Neustrelitz

Neustrelitz [Nojŝtrélic] estas urbo en la nordoriento de Germanio kaj situas en la distrikto Meklenburga Lagaro de la federacia lando Meklenburgo-Antaŭpomerio. Fine de la jaro 2022 la komunumo havis 20 151 loĝantojn.

Neustrelitz
Neustrelitz (Germanio) DEC
urba komunumo de Germanio
Ĝemelurboj Rovaniemi • Schwäbisch Hall • Szczecinek • Ĉajkovskij vd
Administrado
Federacia lando	Meklenburgo-Antaŭpomerio
Distrikto	distrikto Meklenburga Lagaro
Fondita en	1733
Urborajtoj	jes
Telefona antaŭkodo	03981
Aŭtomobila kodo	MSE
Oficiala Municipokodo	13071110
Politiko
Partneraj urboj	Szczecinek, Schwäbisch Hall, Ĉajkovskij, Rovaniemi
Demografio
Loĝantaro	20151 (stato 2022-12-31) [fonto: landa statistika oficejo]
Loĝdenso	162/km²
Geografio
Geografia situo	53° 22′ N, 13° 4′ O (mapo)53.36472222222213.063611111111
Areo	138,06 km²
Oficiala retejo	https://www.neustrelitz.de/
v • d • r

Ĝis la 4-a de septembro 2011, la urbo estis la administra centro de antaŭa distrikto Mecklenburg-Strelitz.

Geografio

La urbo situas meze de arbaro- kaj akvejoriĉa Meklenburga lagaro ĉe la lago "Zierker See", kiu estas ligita per la Kammerkanalo kaj la Voblica lago al la Supra Havelo-akvovojo. Ene aŭ apud la urbo situas kelkaj malgrandaj lagoj (Glambecker See, Zierker See, Langer See, Krebssee kaj Domjüchsee).

Al Neustrelitz apartenas la urbopartoj Fürstensee (je la 22a de aprilo 1992 alligita), Groß Trebbow, Klein Trebbow (je la 22a de aprilo 1992 alligita), Langhagen, Obs, Rudow, Strelitz Alt, Tannenhof kaj Zierke.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1875	8 525
1890	9 481
1925	12 260
1950	26 780
1971	27 806
1981	27 047
1990	26 586
1995	24 471
2000	23 333

Jaro	Loĝantoj
2005	22 271
2010	21 207
2015	20 504
2017	20 135
2019	20 140
2020	21 207
2021	20 103
2022	20 340

Historio

La urbo estis fondita en 1733 kiel rezidejo de la duklando Meklenburg-Ŝtrelico kaj estis planita tiam kiel urboparto de nur iom sude situanta malnovmeklenburgia landurbo Ŝtrelico, sed ekde la mezo de la jarcento ĝi evoluis al limigite memstara rezideja urbo. Ĝi restis sensignifa kiel komunumo en la politika sistemo de la malnova Meklenburgio ĝis la fino de la monarkio 1918. Post la enkomunumigo de la urbo Strelitz [Alt] en 1931 ĝi mallonge estis nedistrikta urbo. Neustrelitz apartenas apud Rostock kaj Greifswald al la tri meklenburgiaj urboj, en kiuj en 1933 okazis librobruligado; ĉi tiu okazis sur la hodiaŭa Buttelplatz. La 29an de aprilo 1945 enmarŝis la soveta armeo en la urbon Neustrelitz kaj restis ĝis la formarŝo de la sovetaj trupoj en la garnizono. Je militofino en 1945 sub neklaraj okazoj forbrulis la rezideja kastelo, la teatro, unu paviljono, la malnova palaco.

Modelo de la rezideja kastelo Neustrelitz (parka flanko)

kolorigita aera foto de 1920 pri la rezideja kastelo

Post la milito

Ekde 1952 Neustrelitz estis administra urbo de samnoma subdistrikto de GDR. De 1951 ĝis 1975 Neustrelitz estis sidejo de la distrikta redaktejo de la gazeto Der Demokrat, kiu en 1975 estis translokigita al la urbo Neubrandenburg.

Post la germania reunuiĝo

En 1990 oni malfondis la gazeton Der Demokrat. Ekde la turniĝo en aŭtuno 1989 malkreskis la loĝantaro je ĉirkaŭ 5000, tio estas ĉirkaŭ 20 procentoj de la tiama loĝantaro. Post la admininstra reformo de 1994 ĝi denove fariĝis distrikta urbo de nove fondita distrikto Meklenburg-Ŝtrelico, al kiu apartenas la kernaj partoj de la iama meklenburgia ŝtatero.

Ekde 1990 multaj urbaj firmaoj estis malfonditaj kiel ekzemple la polikliniko, Elektroanlagenbau (EAB), Landtechnischer Anlagenbau (LTA), maŝinfabriko Rogge aŭ ili estis malgrandigitaj kiel la Bahnbetriebswerk de 1500 al 70 laborantoj. Kelkaj lernejoj devis estis fermitaj pro malkresko de la lernantoj kaj estis malkonstruitaj kiel la iama supera lernejo VII (Jahwaharlal-Nehru-Oberschule) kaj la lernejo de la sovetunia garnizono.

La iama kinejo proksime al la ĉefa placo forbrulis en 1996.

Partneraj urboj

• Schwäbisch Hall, Baden-Virtembergo, Germanio
• Szczecinek, Pollando
• Ĉajkovskij (Чайковский), Rusio
• Rovaniemi, Finnlando

Gravaj personoj

• Carl Eggers
• Heinrich Schliemann ĉi tie frekventis la lernejon
• Emil Kraepelin (1856-1926), vojindika psikiatro
• Walter Gotsmann, pentristo
• Walter Karbe kaj Annalise Wagner, nomdonintoj de la urba arkivo Karbe-Wagner-Archiv
• Harald Juhnke komencis sian karieron en la Neustrelitza teatro
• Jesco von Puttkamer (publicisto) (1919-1987) naskiĝis en Neustrelitz
• Gerd Gombert, pentristo
• Helmut Sakowski (1924-2005), verkisto
• Andreas Dittmer, trifoje olimpika gajninto en kanuado
• Hans Kundt, germania-bolivia generalo dum la Unua Mondomilito kaj la Chacomilito, naskiĝis en 1869 en oficira familio
• Jacqueline Svilarov, naskiĝis la 13-an de novembro 1975 en Neustrelitz, aktorino rulanta kiel Nina Beimer en la serio Lindenstrasse
• Rainer Ernst, naskiĝis la 31-an de decembro 1961 en Neustrelitz, futbalisto ĉe la klubo 1. FC Kaiserslautern (1990/91)
• Carl Conrad Albert Wolff skulptisto

Vidindaĵoj

Gimnazio Carolinum apud la lago Glambecker See

• Laŭ baroka stilo aranĝita rezideja urbo ĉirkaŭ kvadrata foirejo kun urba kirko kaj urbodomo, de kiuj radie forkondukas la ok rektaj stratoj; urba kirko, katolika kirko, gimnazio Carolinum, kirko apud la urba tombejo
• Oranĝerio, en kiu troviĝas freskoj, plastikoj kaj modelo de la iama kastelo, nuntempe estas uzata kiel gastejo.
• baroka urboparko kun Luisotemplo, oranĝerio kaj diversaj statuoj kaj bustoj; al la kastelo apartenintaj konstruaĵoj kiel rajdista stalo, Luiza templo kun statuo de la reĝino Luiza kaj la Carolinenstift (komence malsanulejo, post 1945 Erweiterte Oberschule EOS Clara Zetkin).
• Bestoparko en la kastela parko
• Urba muzeo
• Nacia parko Müritz, 318 km² laŭ areo
• Slava vilaĝo apud la lago Zierker See
• Historia haveno
• Memorejo por la viktimoj de la faŝismo (kolono kun memortabulo) apud la ĉefa stacidomo
• Friedrich-Wolf-teatro, antaŭ tiu - Friedrich-Wolf-bronzoplastiko
• sovetunia tombejo apud la teatro
• Memorŝtono en Altstrelitz apud la tiea ĉefa placo Alex por la de la nazioj detruita sinagogo
• Memorejo por la de la nazioj ekzekutita Neustrelitza pastro Dr. Bernhard Schwentner apud la katolika kirko
• Iama domo de la laboristoj (HDW) proksime al la teatro
• Satelita terstacio
• Trajnoriparejo
• Natura memorejo Heilige Hallen
• Ŝtonega parko ĉe la vilaĝeto Prälank

Kulturo

la kvadrata centra placo, nodopunkto de ok stratoj

• la dum 1954 rekonstruita Friedrich-Wolf-teatro, germana danckompanio (en GDR: Folklora ensemblo).
• kastelĝardenaj ĉiusomera opereta festivalo
• ĉiujare okazanta rokfestivalo "Immergut"
• urba arkivo
• biblioteko
• kulturdomo, ekde kelkaj jaroj vakanta
• Insula teatro Helgoland
• Baza kulturfabriko en la malnova Kahelfornofabriko ( Arkivigite je 2006-02-03 per la retarkivo Wayback Machine)
• Danckompanio (pli frue: Folklora ensemblo)
• tri urbaj korusoj
• Hans-Fallada-Klubo
• Urba muzeo
• Bestoĝardeno

Ekonomio kaj infrastrukturo

Krom la enlanda haveno, la agrokulturo kaj la kreskanta turismobranĉo en Neustrelitz situas fabrikoj de la maŝino- kaj instalaĵokonstruado. La tutgermanie aganta firmao Deutsche Bahn AG laborigas ĉi tie trajnoriparejon.

Trafiko

• Neustrelitz formas markantan trafiknodon en la suda Meklenburgio-Antaŭpomerio.
• Fervojaj konektoj ekzistas al Berlino, Rostock, Neubrandenburg kaj Mirow. La fervojo al Feldberg estis malfunkciigita en majo 2000. La fervoja stacio Neustrelitz Hbf estas regiona fervojkruciĝo kie multaj fervojaj linioj kuniĝas.
• En Neustrelitz kruciĝas la federaciaj stratoj 96, 193 kaj 198 - do per tio ekzistas bonaj konektoj en la ĉirkaŭantajn urbojn.
• La aŭtostrado A 20 (Rostock - Stettin) distancas 36 km (konektejo Neubrandenburg), la aŭtostrado A 19 (Berlin - Rostock) 52 km (konektejo Röbel/Müritz).

Klerigado kaj esplorado

• La inĝeniera faklernejo en Altstrelitz estis fermita post 1990.
• Kleriga kaj kvalifikiga centro de la federacia germania polico

Libertempaj, kulturaj kaj sportaj institucioj

• Kinejo kaj diskoteko "DiFa-Palace" (plej granda diskoteko en Meklenburgio-Antaŭpomerio) en la iama fridigejo
• Kinejo kaj eventocentro Kahelforna fabriko
• Librobrokantejo en la iama EOS kun ĉirkaŭ 25.000 libroj grandparte de GDR-eldonejoj antaŭ 1990
• Rudolf-Harbig-Stadiono kaj Parkstadiono
• Hans-Fallada-Klubo
• Muziklernejo

Societoj kaj organizaĵoj

Sportaj societoj

• Sportsocieto "TSG Neustrelitz" (Futbalo: Oberliga Nordost (Staffel Nord))
• Futbalsocieto "SpVgg Victoria Neustrelitz"
• Futbalsocieto "Team-MOB"
• Sportsocieto "PSV Neustrelitz"

Sociaj, komunutilaj, publikaj kaj medicinaj institucioj

• Katolika infanhejmo
• malsanulejo

Cetero

• Rande de Neustrelitz - ĉe Kalkhorst - situas ekde jardekoj satelita terstacio. Ĝi estas uzata hodiaŭ de la Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (DLR).
• La helikoptero SAR 93, unu Bell UH-1D, estas lokigita por la traaera savado en Neustrelitz. La stacio estis ŝanĝita je 1996 de Schwerin ĉi tien.
• La soveta bronza monumento en la centro de la foireja placo estis forigita en 1993 post la formarŝo de la soveta garnizono kaj nun troviĝas en deponejo - en Regiehof.
• Gazetaro: la sola loka taggazeto nomiĝas Nordkurier - iama nomo Freie Erde
• aŭtosigno: MST (ekde 1994), ekde 1990 provizore NZ, en GDR CT por motorcikloj, CM por kamionoj (ŝarĝaŭtoj), busoj kaj traktoroj, por personaj aŭtoj CL kaj CI, poste ankaŭ CZ

• Neustrelitz en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
• Kategorio Neustrelitz en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Eksteraj ligiloj

• retejo de la urbo Neustelitz