Görlitz

Görlitz; Görlitz; Zhorjelc
	Greater district town (en)
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Saxonia
Rural district of Saxony	Görlitz
Alkatea	Octavian Ursu (en)
Izen ofiziala	Görlitz
Jatorrizko izena	Görlitz; Zhorjelc
Posta kodea	02826
Udalerri kodea	14626110
Geografia
Koordenatuak	51°09′10″N 14°59′14″E
Azalera	67,52 km²
Altuera	201 m
Mugakideak	Neißeaue, Zgorzelec eta Schöpstal
Demografia
Biztanleria	56.574 (2022ko abenduaren 31); 11 (2022)
Dentsitatea	838 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	03581
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Amiens, Molfetta, Nový Jičín, Zgorzelec, Wiesbaden, Naoussa (en) , List auf Sylt, Selfkant eta Oberstdorf
Matrikula	GR
	goerlitz.de

Görlitz (alemanez ˈɡœɐ̯lɪts ahoskatua; polonieraz: Zgorzelec, goi-sorabieraz: Zhorjelc, behe sorabieraz: Zgórjelc, txekieraz: Zhořelec) Alemaniako Saxonia estatuko hiri bat da. Oder ibaiaren mendebaldeko ertzean dago. 2010eko erroldaren arabera 55.596 biztanle zituen.

Datu azkarrak GörlitzGörlitz Zhorjelc, Administrazioa ...

Itxi

Görlitz izena antzinako eslaviar hizkuntzetatik dator eta "erretako lurra" esan nahi du, izan ere asentamendua sortzeko inguruari sua ematen baitzitzaion basoa argitzeko. Gorelic herrixka Poloniako Erresumak eskuratu zuen X. mendean. 1071n Henrike IV.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoaren idatzi batean ere azaltzen da Goreliz izenarekin. Bohemiako beste bost herrirekin batera Lusaziako Liga sorabiarra osatu zuen eta herriak garapena izan zuen.

Erreforma protestantea onartu zuen 1520an, Alemaniako gainerako hiriek baino hamar urte lehenago, eta XVII. mendean Hogeita Hamar Urteko Gerran asko sufritu zuen. Gerraren ondoren Saxoniako Hauteserriak eskuratu zuen, baina Napoleondar Gerren ondoren, Prusia jabetu zen herriaz eta Silesiako probintzian sartu zuen.

Bigarren Mundu Gerra amaitzean Oder ibaia bihurtu zen Alemania eta Poloniaren arteko muga eta beraz, hiria bitan banatuta gelditu zen; mendebaldeko ertza Alemaniako Saxonia estatuan eta ekialdekoa Poloniako Silesia Beherea eskualdean, Zgorzelec izena hartuz. 2004an Poloniak Schengeneko Hitzarmena sinatzerakoan alde bien artean arazorik gabe pasatu ahal izan ziren hiritarrak. Poloniaren eta Alemaniaren arteko laguntasuna erakutsi nahian, 2010erako Görlitz-Zgorzelec bezala Europako kultura-hiriburu izateko beren burua aurkeztu zuten, baina ez zuten irabazi.

Görlitz eta eskualdea ezagunak ziren milaka behargini lan ematen zieten makineria lantegiengatik. Alemania batu eta merke asko erosi zituzten fabrikok Mendebaldeko erraldoiek. Produktibitate apala aitzakia, azkar desmuntatu zituzten, eta lanpostua mantendu nahi zutenak alde egitera behartu. Neguko arropa ekoizten duen multinazional estatubatuar batek, Saxoniako gobernuaren diru laguntzen gose, lanpostu gutxi batzuk sortu zituen joan den 2000ko hamarkadaren hasieran. Laster utzi egin zuen, ordea, hark ere, kilometro batzuk ekialdera mugituz gero, antzeko abantailak izateaz gain soldata are baxuagoak ordaindu zitzakeela jabetuta^[1].

2013az geroztik, Görlitz prusiarra da ofizialki Alemaniako hiririk txiroena: bizilagun bakoitzak 14.000 euro inguruko diru sarrerak ditu, batez beste. Hanburgon, Munichen eta Stuttgarten ia horren halako bi jasotzen dute^[1]. Alemanian, langabezia tasa egonkor dago aspaldi, %5 inguruan. Azken bi hamarkadetan behargin askok alde eginda ere, Görlitzen hamazazpi puntu altuagoa da, %22koa hain zuzen ere. Soldata baxuak direla-eta, diru sarrerak osatzeko subsidioren bat jasotzen dutenekin tasa hori %40ra ere igotzen da^[2]. Alemania osoko enpresa handi eta ertainak erakartzeko eskuz sinatutako eskaintza piloa, 2.500, igorri du Joachim Paulickek. Haren hiriaren abantaila bat omen da Saxoniako azentu hertsiarekin ez, hizkuntza neutroan hitz egiten dela Görlitzen^[3].

Goerlitzer Warenhaus XX. mende hasierako art nouveau estiloaren eredu bikaina da. Merkataritza gune izateari 2010ean utzi zion. Wes Anderson zuzendariak Grand Hotel Budapest pelikulako seta bere saloi dotoreetan paratu zuen joan zen 2013an. Quentin Tarantinok ere erabaki zuen Görlitzek Parisen antz handiagoa zuela Parisek berak baino, eta pare bat kale harago filmatu zituen Inglourious basterds arrakastatsuaren eszena batzuk^[1].

Polonia eta Txekiar Errepublikako atal batzuekin batera, Silesia osatutakoa da Görlitz. Egun, oinez zubi bat zeharkatzea nahikoa da Zgorzelec hiri biki poloniarra zapaltzeko. 2004az geroztik, ez dago inongo agiririk eraman beharrik sakelan mugaz bestalde osteratxoa egiteko. 2010etik aurrera, alboko bi estatuetan bizi-maila (eta batez ere inflazioa) altxatzeak Ekialdeko Alemaniako eskualde batzuetako kaleak biziberritu ditu^[1].