From Wikipedia, the free encyclopedia
Henri Matisse (Le Cateau-Cambrésis, Nord-Pas-de-Calais, 1869ko abenduaren 31 – Niza, 1954ko azaroaren 3a) frantziar margolari, inprimatzaile eta delineatzailea izan zen.
| Henri Matisse | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Le Cateau-Cambrésis, 1869ko abenduaren 31 |
| Herrialdea |  Frantzia |
| Bizilekua | Bohain-en-Vermandois Paris Issy-les-Moulineaux Niza Q122222531  |
| Lehen hizkuntza | frantsesa |
| Heriotza | Niza, 1954ko azaroaren 3a (84 urte) |
| Hobiratze lekua | Cimetière de Cimiez (en) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: miokardio infartu akutua |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Amélie Paraliser (en) (1898ko urtarrilaren 8a - 1954) |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Arte Ederren Goi Eskola Nazionala Académie Julian (en) |
| Hizkuntzak | frantsesa |
| Irakaslea(k) | Gustave Moreau |
| Ikaslea(k) | ikusi
|
| Jarduerak | |
| Jarduerak | margolaria, eskultorea, grabatzailea, litografoa, marrazkilaria eta zeramikaria |
Parte-hartzailea
| |
| Lantokia(k) | Paris Saint-Quentin Londres Saint-Tropez Collioure Issy-les-Moulineaux Maroko Niza New York eta Vence |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Kidetza | National Academy of Fine Arts (Argentina) (en) |
| Mugimendua | inpresionismoa divisionism (en) fauvismoa neo-impressionism (en) postinpresionismoa |
| Genero artistikoa | decoupage (en) paisaia margolaritza figure painting (en) izadi hila erretratua |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | ateismoa |
     | |
 | |
XX. mendeko artisten artean, aztarna sakonena utzi eta eragin guztiz ere emankorra izan duten hiruzpalauetako bat da, bai bizirik zela, eta bai hil ondoren. 1905 inguruan hasi zen ospetsu izaten, fauvismoaren aitzindari gisa, baina, berritzailea izan baitzen ororen gainetik, ezin da Matisse joera, higikunde edo dotrina baten baitara mugatu, bai bilakaera sakonean ari izan zelako beti, bai era askotako teknikak erabili zituelako: pintura, eskultura, grabatua, tapizgintza, antzerkirako dekoratuak, beira leihoak, paper ebakiak .... Artean tirabira, bilaketa sutsua eta kezka nagusi ziren garaian, Matisseren obra, aldiz, eder-ederra zen eta soseguz betea, formaren aldetik betegina eta dotorea bezain zehatza. Fauvismoaren ordezkari nagusia zen.[1]
Henri Matisse 1869an jaio zen Le Cateau-Cambrésisen Frantzian. 1887an zuzenbide ikasketak hasi zituen Parisen. Apendizitis krisialdi bat izan zuenean hasi zen margozten lehen aldiz, eta bere hitzetan "paradisu mota bat" ezagutu zuen. 1891an Parisera bueltatu zen Académie Julianen ikasteko William-Adolphe Bouguereau eta Gustave Moreau irakasleen ikasle izan zelarik.
Japoniako artea eta post-inpresionismoaren egileen eragina jaso zuen, hala nola, Paul Cézanne, Gauguin, Van Gogh eta Paul Signac. Matissen garai honetako margoek Signacen puntillismoaren estiloari jarraiki egin zituen. 1901ean bere lehen erakusketa egin zuen, eta hiru urte beranduago bakarkako lehen erakusketa. Ondoren 1905ean Frantziako Rivierara joan zen André Derainekin batera lan egiteko. Garai honetako margolanetan forma lauak eta linea kontrolatuak dira nagusi, espresaera xehetasunaren gainetik dagoelarik.
Matisseren margolanik bikaienak 1906 eta 1917 urteen artean egin ziren, nahiz eta fauvismoa beherakadan zegoen. Garai honetan Picassoren lagun bilakatu zen, lagun eta arerio izan ziren aldi berean, nahiz eta Matissek naturari gehiago erreparatzen zion inspirazioa lortzeko, Picassok irudimenari erreparatzen zion bitartean.
1917an Niza ondoko Cimiez herrian kokatu zen, eta han bizi izan zen bere heriotza arte. Hala ere, 1930ean Tahitin hartu zuen bizilekua bolada baterako. 1933an bukatu zuen Filadelfian bere koadro ospetsuenetako bat: Dantza. Teknikaren aldetik, ez zen pinturara mugatu: eskultura eta grabatua gero eta gehiago landu zituen. Orobat hasi zen kolorezko paper handiak mozten eta itsasten.
1948tik 1951ra Venceko Arrosarioaren kapera izan zen bere lan nagusia. Oso lan gogokoa izan zuen hura, eta zeregin hari zegozkion alderdi guztiak hartu zituen bere gain: arkitektura, apaindura eta altzari guztiak, meza jantzietarako ereduak. Baina, gauza bitxia, horiek guztiak egiteko, teknika asko erabili zuen, pintura izan ezik: beira leihoak eta meza jantziak dira koloretako elementu bakarrak. Matisseren maisulan horrek arteari buruz zuen kezka nagusia bildu zuen: oreka eta sosegua.
1941ean minbizia diagnostikatu eta ebakuntza baten ondoren gurpildun aulki batean geratu zen. Hala ere, zorigaitz hark ez zuen margotzetik alboratu. Zeuzkan laguntzaileei esker margotzen jarraitu ahal izan zuen. Garai honetakoak dira gouaches découpés izenez ezagutzen diren kolageak. Nizan hil zen 1954an.
Matissek 1910ean saldu zuen bere lehen margoa. Gaur egun, bere margoak 17 milioi dolarretan saldu daitezke. 2002an egilearen eskultura bat 9 milioi dolar ingurutan saldu zen enkante batean.[2][3]
Matisseren obrak batasun handia izan zuen. Haren artean ezin dira margoa eta marrazkia berezi, marrazkilari handia baitzen margolari bikaina bezainbat. Artista gutxi izan ziren Matissek bezain iaioak bere lanbidean. Iaiotasun horren beraren eraginez, mesfidantza handia zuen bere buruarekiko, eta haren lanak ziurtasunaren sentipena adierazten badu ere, Matisse galdeketan eta bilaketan ari izan zen etengabe, zirriborro eta saio ugari egin zuen, eta teknikarik zailenak erabili zituen. Izadi hilak eta paisaiak margotu bazituen ere, giza irudia landu zuen gehienbat, baina ez beti hain zuzen erretratua, nahiz egin zuen erretraturik, giza irudi berezko ezaugarri berezirik gabeak baizik.
Matissek berebiziko eragina izan du artean. 1905etik aurrera herrialde askotako pintoreak izan zituen miresle, haren erakusketak gero eta gehiago maiztu baitziren Europan eta Estatu Batuetan, orobat haren lanen argazkiak eta haiei buruzko argitalpenak. 1908an Matissek La Grande Revue aldizkarian argitaratu zuen "Pintore baten oharrak", arrakasta eta zabalkunde handia izan zuen. 1914rako abangoardiako maisutzat aitortu zuten aho batez mundu osoan. Picasso, Léger, Juan Gris, Delaunay, Kirchner, Kandinski, Mondrian zordun izan zitzaizkion zein bere karreraren uneren batean edo bestean.
.jpg)
_(4565877526).jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
