From Wikipedia, the free encyclopedia
Tetramorfo (en la antikva greka τετρα, (tetra = "kvar"), kaj μορφή, (morfé = "formo") estas ikonografia reprezentado konstituita el kvar elementoj [1] reiranta al simbologio de Proksima Azio.[2]
| Tetramorfo | |
|---|---|
 | |
| biblia persono | |
| Informoj | |
En la kristana tradicio kaj en la historio de arto, la termino "tetramorfo" estas kutime uzata por indiki la biblian imagaĵaron komponitan el kvar simboloj de la evangeliistoj - homo. leono. taŭro (bovido), ĉiuj flugilhavaj – depruntitan el vizio malnovtestamenta de profeto Ezekielo (1, 10) kaj el la priskribo novtestamenta de la "kvar kreaĵoj" (vivantaj estuloj) entenata en la Apokalipso de Johano (4, 7).[3]
Troviĝas arkeologiaj pruvoj ke antikvaj homoj dividis en kvar partoj la horizonton, [4] la spacon kaj ĝenerale iujn lokojn, kiel la templon, kaj ilin imagis provizitaj per apartaj karakterizoj kaj spiritaj kvalitoj ĉe unuopa kvarono. La elementoj identigantaj estis sekve asociitaj kaj “similigitaj” al mitaj kreitaĵoj, kiel la kâribu babilonaj kaj la sfinksoj de la egiptaj kaj grekaj.[5]
Tetramorfoj kaj similaĵoj troviĝas en la astrologio per kiu oni allaboris konceptojn,imagojn ktp, kiuj poste influis la simbolsistemon de la literaturaj kaj artaj verkoj rilatantajn la religiojn, ĉi tie pro tio estas almenaŭ sintezite aludate.
Laŭ Matilde Battistini,[6] la tetramorfo reprezentas la kvaruman subdividon de la tersurfaco en la Kardinalaj punktoj kaj la kvardisdivido de la ĉiela volbo en la konstelacioj de la Taŭro, de la Leono, de la Aglo-Skorpio kaj Akvisto (korespondantaj al la antikvaj pozicioj de la Suno dum la Solsticoj kaj dum Ekvinocioj. Tial la elementoj kiuj komponas la tetramorfon korespondas al la kvar konstelacioj de la Zodiako poziciitaj je 90º unu de la alia en kiuj leviĝis la Suno en la ekvinocioj kaj solsticoj, jam iujn jarmilojn antaŭ Kristo.
La tetramorfo estis tial reprezentata kiel mita besto. La korpo estis tiu de taŭro (identigita pro la krifoj) reiranta, pere de samnoma konstelacio, al la printempa ekvinocio.[7] La besto estis dotita per leona vosto kaj paro da aglaj aloj. Estis tiel reprezentitaj ankaŭ la somera solstico (kun la Suno leviĝanta en Skorpio-Aglo) kaj aŭtuna ekvinocio. Fine,la supra korpa parto kaj la vizaĝo aspektis homaj, por simboli la “Akviston kaj la vintran solsticon. [8]
Unu ĝia moderna reprezentado povas esti komprenata pere de la pentraĵo de Gustave Moreau en la sfinkso Edipo kaj la Sfinkso (1864).
Antropologoj kutime ligas tiujn zoormorfajn figurojn al travivitaj konceptoj de la fekundeco seksa kaj vegetala-arba.[9]
En mezopotamia kaj en Antikva Egiptio reprezento de zoomorfaj monstraj figuroj estis komunaj ĉe multaj popoloj. Ekzemple, ĉe Hititoj uzis la birdon Grifon (leona korpo, aglaj kapo kaj aloj), similan al la egipta jerosfinkso. PLejofte tiuj figuroj estis aranĝitaj per du bestaj partoj kun, foje, aldono de homa kapo.
La origino de la tetramorfaj figuroj, male, troviĝas en Mezzopotamio, kie asiranoj-babilonanoj realigis la kâribu: estaĵoj kun homa kapo, leona korpo, taŭraj kruroj kaj aglaj aloj, kies statuoj estis poziciitaj antaŭ la enirejo kaj, eble, por gardi la templojn, bome la Lamassu, dum la shedu estis, male, starigitaj por defendi la palacojn. [10]
La funkcio de tiuj aranĝaĵoj povas esti hipotizata surbaze de jenaj du elementoj:
La tetramorfa ensceniĝo plej konata reiras al la Malnova Testamento, en kiu hebrea profeto Ezekielo (1, 10) dum la babilona ekzilo 593 a.K.[12]
Al li aperis “granda nubo, tute ĉirkaŭita de flagobrilo”; meze de la nubo kvar estaĵoj vivantaj alohavaj[13] kaj kvar vizaĝoj laŭforme de Homo, de Leono, de Bovo/Taŭro kaj de Aglo, identigitaj pliposte kun la Keruboj de la pasaĵo 10, 14: Kaj leviĝis la keruboj. Tio estis tiu kreitaĵo, kiun mi vidis ĉe la rivero Kebar.
La tetramorfaj estaĵoj estas poziciitaj ĉe la fundamenta bazo de volbo sur kiu apogiĝas la Trono de Dio, pri kies movoj li ŝajnas okupiĝantaj.
Escepte pro priskribaj diferencoj, tial, ilia simbola funkcio ŝajnas tro fora el tiu de la “Kâribu” asira-babilona:[14] ili signas la rezidejon de la “gravulo en la socio”.
De la tuta libro aperas ke Ezekielo estas ricevanta dian mesaaĝon transdonotan la la fidelularo; Tial li ne rajtas ŝanĝi ion dum la anonco kaj predikado: la mesaĝo ne esta adaptebla!
Ankaŭ en la libroApokalipso de Johano de la Nova Testamento surfaciĝas priskribo pri kvar vivantaj estaĵoj similaj el tiuj de la libro de Ezekielo (Ap 4, 7).[15] Tiukaze, tamen, ĉiu kreitaĵo havas la aspekton de unu sola besto kaj la aloj estas ses, simile al la Serafoj priskribitaj en Jesaja 6, 3. Ambaŭ vizioj (Ezekielo kaj Jesaja) estas antaŭprepara al la profeta investituro. La aŭtoro de la Apokalopso, vivinta analogan situacion, estigis kundandon de la simbola lingvaĵo de la du plejaltaj profetoj de la Malnova Testamento por enirigi en sian simbolismon aliron al ambaŭ. La kvar zoomorfaj ekreitaĵoj de la Apokalipso estis asociitaj al la kvar Evangeliistoj surbaze de iliaj similaĵoj, eĉ suprazaj, kun ili.
Surbaze de tiuj priskriboj kaj surbaze de la maniero per kiu unuopa Evangelio komencas sian rakonton, ili estas asociitaj al tiuj simboloj: [16]
Krome “Laŭ Sankta Hieronimo la tetramorfo sintezas la tutecon de la kristana mistero: Enkarniĝo (la Homo alohava), Pasiono de jesuo Kristo (la Bovo), Resurekto (la Leono) kaj Ĉieleniro de Jesuo (la Aglo)»;[17]
La tetramorfo kiel kunaĵo de la kvar evangeliaj simboloj komune troviĝas precipe en la romanika skulpturo kaj aparte en la ikonografia repertuaro kiu karakterizas, precipe en Italio, la pupitrojn, el kiuj efektive estas legataj kaj predikataj la evangelio.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
