Jodata acido

Jodata acido aŭ HIO₃ estas oksoacido de jodo, blanka solido, tre solvebla en akvo kaj ekzistanta en pura stato, kontraŭe al klorata acido kaj bromata acido, kiuj ekzistas nur en solvaĵoj. Jodata acido enhavas jodon kun oksidonombro +5 kaj estas unu el la plej stabilaj el la halogenidaj oksoacidoj en ties pura stato. Kiam zorge varmigita, la jodata acido malkomponiĝas en "joda kvinoksido" aŭ I₂O₅. Kun sinsekva varmigo, la joda kvinoksido plu malkomponiĝas estigante miksaĵon da jodo, oksigeno kaj jodoksidoj kun malpli altaj oksidonombroj.

Jodata acido
Alternativa(j) nomo(j)
Jodato de hidrogeno Hidrogena jodato
Kemia formulo	HIO3
CAS-numero-kodo	7782-68-5
ChemSpider kodo	22761
PubChem-kodo	24345
Fizikaj proprecoj
Aspekto	blanka solido, romba piezoelektra kristaloj
Molmaso	175.91 g/mol g mol−1
Smiles	O=I(=O)O
Denseco	4.62 g/cm3 (likva)
Fandopunkto	110 °C (230 ℉; 383 K)
Solvebleco:Akvo	269 g/100 mL (20 °C)
Solvebleco	Nesolvebla en Etanolo Kloroformo Etero
Acideco (pKa)	0.75
Ekflama temperaturo	Ne bruliva
Sekurecaj Indikoj
Risko	R23 R34
Sekureco	S17 S26 S36/37/39 S45
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero C Koroda O Oksidiga agento E Eksplodo- danĝera
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1]
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝo
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H272, H314
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P210, P220, P221, P260, P264, P280, P301+330+331, P303+361+353, P304+340, P305+351+338, P310, P321, P363, P370+378, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Preparado

Jodata acido estas produktebla per oksidado de jodo kun fortaj oksidantoj, tiel kiel nitrata acido, kloro, klorata acido kaj hidrogena peroksido, ekzemple:

${\displaystyle {\mathsf {I_{2}+10HNO_{3}\rightarrow 2HIO_{3}+10NO_{2}+4H_{2}O}}}$

${\displaystyle {\mathsf {I_{2}+5Cl_{2}+6H_{2}O\rightarrow 2HIO_{3}+10HCl}}}$

${\displaystyle {\mathsf {I_{2}+2HClO_{3}\rightarrow 2HIO_{3}+2HCl}}}$

${\displaystyle {\mathsf {I_{2}+5H_{2}O_{2}\rightarrow 2HIO_{3}+4H_{2}O}}}$

Proprecoj

Jodata acido estas relative forta acido kun (pKa) 0.75. Ĝi estas forta oksidanto en acida solvaĵo, sed malpli acida en baza solvaĵo. Kiam jodata acido aktivas kiel oksidanto, tiam la reakciprodukto estas aŭ jodo, aŭ joda jono.

Sub specialaj kondiĉoj (tre malalta pH kaj alta koncentriĝo de kloridjono [Cl⁻], ekzemple, en koncentrita klorida acido), jodata acido reduktiĝas al "joda triklorido" (ICl₃), iu orflava komponaĵo en solvaĵo kaj nenia alia reduktiĝo okazas. En la foresto de la kloridjonoj, kiam ekzistas troo da reduktanto, tiam la tuta jodato (IO₃⁻) konvertiĝas en jodidjono (I⁻).

Jodata acido uzatas kiel forta acido en analiza kemio. Ĝi eble uzatas por normigi solvaĵojn, kaj de malfortaj, kaj fortaj bazoj, uzante "metilruĝon" aŭ metiloranĝon kiel indikilon.

Jodata acido uzatas en la sintezo de natria aŭ kalia jodato, pro tio ke ĝi pliigas la jodenhavon de la salo.

Mineralaj acidoj

Halogenidaj acidoj
HF	Fluorida acido	HCl	Klorida acido	HBr	Bromida acido	HI	Jodida acido
HFO	Hipofluorita acido	HClO	Hipoklorita acido	HBrO	Hipobromita acido	HIO	Hipojodita acido
HFO2	Fluorita acido	HClO2	Klorita acido	HBrO2	Bromita acido	HIO2	Jodita acido
HFO3	Fluorata acido	HClO3	Klorata acido	HBrO3	Bromata acido	HIO3	Jodata acido
HFO4	Perfluorata acido	HClO4	Perklorata acido	HbrO4	Perbromata acido	HIO4	Perjodata acido

Literaturo

• Sigma-Aldrich^{[rompita ligilo]}
• ACS Publications
• ACS Publications
• Chemical Book
• Concise Encyclopedia Chemistry, Mary Eagleson

Referencoj

1. PubChem

• Kategorio Jodata acido en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri kemio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).