Tiszaújváros [tisau:jva:roŝ] (malnova nomo estis Szederkény [sederkEnj], poste ekde 1905 Tiszaszederkény, inter 1970–90 nomita kiel Leninváros (=Leninurbo)) estas urbo kaj kuracbanloko en Hungario, en regiono Norda Hungario, en departemento Borsod-Abaúj-Zemplén, en Distrikto Tiszaújváros, kies centro ĝi estas.
| Tiszaújváros | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
Hungaria urbo (1966–)  vd | |||||
|
|
| ||||
| Flago | Blazono | ||||
| Administrado | |||||
| |||||
| Poŝtkodo | 3580 | ||||
| En TTT | Oficiala retejo [+] | ||||
| Demografio | |||||
| Loĝantaro | 14 700 (2024) [+] | ||||
| Loĝdenso | 319 loĝ./km² | ||||
| Geografio | |||||
| Geografia situo | 47° 55′ N, 21° 3′ O (mapo)47.92277777777821.051944444444 [+] | ||||
| Areo | 46,04 km² (4 604 ha) [+] | ||||
| Horzono | Mezeŭropa tempo [+] | ||||
| |||||
|
| |||||
| Alia projekto | |||||
 Vikimedia Komunejo Tiszaújváros [+] | |||||
Situo
Tiszaújváros situas sur ebenaĵo, en dekstra bordo de Tiso, (kontraŭe situas Polgár), (kunfluejo de Sajó estas proksime), laŭ ĉefvojo Miskolc-Nyékládháza-Nyíregyháza, (aŭtoŝoseo M3 preteriras), fine de fervojo el Miskolc.
Historio
Tiszaújváros estas regiona centro de la elektro- kaj kemiaĵproduktado. La vilaĝo Szederkény estis unuafoje menciita en 1268. Ĝi estis dum regado de Karolo la 1-a (Hungario) reĝa bieno, poste parto de la bienego de Ónod. Ĝi estis posedaĵo de la Rákóczi-familio, detruis ĝin la turkoj en 1638, sed Zsuzsanna Lorántffy en 1651 resetligis per hajdukoj. Post malvenko de la Rákóczi-liberecbatalo, la Habsburgoj okupis ĝin en 1711.
La Tisa Energicentralo estis finkonstruita en 1957, ĝi havis la povumon de 200 megavatoj kaj estis hejtita per karbo. Tiu centralo estis plilarĝigita inter 1971 kaj 1978 per kvar nafto- kaj tergashejta bloko, al povumo de 1000 megavatoj. Alia granda uzino estas la Tisa Kemia Kombinato, kiun oni konstruis en kadro de la 2-a kvinjara plano. Unua parto de la uzinego estis la farbaĵfrabriko, kiu komencis la produktadon en 1961 (ĝi estas ekde 1994 en posedaĵo de Akzo Nobel). Post la unua parto, oni konstruis sintez-sterkan (1964), plastaĵ-bazmaterialan (1966), polietilenan (1970) kaj olefinfabrikon (1975). La naftorafinejo funkciis ekde 1980 per plena povo (3 milionoj da t), ĝi estas ekde 1991 posedaĵo de MOL.Rt.
Vidindaĵoj
- muzeo pri György Thury en konstruaĵo de la iama biencentra domo (konstruita en 1705)
- Kalvinana preĝejo (Tiszaújváros-Tiszaszederkény)
- Preĝejo Patrono de Hungaroj (Tiszaújváros)
- Grek-katolika preĝejo Metamorfozo de Kristo (Tiszaújváros)
Famuloj
En Tiszaújváros mortis halterlevisto György Kőszegi.
Ĝemelurboj
Świętochłowice, Pollando- Zawiercie, Pollando
Rimavská Sobota, Slovakio
Ludwigshafen, Germanio
Miercurea Ciuc, Rumanio
Polgár, Hungario
Berehove, Ukrainio
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
