Tuiko katedrala
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tuiko Santa Maria katedrala Tui hirian dagoen tenplu katolikoa da, Miño ibaiaren ondoan. Gaur egungo eraikina 1120. urtearen inguruan hasi zen estilo erromanikoan, eta 1225. urtearen inguruan amaitu zen, estilo gotikoko fatxadarekin. 1931n Interes Kulturaleko Ondasun (BIC) izendatu zuten.
Tuiko katedrala | |
---|---|
Kultura ondasuna | |
Kokapena | |
Estatu burujabe | Espainia |
Autonomia | Galizia |
Probintzia | Pontevedrako probintzia |
Muga-hiri | Tui |
Koordenatuak | 42°02′46″N 8°38′39″W |
Historia eta erabilera | |
Irekiera | XI. mendea |
Erlijioa | katolizismoa |
Elizbarrutia | Roman Catholic Diocese of Tui-Vigo (en) |
Izena | Maria |
Arkitektura | |
Estiloa | arkitektura erromanikoa |
Ondarea | |
BIC | RI-51-0000827 |
Webgune ofiziala | |
Ziurtzat jotzen da aurretiaz beste tenplu bat egongo zela leku hartan. Alde batetik, VI. mendetik Tuiko elizbarrutiaren existentziari buruzko datu fidagarriak daude. Bestalde, eraikin zaharraren arrastoren bat dago.
Eraikuntza 1120. urtean hasi zen, estilo erromanikoan. Estilo horretakoa da gurutze latindar formako oinplanoa eta iparraldeko portada, eta garai hartakoa izan behar da baita ere XII. mende hasierako gela kapitularra. Eraikin nagusia estilo gotikoan (edo erromaniko berantiarrean) errematatu zen, ganga eta ate nagusia eginez.
Estilo-jauzi horrek, eta karga-horma erromanikoen eta amaiera gotikoen arteko desberdintasunek —hasieran uste baino askoz altuagoak zirenak—, epe luzera egitura-arazoak eragin zituzten, eta arazoa konpentsatzeko tiranteak ipini zituzten, katedral honetan hain bereizgarriak direnak. Lehen tiranteak XV. mendean jarri ziren eta azkenak XVIII. mendearen hasieran.
Zistertar gotiko estiloan eraiki zen klaustroa. Denboran zehar hainbat erreforma izan zituen:
XIV. mendean Santa Katarinaren kapera eraiki zen, gaur egungo katedral-museoa, XVII. mendearen amaieran eta XVIII. mendearen hasieran eraberritua.
1419 eta 1464 urteen bitartean Juan Fernández de Soutomaior gotzainak Sakramentuaren kapera eraikitzeko agindua eman zuen, kanpotik defentsa-dorrea dena.
1530ean Diego de Avellaneda gotzainak zinborioa berregiteko agindu zuen, estilo errenazentistan.
San Telmoren kapera bi fasetan eraiki zen. Diego de Torquemada gotzainak 1578an eman zuen lehen zatia eraikitzeko agindua. 1732an bigarren zatia eraikitzea agindu zen, estilo barrokoan eta kupula batez errematatua.
XVI. mendekoa da katedraleko erretaula nagusi zaharra, baina zati batzuk gordetzen dira bakarrik.
Barne-dekorazioan nagusi den garaia barrokoa da, XVII. eta XVIII. mendeetakoa:
Katedrala Tuiko ondare artistikoaren adierazle nagusia da. Herriaren goiko aldean dago, aurretiaz egon behar zuen antzinako Tide kastroaren lekuan. Gurutze latindar formako oinplanoa du, gehi eranskinak, eta hiru nabe.
Erromanikoaren garaikoak dira oinplanoa, iparraldeko portada eta kapitelen ikonografia. Halaber, estilo gotikoko elementuak ditu eraikitako azken zatian, fatxada nagusian (1225. urtekoa, gutxi gorabehera). Datu horrek garrantzia du, Iberiar Penintsula osoko estilo gotikoko lehen eraikuntza izan baitzen.
Portugalekiko mugako puntu goratu batean dago, eta horrek bere erabilera baldintzatzen zuen. Katedralak funtsezko zeregina zuen hiriaren defentsan, omenaldiaren dorreak edo Soutomaiortarren dorreak eta klaustroaren inguruko almenek frogatzen duten bezala.
Estilo erromanikokoa da, baina gainean eranskin gotikoa dauka. Ateak zirkuluerdiko arkua du, eta arkiboltak ditu dekorazio geometrikoekin (azkena xake-itxurarekin), eta tinpanoa leuna da, ahariaren eta otsoaren itxurako animalia-buruen bidez eutsia. Atearen gainean dago San Epitazioren irudia, tradizioaren arabera, Tuiko lehen gotzaina.
Mendebaldeko fatxadan dago, XIII. mendearen erdialdeko ikonografiarekin. Zortzi zutabe pare ditu, estatua eta guzti. Hauek agertzen dira, ezkerretik eskuinera: Moises, Isaias, San Pedro eta Joan Bataiatzailea; beste aldean, Daniel, Jeremias eta Berengela edo Portugalgo Urraca eta Alfontso IX.a edo Fernando II.a, katedrala eraikitzen lagundu zuten errege-erreginak.
Fatxada honen tinpanoan, bi mailatan banatua, eszena hauek agertzen dira:
Arku zorrotzeko arkiboltak, ate osoa ixten dutenak, lore-motiboekin apainduta daude.
Katedralak gurutze latindar formako oinplanoa du, eta hiru nabetan banatuta dago. Bere arkitekturan zutabetik zutabera doazen tiranteak nabarmentzen dira, egiturari irmo eusten laguntzen diotenak.
Tiranteak beharrezkoak dira katedralaren egitura zertxobait okertuta dagoelako eta errefortzu horiek gabe hondoratuko litzatekeelako. Egitura-arazo horren arrazoia katedralak eraiki zenetik dituen zutabe-arazoak dira.
Barrualdean hauek nabarmentzen dira:
Arkupe nagusiaren eskuinetik zirkulatuz, kapera hauek ditu:
Klaustroa Galiziako katedral guztietan gorde den gotiko bakarra da. XIV. mendean eraiki zuten, estilo gotiko zistertarrean.
Klaustroaren barruan honako hauek ere gordetzen dira:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.