Příbram
distrikta urbo en Ĉeĥio From Wikipedia, the free encyclopedia
Příbram (germane Przibram, germane Pribram, en periodo de Protektorato Pibrans) estas urbo en Ĉeĥio en la centra Bohemio, sudokcidente de la ĉefurbo Prago sur la orienta rando de la montetaro Brdy. La urbon trafluas rojo Příbramský potok kaj kaj post la urbo ĝi enfluas rivereton Litavka. Ĝi havas 32 992 loĝantojn (2024).
- Tiu ĉi artikolo temas pri urbo en Mezbohemia regiono. Pluaj signifoj estas indikitaj en paĝo Příbram (apartigilo).
| Příbram | |||
| germane Przibram | |||
| urbo | |||
 Svatá Hora super Příbram kaj preĝejo de sankta Jakobo | |||
|
|||
| Oficiala nomo: Příbram | |||
| Ŝtato | Ĉeĥio | ||
|---|---|---|---|
| Regiono | Mezbohemia regiono | ||
| Distrikto | Distrikto Příbram | ||
| Administra municipo | Příbram | ||
| Historia regiono | Bohemio | ||
| Montaro | Brda montetaro | ||
| Konata loko | Svatá Hora | ||
| Riveroj | Litavka, Kocába | ||
| Situo | Příbram | ||
| - alteco | 502 m s. m. | ||
| - koordinatoj | 49° 41′ 18″ N 14° 00′ 33″ O (mapo) | ||
| Plej alta punkto | |||
| - situo | Třemošná | ||
| - alteco | 778 m s. m. | ||
| Areo | 33,41 km² (3 341 ha) | ||
| Loĝantaro | 32 992 (2024) | ||
| Denseco | 987,49 loĝ./km² | ||
| Unua skribmencio | 1216 | ||
| Horzono | MET (UTC+1) | ||
| - somera tempo | MET (UTC+2) | ||
| Poŝtkodo | 261 01 | ||
| NUTS 3 | CZ020 | ||
| NUTS 4 | CZ020B | ||
| NUTS 5 | CZ020B 539911 | ||
| Katastraj teritorioj | 10 | ||
| Partoj de urbo | 18 | ||
| Bazaj setlejunuoj | 11 | ||
|
Situo enkadre de Ĉeĥio
| |||
| Vikimedia Komunejo: Příbram | |||
| Retpaĝo: www.pribram-city.cz | |||
| Portalo pri Ĉeĥio | |||
La najbaraj municipoj de la setlejo estas Podlesí (distrikto Příbram), Milín, Narysov, Třebsko, Lazsko, Dubno (distrikto Příbram), Trhové Dušníky, Lhota u Příbramě, Háje (distrikto Příbram), Dubenec (distrikto Příbram), Bohutín (distrikto Příbram), Lešetice kaj Višňová (distrikto Příbram).
Historio
En la pasinteco tie oni minis plumbon kaj arĝenton, ekde 1948 uranon. Ĝian iaman ministan gloron atestas Minista muzeo Příbram. Origine etnobela rezidejo, en la 14-a jarcento dum regado de Johano de Luksemburgio ĝi estis rangaltigita je urbo, post 1513 je reĝa urbo pro la arĝent-minado. Sur monteto, kiu la urbon duoncirkle ĉirkaŭas, dominas konata pilgrimejo Sankta Monto (Svatá Hora) kun impona baroka klostro. Nekutima estas longa tegmentita ŝtuparego, kiu kunligas la urbon kun la surmontaj konstruaĵoj. Depost 1948 cedanta ekspluatado de arĝenta kaj plumba ercoj anstataŭis 50-jara grandprodukta minado de urania erco por Sovetunio, kiu postlasis oriente de Příbram multoble pli altajn amasojn da ŝutmontoj de ercaj forfalaĵoj ol la antaŭa kelkcentjara minado. La komplekso de minejoj uzis kiel laborfortojn prizonulojn kaj homojn punataj per deviga laboro pro sia opoziciado al la komunisma reĝimo.
Loĝantaro
Evoluo de nombro de loĝantoj
La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1869 | 9 455 |
| 1880 | 11 171 |
| 1890 | 21 081 |
| 1900 | 21 767 |
| 1910 | 13 321 |
| 1921 | 17 703 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1930 | 10 469 |
| 1950 | 12 267 |
| 1961 | 25 687 |
| 1970 | 28 939 |
| 1980 | 37 854 |
| 1991 | 36 898 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2001 | 35 886 |
| 2014 | 33 450 |
| 2016 | 33 058 |
| 2017 | 32 897 |
| 2018 | 32 867 |
| 2019 | 32 642 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2020 | 32 503 |
| 2021 | 31 711 |
| 2022 | 31 651 |
| 2023 | 32 743 |
| 2024 | 32 992 |
Municipa administrado
Teritoria evoluo
Urbo Příbram konsistas el 18 partoj sur 11 katastraj teritorioj, dum kio ambaŭ membrigoj estas reciproke neremeteblaj. Al la municipo en la dua duono de la 20-a jarcento iom post iom alligadis pluaj municipoj, por ke poste post la jaro 1989 denove kelkaj memstariĝu.
En la jaro 1953 estis al Příbram alligita urbo Březové Hory, en la jaro 1961 estis alligita municipo Zdaboř, en la jaro 1975 denove aldoniĝis minicipoj Dubno kaj Háje. En la jaro 1976 Příbram diskreskiĝis je municipo Žežice kun parto Brod, municipo Kozičín kun parto Lazec kaj domaroj Jerusalem kaj Jesenice el municipo Konětopy (kies kadra parto al la sama dato fariĝis konsisto de municipo Milín). En la jaro 1980 okazis plua disvastigo, kiam estis alligitaj municipoj Dubenec inkluzive de Bytíz, Lhota, Narysov, Podlesí inkluzive de domaro Orlov, Trhové Dušníky kaj domaro Zavržice (kiu ĝis tiu tempo apartenis al municipo Kamenná, kies kadra parto estis same alligita al Milín). Krom tio estis ekde la 1-a de januaro 1980 enkondukita nova membrigo de la katastraj teritorioj Příbram kaj Březové Hory, kiu estis dividita en naŭ partojn, numerigitaj Příbram I ĝis Příbram IX. Sed tiu ĉi membrigo ne estis remetebla kun la katastra membrigo. Plie la teritorio de Březové Hory estis reguligita tiel, ke la sudorienta parto estis difinita por loĝdomara konstruado, dume la norda parto disvastiĝis je minista kaj metalurgia regiono. Al la tago de balotado la 24-an de novembro 1990 memstariĝis municipoj Dubno kaj Háje, same kiel Dubenec (sed sen domaro Bytíz, kiu devene apartenis al ĝi kaj nove ĝi fariĝis tiel eksklavo de Příbram), Lhota u Příbramě, Narysov, Podlesí (sen domaro Orlov, kiu antaŭe apartenis al ĝi) kaj Trhové Dušníky. Pro la forŝiro de municipo Háje estiĝis situacio, kiam la katastra teritorio Háje u Příbramě restis dividita inter du municipoj, ĉar situis sur ĝi ankaŭ la partoj Jerusalem kaj Jesenice, kiuj restis konsistoj de Příbrami. Tiu ĉi neleĝa stato estis reguligita nur en februaro 2018, do kun pli ol 27-jara malfruiĝo, kiam estis establita nova katastra teritorio Jerusalem.
Partoj de urbo
- Příbram I (k. t. Příbram)
- Příbram II (k. t. Příbram)
- Příbram III (= Sázky) (k. t. Příbram)
- Příbram IV (k. t. Březové Hory kaj Příbram)
- Příbram V-Zdaboř (parte k. t. Březové Hory kaj Příbram, Zdaboř)
- Zdaboř alligita al Příbram en la jaro 1961, antaŭe ekde la jaro 1930 minimume ĝis la jaro 1950 memstara municipo, ĝis la jaro 1921 domaro de municipo Žežice
- Příbram VI-Březové Hory (k. t. Březové Hory kaj Příbram)
- Příbram VII (k. t. Březové Hory kaj Příbram)
- Příbram VIII (k. t. Březové Hory kaj Příbram)
- Příbram IX (= Nová Hospoda) (k. t. Příbram)
- Brod (k. t. Brod u Příbramě)
- alligita al Příbram alla 1-a de januaro 1976, antaŭe ekde la jaro 1880 memstara municipo, antaŭe domaro de municipo Žežice
- Bytíz (k. t. Bytíz)
- alligita al Příbram al la 1-a de januaro 1980, antaŭe ekde la jaro 1930 domaro de municipo Dubenec, antaŭe ekde la jaro 1880 domaro de municipo Háje, antaŭe domaro de municipo Konětopy
- Jerusalem (k. t. Jerusalem)
- ekde februaro de 2018 elmembrigita el la katastra teritorio Háje u Příbramě, kiu ĝis tiu tempo estis dividita inter du municipojn.
- Jesenice (k. t. Jerusalem)
- alligita al Příbram al la 1-a de januaro 1976, antaŭe domaro de municipo Konětopy
- Kozičín (k. t. Kozičín)
- alligita al Příbram al la 1-a de januaro 1976, antaŭe ekde la jaro 1880 memstara municipo, antaŭe domaro de municipo Lazec
- Lazec (k. t. Lazec)
- alligita al Příbram al la 1-a de januaro 1976, antaŭe ekde la jaro 1950 domaro de municipo Kozičín, antaŭe minimume ĝis la jaro 1930 memstara municipo
- Orlov (k. t. Orlov)
- alligita al Příbram ekde la 1-a de januaro 1980, antaŭe ekde la 1-a de januaro 1976 parto de municipo Podlesí, antaŭe ekde la jaro 1880 memstara municipo, antaŭe domaro de municipo Podlesí
- Zavržice (k. t. Zavržice)
- alligita al Příbram ekde la 1-a de januaro 1980, antaŭe domaro de municipo Kamenna aŭ Kamenná
- Žežice (k. t. Příbram kaj Žežice)
- alligita al Příbram al la 1-a de januaro 1976, antaŭe memstara municipo
Memstariĝintaj partoj:
- Dubno, memstariĝinta la 24-an de novembro 1990, alligita al Příbram la 1-a de januaro 1975, antaŭe memstara municipo
- Háje (antaŭe ankaŭ Háj), memstariĝinta la 24-an de novembro 1990, alligita al Příbram la 1-an de januaro 1975, antaŭe ekde la jaro 1880 memstara municipo, antaŭe domaro de municipo Konětopy
- Dubenec memstariĝinta la 24-an de novembro 1990, alligita al Příbram la 1-an de januaro 1980, antaŭe memstara municipo
- Lhota u Příbramě (antaŭ la dua mondmilito Německá Lhota, ĝis la jaro 1991 poste alterne nur Lhota), memstariĝinta la 24-an de novembro 1990, alligita al Příbram la 1-an de januaro 1980, antaŭe ekde la jaro 1880 mermstara municipo, antaŭe domaro de municipo Dušníky
- Narysov (antaŭe ankaŭ Narisov), memstariĝinta la 24-an de novembro 1990, alligita al Příbram la 1-an de januaro 1980, antaŭe memstara municipo
- Podlesí, memstariĝinta la 24-an de novembro 1990, alligita al Příbram la 1-an de januaro 1980, antaŭe memstara municipo
- Trhové Dušníky, memstariĝinta la 24-an de novembro 1990, alligita al Příbram la 1-an de januaro 1980, antaxe ekde la jaro 1880 memstara municipo, antaŭe domaro de municipo Dušníky
Memorindaĵoj
- Svatá Hora – Signifa baroka areo kaj pilgrima loko, kies areon kreas kvarangula komplekso de ambitoj kun kvar apeloj en la anguloj.
Famuloj
En Příbram mortis Josef Hrabák (inĝeniero).
Esperanto
En Příbram okazis de la 8-a de novembro ĝis la 11-a de novembro 2013 renkontiĝo de E-mental.
Rilataj artikoloj
Eksteraj ligiloj
- TTT-ejo de la urbo[rompita ligilo] (en Esperanto)
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.