Remove ads
Rekviemo estas diservo por mortintoj (lat.: missa pro defunctis). La nocio signifas kaj la liturgion de la diservo ĉe funebrosolenaĵo de la katolika eklezio kaj ankaŭ eklezimuzika komponaĵo por la memorigo pri mortintoj.
_Titelblatt_(1874).jpg)
La nomo Rekviemo devenas de la frazo, kiu malfermas la meson: „Requiem aeternam dona eis, Domine, et lux perpetua luceat eis“ kaj ĝia signifo estas Eterna ripozo donu al ili, ho Sinjoro, kaj eterna lumo brilu sur ilin.
Remove ads
La proprio de la rekviemo estis difinita sekve de la Koncilio de Trento (1545) kaj malmulte ŝanĝita per la katolika konstitucio Sacrosanctum Concilium de la Dua Vatikana Koncilio. La liturgia sinsekvo de rekviemo similas al tiu de la meso dum labortagoj en pentotempoj (advento, karesmo). Mankas la gloria, antaŭvidata por ĝojaj kaj solenaj okazoj, kaj la kredo de la dimanĉoj kaj festoj. La Haleluja estas anstataŭata per trakto, al kiu pli frue aliĝis la sekvenco dies irae. Nuntempe dies irae ne plu estas ero de la rekviemo, tamen ankoraŭ rajtas esti kantata.
La sinsekvo de rekviemo ekster la karesmo nun aspektas jene:
- Introitus: Requiem aeternam dona eis, Domine.
- Kyrie
- Graduale: Requiem aeternam dona eis, Domine.
- Tractus: Absolve domine
- Offertorium: Domine Jesu Christe
- Sanctus kaj Benedictus
- Agnus Dei
- Communio: Lux aeterna
Ankaŭ en la teksto de la Agnus Dei antaŭ la liturgia reformo de 1970 oni faris ŝanĝon kompare kun la normala proprio. Anstataŭ la dufojan miserere nobis kaj la dona nobis pacem oni kantis en la rekviemo trifoje Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem, je la tria fojo oni aldonis konfirme en ĉi tiu linio sempiternam. Argumentita estis ĉi tiu variigo per la ideo, ke la gracefiko de la rekviemo alvenu nure al la mortintoj, pro kio la preĝo ne sin dediĉas al la preĝantoj mem („Kompatu nin“), sed al la mortintoj („Donu al ili“). Ankaŭ aliaj devioj (ekz. la forfalo de la fina beno) estis tiamaniere argumentita. Nuntempe oni kantas la Agnus Dei ankaŭ en rekviemo en la kutima versio.
En la enira sekvenco Requiem aeternam dona eis, Domine esprimiĝas la intencita karaktero de la rekviemo, la petego de la ankoraŭ vivantaj por la animsavo de la mortintoj. Kiel unua peco de la muzika proprio la Introitus plejofte estis muzikigita far la komponistoj, male al la sekvenco, kiu pro variaj kaŭzoj (tempo, amplekso) foje estas mallongigata aŭ komplete forfalas.
| Originala teksto (latina) | Tradukita teksto |
|---|---|
Introitus |
|
Remove ads
En malnovaj komponaĵoj pri rekviemo la apartenaj neakompanataj kaj unuvoĉaj gregoriaj ĉantoj estas la bazo de la komponaĵo, ekz. ankaŭ ĉe Alessandro Scarlatti kaj eĉ Wolfgang Amadeus Mozart (citado de la tonus peregrinus en la unua movimento (Requiem aeternam) pri la teksto Te decet Hymnus deus in Sion (sopransoloo). La rekviemo de Maurice Duruflé baziĝas sur gregoriaj melodioj.
Kutime tradiciaj rekviemaj muzikigoj konsistas el jena tradicia movimenta sinsekvo:
- Introitus: Requiem aeternam dona eis, Domine.
- Kyrie
- Sekvenco: Dies irae
- Ofertorio: Domine Jesu Christe
- Sanctus kaj Benedictus
- Agnus Dei
- Communio: Lux aeterna
La sekvenco ofte estas subdividata en plurajn movimentojn.
Kiel apartaĵo de la franca rito estas aldonata Pie Jesu (lasta duonverso de Dies Irae) kiel memstara movimento (antaŭ Agnus Dei aŭ inter Sanctus kaj Benedictus), parte ellasante la sekvencon (ekz. Gabriel Fauré, Maurice Duruflé, sed ankaŭ – kvankam ne franco – John Rutter), parte aldone (ekz. Marc-Antoine Charpentier), per kio la teksto estas dufoje muzikigita).
| Originala teksto (latina) | Tradukita teksto |
|---|---|
Pie Jesu |
|
Multaj komponistoj, ĉefe Giuseppe Verdi, krome muzikigis la responsorion Libera me el la liturgio de la eklezia entombiga solenaĵo kiel parto de la ekzekvoj.
| Originala teksto (latina) | Tradukita teksto |
|---|---|
Libera me |
|
Multaj komponistoj muzikigis je la fino, ankaŭ el la ekzekvoj, la himnon In paradisum.
Remove ads
En 1931 la poeto Kalman Kalocsay verkis tradukon de la preĝa kaj rekviema ceremonio de hungara teksto de la 12-a jarcento en la formo de hipoteza antikva Esperanto, kiu ŝajne similas al meza etapo inter la latina kaj Esperanto. Li jam havis la ideon kaj proponis verki en stilo de 'Antikvan Esperanton', nuntempe konata kiel Arcaicam Esperantom, por doni la ŝajnon de antikveco kaj heredaĵa impono.
Dum kiam en la epoko de viena klasikismo la rekviemo nepre havis la funkcion de muzika akompano de la diservo (ekz. ĉe Mozart, Joseph Martin Kraus, François-Joseph Gossec, Michael Haydn, Luigi Cherubini), la muzikigo komencis pli kaj pli malligiĝi de ekleziaj ligoj. Jam la monumenta grandensembla rekviemo de Hector Berlioz estas koncipita prefere por la koncertejo. Laŭ ĉi tiu tradicio kompreniĝas ankaŭ analogaj komponaĵoj de Louis Théodore Gouvy, Antonín Dvořák, Giuseppe Verdi kaj Charles Villiers Stanford, en kiuj la orkestro transprenas pli kaj pli gravan rolon. Troviĝas tamen ankaŭ pli malgrande okupitaj verkoj el ĉi tiu tempo, kiu ankoraŭ celas la uzadon en preĝejo, ekz. de Anton Bruckner, Franz Liszt, Camille Saint-Saëns kaj Josef Gabriel Rheinberger. Perante inter ĉi tiuj polusoj staras Felix Draeseke, kiu kreis kaj po unu simfonian kaj ankaŭ akapelan rekviemojn.
La Germana rekviemo de la protestanto Johannes Brahms uzas libere elektitajn tekstojn el la lutera biblio, ne el la katolika liturgio. Ekde la epoko de la malfruromantismo la nombro de rekviemkomponaĵoj ŝrumpas konsiderinde. La graveco de la teksto cedas je multaj muzikigoj favore al la pli kaj pli simfonia traktado de granda orkestrado, ekz. ĉe Max Reger kaj Richard Wetz. Ĉi tiuj verkoj estas nure koncipitaj kiel koncertmuziko kaj estas ankaŭ nur uzeblaj kiel tia. Aliaj akcentas la tekston kaj denove donas al siaj verkoj liturgian karakteron (ekz. Gabriel Fauré kaj Maurice Duruflé, kiuj ambaŭ ellasas Dies Irae).
En la moderna muziko ekde ĉ. 1950 la rekviemo kiel muzikĝenro ludas nur submetitan rolon. Tamen ankaŭ tiuepoke komponistoj skribis elstarajn verkojn, ekz. Benjamin Britten, kiu en sia arbitreca muzikigo kombinas la liturgian tekston kun poemoj de la angla poeto Wilfred Owen. Pluajn gravajn komponaĵojn kreis post la dua mondmilito i.a. Boris Blacher, György Ligeti, John Rutter, Sofia Gubaidulina aŭ Krzysztof Penderecki. Pli kaj pli aperas komponaĵoj sen teksto kun la titolo Rekviemo, kiel tiu de Hans Werner Henze, kiu estas verkita laŭforme de naŭ sakralaj konĉertoj por solopiano, konĉerta trumpeto kaj granda ĉambrorkestro.
Remove ads
Muzikigoj de la latina rekviemteksto
- Officium Defunctorum (de Victoria)
- Messe de Requiem (Jehan Alain), por kvar miksitaj voĉoj (JA 125, 1938)
- Rekviemo (Kurt Atterberg), op. 8 por kantsoloistoj, ĥoro kaj orkestro (1914)
- Grande Messe des Morts op. 5 (Berlioz)
- Rekviemo (Nikolaus Betscher)
- Requiem f-minora à 15 (Heinrich Ignaz Franz Biber)
- Rekviemo (Boris Blacher) - 1958
- Rekviemo d-minora (Bruckner)
- Rekviemo (André Campra)
- Rekviemo en c-minoro (Cherubini) por miksita ĥoro kaj orkestro
- Rekviemo en d-minoro (Cherubini) por virĥoro kaj orkestro
- Rekviemo b-minora op. 22 por kantsoloistoj, ĥoro kaj orkestro (Felix Draeseke, 1883)
- Rekviemo e-minora sen verknumero 35 por kvin knatvoĉoj akapela (Felix Draeseke, 1910)
- Rekviemo (Duruflé)
- Rekviemo (Dvořák)
- Rekviemo (Fauré)
- Rekviemo (François-Joseph Fétis)
- Rekviemo (Gouvy)
- Rekviemo Grande Messe des Morts (François-Joseph Gossec)
- Rekviemo C-maĵora (Johann Adolph Hasse)
- Rekviemo (Michael Haydn)
- Rekviemo (Paul Huber, op. 32, 1956)
- Rekviemo – Messa di Pace (Volker David Kirchner)
- Rekviemo op. 12 (Markus Koch)
- Rekviemo (Kraus)
- Rekviemo (Ligeti)
- Requiem pour quatuor vocal solo, choeur mixte, orchestre et grand orgue 1971-72 (Frank Martin)
- Rekviemo (Mozart)
- Rekviemo (Siegfried Naumann), op.61
- Rekviemo (Franz Nekes)
- Rekviemo b♭-minora op. 60 (Josef Gabriel Rheinberger) por ĥoro kaj granda orkestro
- Rekviemo E♭-maĵora op. 84 (Josef Gabriel Rheinberger) por ĥoro akapela
- Rekviemo d-minora op. 194 (Josef Gabriel Rheinberger) por ĥoro kaj orgeno
- Missa pro defunctis (rekviemo) de Johannes Ockeghem
- Rekviemo (Carlo Pedini, ekestinte 2000 - 2003) por miksita ĥoro, infanĥoro, orgeno kaj arĉinstrumentoj
- Pola rekviemo (Krzysztof Penderecki)
- Rekviemo (Giovanni Benedetto Platti)
- Rekviemo (Günter Raphael), op. 20, 1927/28
- Rekviemo op. 54 (Saint-Saëns)
- Rekviemo c-minora (Antonio Salieri)
- Rekviemo (Robert Schumann)
- Rekviemo (Schnittke)
- Rekviemo Canticles (Strawinsky)
- Rekviemo (Suppé)
- Missa da Requiem (Heinrich Sutermeister), 1953
- Rekviemo (Erich Urbanner) por kantsoloistoj, miksita ĥoro kaj orkestro el 1982-83
- Messa per Rossini 13 italaj komponistoj, instigitaj de Verdi, lia kontribuaĵo Libera me
- Messa di Requiem (Verdi)
- Rekviemo (Webber)
- Rekviemo b-minora op. 50 (Richard Wetz)
- Rekviemo c-minora ZWV 45 (Jan Dismas Zelenka)
- Missa pro defuctis (Rekviemo) Dr. Hristo Tsanoff, DM (2011)
Muzikigoj de la latina rekviemteksto kaj aliaj tekstoj
- War Requiem (1962, Benjamin Britten, poemoj de Wilfred Owen)
- Rekviemo (Rutter) (1985, Psalm 130 kaj Psalm 23)
- Rekviemo (2005, Karl Jenkins, japanaj hajkoj)
Muzikigoj de aliaj tekstoj
Biblio
- Musikalische Exequien (1636, Heinrich Schütz)
- Ein deutsches Requiem (1868, Johannes Brahms, nach Worten der Heiligen Schrift)
Friedich Hebbel
- Rekviemo laŭ Friedrich Hebbel por okvoĉa miksita ĥoro (1907) de Siegmund von Hausegger
- Rekviemo (1915, Max Reger, teksto de Friedrich Hebbel: Seele, vergiss sie nicht)
Aliaj tekstoj
- Berlina rekviemo (1929, Kurt Weill, teksto de Bertolt Brecht)
- When Lilacs Last in the Dooryard Bloom’d - Ein Requiem für die, die wir lieben (1946, Paul Hindemith laŭ tekstoj de Walt Whitman)
- Joseph Haas Totenmesse (1947, op. 101, in deutscher Sprache nach Texten von E. Wiechert, por parolvoĉoj, infana, virina, vira samkiel miksita ĥoro kun orkestro)
- Requiem chorale für Soli, Chor und Orchester op. 48 (1956), Johann Nepomuk David
- Requiem für Lumumba de Paul Dessau (1961-1963, Teksto: Karl Mickel)
- Requiem für einen jungen Dichter (1969, Bernd Alois Zimmermann)
- Deutsche Totenmesse (1972, Cesar Bresgen)
- Requiem für ein ungeborenes Kind (1990, Thomas Fortmann)
- Rekviemo (2005 de Stefan Hippe) por soprano, miksita ĥoro kaj orkestro. tekstoj: de Alejandra Pizarnik kaj el la malnova testamento
Sentekstaj muzikaĵoj
- Sinfonia da Requiem op. 20 (Britten)
- Rekviemo (1990-1992), 9 sakralaj konĉertoj por piano sola, konĉerta trumpeto kaj granda ĉambrorkestro Hans Werner Henze
- Rekviemo-transformigoj. Prologo al rekvviemo de Wolfgang Amadeus Mozart für Orchester (1992) de Wolfram Graf
- Die vier letzten Dinge (Quasi una Sinfonia da Requiem) de Horst Lohse (1996/97) por orgeno kaj granda orkestro
- Pianokonĉerto n-o 2 (Requiem) (Meynaud)
- Rekviemo por fagoto kaj arĉorkestro, op.63 (2001) von Hanno Haag
- A Requiem in Our Time, por latunblova ensemlbo (Rautavaara)
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads