Российская Энциклопедия
7. Вести Агула | Республиканская еженедельная газета выходит с 1951 года на русском и агульском языках. (Noiz kontsultatua: 2020-10-23).
8. «TITUS Didactica: North-East Caucasian Consonant Systems» titus.fkidg1.uni-frankfurt.de (Noiz kontsultatua: 2020-10-23).

Kanpo estekak

Bisita ezazu Agulera Wikimedia Incubator proiektuan

• Datuak: Q36498