Děčín

Děčín estas statuta urbo Ĉeĥio. Ĝi situas en norda Bohemio, regiono Ústí nad Labem, sur ambaŭ riverbordoj de rivero Elbo, ĉe enfluejo de rivero Ploučnice. Vivas ĉi tie 46 799 loĝantoj (2024).

Pri la centra parto de la urbo temas artikolo Děčín I-Děčín.

Děčín
germane Tetschen-Bodenbach
urbo
Děčína kastelo super Elbo en vido el Paŝtista muro
Flago Blazono
Oficiala nomo: Děčín
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Ústí nad Labem
Distrikto	Distrikto Děčín
Administra municipo	Děčín
Historiaj regionoj	Bohemio, Sudetio
Parto de	Kanjono de Elbo
Montaro	Bohemia mezmontaro, Bohema Svislando, Elba Grejsmontaro
Tipo de urbo	Statuta urbo
Riveroj	Elbo, Ploučnice
Situo	Děčín
- alteco	135 m s. m.
- koordinatoj	50° 46′ 25″ N 14° 11′ 46″ O (mapo)
Areo	118,04 km² (11 804 ha)
Loĝantaro	46 799 (2024)
Denseco	396,47 loĝ./km²
Unua skribmencio	993
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	405 02
NUTS 3	CZ042
NUTS 4	CZ0421
NUTS 5	CZ0421 562335
Katastraj teritorioj	22
Lokaj partoj	35
Bazaj setlejunuoj	71
Partoj de urbo	0
Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
Katastra mapo de Děčín Katastra mapo de Děčín
Vikimedia Komunejo: Děčín
Retpaĝo: www.mmdecin.cz
Portalo pri Ĉeĥio

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Těchlovice, Jílové, Dobrná, Hřensko, Heřmanov, Malšovice, Malá Veleň, Dobkovice, Ludvíkovice, Rosenthal-Bielatal, Kurort Gohrisch kaj Reinhardtsdorf.

Historio

La vilaĝo ĉe burgejo estiĝis proksimume en la 10-a jarcento, unue Děčín estas menciata en kroniko de Kosmas al la jaro 1128. En la unua triono de la 13-a jarcento estis en herbejo sub la burgo fondita reĝa urbo, sed ĉar endanĝerigis ĝin pluraj inundoj, ĝi estis transloĝigita. Estiĝis la tn. Nova urbo, remparita kaj malfermita per tri pordegoj. Du cent jaroj estis posedantoj Vartemberkidoj kaj dum ilia regado soldataro de urboj el Luzacio la urbon, kio estis reprezalio pro rabemaj vartemberkaj atakoj ĝis Luzacio. En la jaro 1511 Vartemberkidoj vendis la urbon al Mikuláš Trčka el Lípa, post li akiris ĝin Salhausenidoj, ekde la jaro 1628 ĉi tie regis familio Thun und Hohenstein. Dum la tridekjara milito sieĝis Děčínon svedoj, en 1632 pleje eksplodis pestepidemio, en la jaro 1749 forbrulis dum granda incendio 150 domoj. Evoluo de la urbo estis kunigita kun ŝipa trafiko, en la jaro 1841 tra ĉi tie navigaciis la unua vaporŝipo ĝis Dresdeno, en 1851 estis sur la dekstra bordo konstruita fervojo, en la jaroj 1853–1855 estis konstruita ĉenponto. En la 2-a duono de la 19-a jarcento komenciĝis evolui industrio unue teksa, pli malfrue maŝina kaj nutraĵa.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	17 492
1880	5 612
1890	28 298
1900	9 698
1910	10 640
1921	50 010

Jaro	Loĝantoj
1930	12 855
1950	35 645
1961	39 375
1970	44 050
1980	54 661
1991	54 341

Jaro	Loĝantoj
2001	52 506
2011	49 106
2014	50 104
2016	49 739
2017	49 521
2018	49 226

Jaro	Loĝantoj
2019	48 809
2020	48 594
2021	46 337
2022	47 029
2023	47 180
2024	46 799

Vidindaĵoj

En rokelstaraĵo super kunfluejo de riveroj Elbo kaj Ploučnice elstaras kastelo, konstruita en loko de devena burgo de Přemyslidoj. Kavaliroj el Bünau lasis en 1573 konstrui renesancan sidejon, plua alkonstruo sekvis post fino de la tridekjara milito dum grafo Maxmilián Thun-Hohenstein. Tiutempe estis konstruita ankaŭ la tn. Longa veturo, kruta alirstrato hakita en la roko. La vojo estas 292 m longa, larĝa ĝi estas 10 m kaj en ambaŭ flankoj ĉirkaŭpremas ĝin muroj altaj 7,5 m. En ties fino staras kastela grenejo. En la 2-a duono de la 17-a jarcento Rozkolora ĝardeno, konstruita Loreta kaj hospitalo. La kastelo estas posedaĵo de la urbo, alirebla estas muzeo kaj Rozkolora ĝardeno.

Vizitinda estas ankaŭ ŝtonponto trans rivero Ploučnice (1564–1569) ornamita per statugrupo de sanktaj Vito, Venceslao kaj Jan Nepomucký, sub la kastelo estas trans Ploučnice ĉena tabulponteto el 1831, sur pilieroj de la ĉenponto estis en la jaro 1933 konstruita ponto de Tyrš kaj moderna betonponto trans Elbo estis malfermita en 1985. Trans Jílovský-rojo kondukas la tn. Ŝafina tabulponteto el 1620, tra kiu ne povis veturi veturiloj.

En Děčín naskiĝis fondinto de la Sokol-movado d-ro Miroslav Tyrš (1832–1884). En la ĉirkaŭaĵo de Děčín estas Paŝtista muro, panorama loko kun ŝtona, 13 m alta belvedero. Ni povas veturi supren per lifto en roko, la suba haltejo estas kajo.