Tajgeto (luno)

Tajgeto estas neregula satelito de Jupitero. Ĝia orbito estas retrograda.

Ĉi tiu artikolo temas pri satelito de Jupitero. Por aliaj signifoj vidu la artikolon Tajgeta.

Tajgeto
Natura satelito  de Jupitero (XX)
satelito de Jupitero • neregula satelito
Oficiala nomo	Jupitero XX[1]
Aliaj nomoj	S/2000 J 9
Nomita laŭ	Tajgeto vd
Malkovro
Malkovrintoj	Scott S. Sheppard David C. Jewitt Yanga R. Fernández Eugene A. Magnier[1]
Dato de malkovro	25-a de novembro 2000[1]
Loko de malkovro	Mauna Kea[1]
Orbitaj ecoj
Granda duonakso - Periapsido - Apoapsido	22 438 668 km 17 473 300 km vd 29 246 700 km vd
Discentreco	0,3678
Klinangulo	164,89° (rilate al la ekliptiko)
Periodo	686,67 tagoj
Fizikaj ecoj
Diametro	5 km (averaĝe)[2]
Maso - Denso	~1,7 × 1014 kg ~2,6 × 103 kg/m3[2] (hipoteze)
Atmosferaj kaj surfacaj ecoj
Albedo Geometria albedo	~0,04[2] (hipoteze) 0,04 vd
Observaj ecoj
Videbla magnitudo	21,9[2]
v • d • r

Malkovro

Ĝin malkovris Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Yanga R. Fernández kaj Eugene A. Magnier, post observoj inter la 23-a kaj la 26-a de novembro 2000 per la teleskopo de 2,2 m de diametro de Mauna Kea.

Ili anoncis la 5-an de januaro 2001 la malkovron de dek jupiteraj lunoj (maldaŭre nomataj J/2000 J 2 al J 11^[3]). Inter kiuj Tajgeto, kiu tiam ricevis nur la maldaŭran nomon S/2000 J 9 ĉar ĝi estis la naŭa jupitera satelito malkovrita en 2000.

Ĝiajn grandon kaj mason (5 km kaj 1,7 × 10¹⁴ kg) oni proksimume kalkulis, hipotezante ke ĝiaj denso kaj albedo estus 2,6 × 10³ kg/m³ kaj 0,04.

Nomo

La 22-an de oktobro 2002, IAU aprobis^[4] doni al ĝi la nomon de Tajgeto, (greke; Ταϋγέτη: Taugete)^[5], En helena mitologio, Tajgeta estas unu el la Plejadoj amata de Zeŭso per kiu ŝi estis patrino de Lakedemono.

Orbito

Tajgeto estas ano de la karmea grupo, grupo da retrogradaj lunoj kies orbitoj havas grandajn duonaksojn inter 22 900 000 kaj 24 100 000 km, klinangulojn inter 164,9° kaj 165,5° rilate al la Jupitera ekvatoro, kaj discentrecojn inter 0,23 et 0,27.

• 
  Diagramo montranta la orbitojn de la neregulaj jupiteraj satelitoj. La karmea grupo estas videbla apud la centro.
• 
  Diagramo montranta la orbitajn inklinaciojn de la lunoj de la karmea grupo en funkcio de la granda duonakso.

Notoj kaj referencoj

1. Paĝaro pri planeda nomenklaturo ĉe la retejo de la usona geologia agentejo USGS (angle)
2. Gvido pri la jupiteraj satelitoj, Jovian Satellite Fact Sheet (Datumoj pri la jupiteraj satelitoj) kaj Planetary Satellite Physical Parameters (angle)
3. IAUC 7555: SATS de Jupiter; 2001B; 2001C (angle)
4. AUC 7998: P/2002 T5; Sats OF JUPITER Nomoj de lunoj (angle)
5. Angle, ĝi ricevis la nomon de Taygete, laŭ regulo kiu volas, ke la nomo de retrogradaj lunoj finiĝu per "e" (tio, kiu estas neebla en esperanto)

Eksteraj ligiloj

• Kategorio Tajgeto (luno) en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

• pole Tajgeto, el "Księżyce planet Układu Słonecznego"^{[rompita ligilo]}
• angle Tajgeto, (angla versio)^{[rompita ligilo]}
• france Dekunu novaj jupiteraj satelitoj S/2000 J1...S/2000 J 11, el la paĝaro de Jean-Michel
• germane La karmea grupo (el "Projekto Luno")