La daura lingvo estas lingvo unuavice parolata de la etno dauroj en nordorienta Azio. Ĝi apartenas al la mongola lingvaro.
| Daura lingvo | |
| lingvo • moderna lingvo | |
|---|---|
| mongola lingvaro | |
| Parolata en | Ĉinio: Interna Mongolio, distrikto Hailar; Hejlongĝjango, prefektejo Ĉiĉiharo; Ŝinĝango, prefektejo Taĉengo |
| Parolantoj | 96 085 (stato de 1 999) |
| Skribo | sen valoro, manĉura alfabeto, cirila alfabeto, simpligitaj ĉinaj literoj, latina alfabeto, Mongola tradicia alfabeto |
| Lingvistika klasifiko | |
| altaja mongola | |
| Lingva statuso | 3 sendube endanĝerigita |
| Lingvaj kodoj | |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-2 | dta |
| ISO 639-3 | dta |
| Glottolog | daur1238 |
| Angla nomo | Daur |
| Franca nomo | daur |
La daura estas mongola lingvo konsistanta el kvar dialektoj: du dialektoj de la "amura daura" ĉe la okcidenta bordo de la rivero Nonni de regiono sude de la urbo Ĉiĉiharo ĝis la daura aŭtonoma areo Morin Daŭa (莫力達瓦達斡爾族自治旗 / 莫力达瓦达斡尔族自治旗, Mòlì Dáwǎ Dáwò'ěrzú Zìzhìqí) en Hulun Buir, parto de la aŭtonoma regiono Interna Mongolio de Ĉinio, kaj du dialektoj de la "hailara daura", en la distrikto Hailar de Interna Mongolio kaj proksime de Taĉeng en Ŝinĝango, kien la prapatroj de tiuj dauroj estis translokigitaj dum la dinastio Qing.
La daura estas mongola lingvo. Ne ekzistas skriba normo, kvankam ortografio baziĝinta je pinjino estas rekomendata fare de la daura klerulo Merden Enhebatu. Multaj dauroj uzas mongolan aŭ ĉinan skribon, ĉar parolandoj de la daura plejparte konas ankaŭ tiujn lingvojn.
La fonologio de la daura estas aparta en tio ke iuj dialektoj evoluigis grupon de labialigitaj konsonantoj (ekzemple /sʷar/ 'muso' kontraŭe al /sar/ 'luno')[1], dum ĝi dividas palataligitajn konsonantojn[2] kun multaj dialektoj de la mongola lingvo, dum tiaj konsonantoj ne kutimas en la plej multaj aliaj membroj de la mongola lingvaro. Ĝi ankaŭ havas la sonon /f/, kiu estas tamen limigita ke fremdaj vortoj.[3] Vortfinaj mallongaj vokaloj malaperis[4] kaj historie mallongvaj vokaloj en nevortkomencaj silaboj perdis foneman statuson.[5] La daura estas la sola membro el la mongola lingvaro kiu dividas tiun evoluon kun la mongola lingvo. Pro kunfandiĝo de /ɔ/ kaj /ʊ/ kun /o/ kaj /u/, vokalharmonio perdiĝis.[6]
| Singularo | Pluralo | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kazo | 1-a persono | 2-a persono | 3-a persono | 1-a persono (ekskluziva) | 1-a persono (inkluziva) | 2-a persono | 3-a persono |
| Nominativo | bii | šii | ing | biede | baa | taa | aang |
| Genitivo | minii | šinii | inii | biednii | (maanii) | taanii | aanii |
| Dativo | namd | šamd | yamd (ind) | biedende | maande | taande | aande |
| Akuzativo | namii | šamii | yamii | biednii | (maanii) | taanii | aanii |
| Ablativo | namaase | šamaase | yamaas | biedenaas | maanaas | taanaas | aanaas |
| Instrumentalo | namaare | šamaare | yamaar | biedenaar | maanaar | taanaar | aanaar |
| Komitativo | namtij | šamtij | yamtij | biedentij | maantij | taantij | aantij |
La formoj de la genitivo kaj akuzativo unuiĝis en iuj variaĵoj, kun rezulto –ji, kaj la ablativa formo povas preni la formon de la instrumentalo.
La vortaro de la daura je 50 procentaĵoj samas al tiu de la mongola lingvo. Pliaj 5 ĝis 10 procentaĵoj preniĝis el al norma ĉina lingvo, pliaj 10 procentaĵoj el la manĉura lingvo, kaj ankaŭ iuj vortoj el la evenka kaj rusa – proksimume 20 procentaĵoj de la vortaro estas unikaj nur en la daura lingvo.[7]
| Esperanto | klasika mongola | daura | |
| 1 | Unu | Nigen | Nyk |
| 2 | Du | Qoyar | Xoyir |
| 3 | Tri | Ghurban | Gwarbyn |
| 4 | Kvar | Dorben | Durbun |
| 5 | Kvin | Tabun | Taawyn |
| 6 | Ses | Jirghughan | Jirgoo |
| 7 | Sep | Dologhan | Doloo |
| 8 | Ok | Naiman | Naimyn |
| 9 | Naŭ | Yisun | Isyn |
| 10 | Dek | Arban | Xarbyn |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
