Tisanoptero
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tisanoptero[1] intsektuen klaseko Thysanoptera ordenako artropodoez esaten da. Intsektu ñimiñoak dira, gehienak milimetro bat baino txikiagoak, meheak, fleko formako hegalak eta ahoko pieza asimetriko bakarra dituztenak. Espezie gehienak landarez elikatzen dira nagusiki, zulatuz eta edukia xurgatuz, nahiz eta batzuk harrapariak izan. Entomologoek 6.000 espezie inguru deskribatu dituzte. Ahulki egiten dute hegan, eta hegal lumatsuak ez dira egokiak hegaldi konbentzionalerako; horien ordez, tisanopteroek ezohiko mekanismo bat ustiatzen dute, hegoekin sostengua sortuz, zirkulazio-eredu ezegonkor bat erabiliz, hegalen ondoan zurrunbilo iragankorrak dituena.
Tisanoptero | |
---|---|
![]() | |
Sailkapen zientifikoa | |
Erreinua | Animalia |
Azpierreinua | Bilateria |
Filuma | Arthropoda |
Klasea | Insecta |
Ordena | Thysanoptera Haliday, 1836 |
Eguneko zikloa | eguneko |
Espezie asko garrantzi komertzialeko laboreen izurriteak dira. Espezie gutxi batzuek 20 bektore baino gehiago dituzte, landareetan gaixotasunak eragiten dituztenak, batez ere tospobirusek. Zenbait espezie onuragarriak dira, polinizatzaile direlako edo beste intsektu edo akaro batzuen harrapariak direlako. Baldintza egokietan, negutegietan bezala, espezie askok beren populazioaren tamaina esponentzialki handitu dezakete eta talde handiak eratu, harrapari naturalik ez dutelako eta modu asexualean ugaltzeko gaitasuna dutelako; ondorioz, laboreentzat suntsitzaile bihurtzen dira. Landareak kaltetzeaz gain, tisanopteroek etxeak inbaditu eta etxeko objektuak puztu ditzakete, hala nola altzariak, oheko arropa eta ordenagailuko monitoreak. Azken kasu horretan, indarrez sartzen dira LCD pantailaren eta kristalezko estalkiaren artean[2]. Askotan zaila izaten da ezaugarri morfologikoengatik identifikatzea.