Vicenza

Vicenza^[1] ipar-ekialdeko Italiako hiria da, Veneto eskualdekoa, Vicenzako probintziako hiriburua. Veneziatik 60 kilometro mendebaldera eta Milandik 200 kilometro ekialdera dago. 80,57 km²-ko eremua du eta 2015eko irailean 113.060 biztanle zituen^[2]

Vicenza
Italiako udalerria
Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Italia
Eskualdea	Veneto
Probintzia	Vicenzako probintzia
Posta kodea	36100
ISTAT kodea	024116
Geografia
Koordenatuak	45°33′N 11°33′E
Azalera	80,57 km²
Altuera	39 m
Mugakideak	Altavilla Vicentina, Arcugnano, Bolzano Vicentino, Caldogno, Costabissara, Creazzo, Dueville, Longare, Monteviale, Monticello Conte Otto, Quinto Vicentino eta Torri di Quartesolo
Demografia
Biztanleria	109.823 (2023ko urtarrilaren 1a) −1.797 (2018)
57.935 (%52,8)   (%48,4) 53.178
Dentsitatea	1.363 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	0444
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Pforzheim, Annecy, Cleveland, Osijek eta Burgos
Katastro kodea	L840
Sailkapen sismikoa	3 (Txikia)
Matrikula	VI
comune.vicenza.it

Historia

Antzinako Erromako hiri bihurtu zen K. a. 49. urtean. Lombardiako dukerriko hiriburua izan zen ondoren. XII. mendearen hasieran, errepublika txikia osatu zuen. 1236. urtean Frederiko II.ak hiria hustu zuen. Verona (1311) eta Veneziaren (1404) mendean egon ondoren, Maximiliano enperadorearen eskuetan egon zen. 1797an Austriaren administraziopean geratu zen eta, 1805-1814. urteetan, Italiako erreinuarenean. Berriro ere Austriaren mendean egon ondoren, 1866an Italian sartu zen. Kalte handiak izan zituen Bigarren Mundu Gerran.

Geografia

Hiria Bacchiglione eta Retrone ibaien elkargunean dago, Lessini eta Berici mendien artean.

Mugakideak

Vicenzak honako udalerri hauekin egiten du muga:

Altavilla Vicentina
Arcugnano
Bolzano Vicentino
Caldogno
Costabissara
Creazzo
Dueville
Longare
Monteviale
Monticello Conte Otto
Quinto Vicentino
Torri di Quartesolo

Klima

Datu klimatikoak (Vicenza 1971–2000, muturrekoak 1951–2008)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	15.9	21.7	26.8	30.0	34.8	37.4	37.4	38.2	33.2	29.4	24.4	17.8	38.2
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	7.0	9.3	13.5	17.3	22.8	26.2	29.1	28.7	24.3	18.4	11.8	7.5	18.0
Batez besteko tenperatura (ºC)	3.0	4.6	8.4	12.1	17.4	20.8	23.4	22.9	18.9	13.5	7.5	3.5	13.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.0	-0.1	3.3	7.0	11.9	15.5	17.7	17.2	13.5	8.5	3.1	-0.4	8.0
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-20.0	-18.6	-10.0	-3.2	-0.8	2.6	9.5	8.0	3.8	-3.6	-8.0	-13.0	-20.0
Pilatutako prezipitazioa (mm)	76.5	67.9	76.9	97.3	100.0	104.3	74.0	79.5	92.7	115.5	93.7	81.5	1059.8
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm)	7.0	5.0	6.4	9.5	10.0	9.3	6.8	6.7	6.1	7.5	7.1	6.4	87.8
Hezetasuna (%)	81	77	73	74	72	73	72	73	74	78	80	82	76
Iturria: Servizio Meteorologico (humidity 1961–1990)[3][4][5]

Ekonomia

Nekazaritza-produktuen merkataritza eta industria (janari-industria, ehungintza, altzairugintza, tresneria elektrikoa eta mekanikoa, industria kimikoa) dira ekonomia-jarduera nagusiak. Burdinbide eta errepide gune garrantzitsua da.

Ondarea

Monumentuei dagokienez, hiri ikusgarria da oso. Aipagarriak dira, besteak beste, erromatarren garaiko harresien eta bi zubiren hondakinak, San Silvestre eliza erromanikoa, XIII. mendeko Koroa Santua eta San Lorentzo eliza gotikoak, Santa Maria dei Servi, Santa Maria Annunciata katedrala eta hainbat jauregi gotiko berantiar, Andrea Palladiok eta Vincenzo Scamozzik eraikitako jauregiak eta udaletxea. Aipagarriak dira, halaber, hiritik hurbil dauden Rotonda jauregia (Palladiok eraikia) eta XV-XVIII. mendeetako Madonna di Monte Berico santutegia.

1994an Unescok Gizateriaren Ondare izendatu zituen Venetoko Palladioren villak, Vicenzakoak barne^[6].

• 
  Die Basilica Palladiana
• 
  Piazza dei Signori - Torre Bissara - Piazza della Biade
• 
  Palazzo Chiericati
• 
  Andrea Palladio
• 
  Santa Maria Annunciata
• 
  Teatro olimpico

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. Euskaltzaindia. 157. araua: Europako hiriak. .
2. Bilancio demografico anno 2015 (dati provvisori) Comune:Vicenza. demo.istat.it (Noiz kontsultatua: 2016-01-21).
3. Vicenza (VI). Servizio Meteorologico, clima.meteoam.it (Noiz kontsultatua: 2016-01-21).
4. STAZIONE 094 Vicenza: medie mensili periodo 61 - 90. Servizio Meteorologico, clima.meteoam.it (Noiz kontsultatua: 2016-01-21).
5. Vicenza: Record mensili dal 1951 al 2008. Servizio Meteorologico dell’Aeronautica Militare, climaintoscana.altervista.org (Noiz kontsultatua: 2016-01-21).
6. City of Vicenza and the Palladian Villas of the Veneto Whc.unesco.org

Kanpo estekak

• Datuak: Q6537
• Multimedia: Vicenza / Q6537