sistemo de la diversaj verbaj formoj, per kiu lingvo esprimas la cirkonstancojn de ago From Wikipedia, the free encyclopedia
Konjugacio estas la sistemo de la diversaj verbaj formoj, per kiu lingvo esprimas la cirkonstancojn de ago. Konjugacii signifas varii la formon de la verbo, ekzemple per ŝanĝo de la vortradiko, per apliko de fleksiaj finaĵoj aŭ per almeto de afiksoj al la radiko de la verbo. Tiel oni esprimas, depende de la lingvo, ekz-e la ŝanĝojn de persono, nombro, tempo, modo kaj voĉo.
Kelkaj lingvoj, precipe hindeŭropaj kaj ŝemidaj, krome uzas ablaŭton por modifi verbojn.
Sed ekzistas lingvoj, kiel ekz. la ĉina, kiuj ne modifas la verbojn, sed uzas por la distingo de la supre menciitaj trajtoj, partiklojn aŭ sintakson.
Kelkaj lingvoj, kiel ekz. la persa kaj tibeta lingvoj kaj Navaho[1], uzas diversajn verbajn radikojn por krei la verbajn formojn. Tiuj radikoj laŭ certaj reguloj parte similas unu al la alia, sed kelkfoje estas tute apartaj.
Plia ebleco modifi verbojn estas la variado per ŝanĝo de la tonemo, kiel faras afrikaj lingvoj.
Kompare al multaj lingvoj en Esperanto ne estas esprimata la persono rekte en la verbo. Krome nur ekzistas kelkaj kombinoj el tempoj, modoj kaj voĉoj. En Esperanto por tio estas uzataj diversaj sufiksoj kaj finaĵoj.
Esperanto distingas la tri tempojn prezenco, preterito kaj futuro per la jenaj finaĵoj en la indikativa modo.[2]
Krome ĝi havas la jenajn modojn.[2]
Esperanto havas ses participojn, tri aktivajn kaj tri pasivajn. Ĉiuj povas esti uzataj kun adjektivaj aŭ adverbaj finaĵoj.
[2] | Aktivaj | Pasivaj |
---|---|---|
estantaj | -ant- | -at- |
estintaj | -int- | -it- |
estontaj | -ont- | -ot- |
Formo/Persono | Latina | Itala[3] | Rumana[4] | Franca[5] | Hispana[6] | Portugala[7] | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
infinitivo | esse | essere | a fi | être | ser | estar | ser | estar |
unua singularo | ego sum | io sono | eu sunt | je suis | yo soy | yo estoy | eu sou | eu estou |
dua singularo | tu es | tu sei | tu ești | tu es | tú eres | tú estás | tu és | tu estás |
tria singularo | is/ea/id est | lui/lei è | el/ea este | il/elle est | él/ella/usted es | él/ella/usted está | ele/ela/você é | ele/ela/você está |
unua pluralo | nos sumus | noi siamo | noi suntem | nous sommes | nosotros/nosotras somos | nosotros/nosotras estamos | nós somos | nós estamos |
dua pluralo | vos estis | voi siete | voi sunteți | vous êtes | vosotros/vosotras sois | vosotros/vosotras estáis | vós sois | vós estais |
tria pluralo | ei/eae/ea sunt | loro sono | ei/ele sunt | ils/elles sont | ellos/ellas/ustedes son | ellos/ellas/ustedes están | eles/elas/vocês são | eles/elas/vocês estão |
Formo/Persono | Angla | Germana | Sveda | Islanda[8] | Gota[9] |
---|---|---|---|---|---|
infinitivo | to be | sein | vara | vera | 𐍅𐌹𐍃𐌰𐌽 (wisan) |
unua singularo | I am | ich bin | jag är | ég er | 𐌹𐌺 𐌹𐌼 (ik im) |
dua singularo | thou art (arĥaika) | du bist | du är | þú ert | 𐌸𐌿 𐌹𐍃 (þu is) |
tria singularo | he / she / it is | er / sie / es ist | han / hon / den är | hann / hún / það er | 𐌹𐍃 / 𐍃𐌹 / 𐌹𐍄𐌰 𐌹𐍃𐍄 (is / si / ita ist) |
unua dualo | — | — | — | — | 𐍅𐌹𐍄 𐍃𐌹𐌾𐌿 (wit siju) |
dua dualo | — | — | — | — | 𐌾𐌿𐍄 𐍃𐌹𐌾𐌿𐍄𐍃 (jut sijuts) |
tria dualo | — | — | — | — | — |
unua pluralo | we are | wir sind | vi är | við erum | 𐍅𐌴𐌹𐍃 𐍃𐌹𐌾𐌿𐌼 (weis sijum) |
dua pluralo | you are | ihr seid | ni är | þið eruð | 𐌾𐌿𐍃 𐍃𐌹𐌾𐌿𐌸 (jus sijuþ) |
tria pluralo | they are | sie sind | de är | þeir / þær / þau eru | 𐌴𐌹𐍃 / 𐌹𐌾𐍉𐍃 / 𐌹𐌾𐌰 𐍃𐌹𐌽𐌳 (eis / ijos / ija sind) |
Formo/Persono | Ĉeĥa[10] | Slovaka[11] | Pola[12] | Slovena[13] | Suprasoraba[14] | Malsuprasoraba[15] | Malnovrusa[16] [17] | Rusa[16] | Bulgara[18] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
infinitivo | být | byť | być | biti | być | byś | быть | быть | — |
unua singularo | já jsem | ja som | ja jestem | jaz sem | ja sym | ja som | я есмь | я есть | аз съм |
dua singularo | ty jsi | ty si | ty jesteś | ti si | ty sy | ty sy | ты еси | ты есть | ти си |
tria singularo | on/ona/ono je | on/ona/ono je | on/ona/ono jest | on/ona/ono je | wón/wona/wono je | wón/wóna/wóno jo | он/она/оно есть | он/она/оно есть | той/тя/то е |
unua dualo | — | — | — | midva sva | mój smój | mej smej | — | — | — |
dua dualo | — | — | — | vidva sta | wój staj/stej | wej stej | — | — | — |
tria dualo | — | — | — | onadva/onidve/onidve sta | wonaj/wonej staj/stej | wónej stej | — | — | — |
unua pluralo | my jsme | my sme | my jesteśmy | mi smo | my smy | my smy | мы есмы, есмь | мы есть | ние сме |
dua pluralo | vy jste | vy ste | wy jesteście | vi ste | wy sće | wy sćo | вы есте | вы есть | вие сте |
tria pluralo | oni/ony/ona jsou | oni/ony sú | oni/one są | oni/one/ona so | woni/wone su | wóni su | они суть | они есть | те са |
Persono | Persa[21] [22] [23] | Sanskrita[24] [25] | Romna[26] |
---|---|---|---|
infinitivo | بودن (bwdan) | भू (bhū) | — |
unua singularo | من هَستم (mān hāstām) | अहम अस्मी (aham asmi) | me sim/sjum |
dua singularo | تُو هَستي (to hāsty) | त्वम असि (tvam asi) | tu san/sal/sjan |
tria singularo | او هَست (u hāst) | त आस्ति (ta asti) | vo/voj si/isi |
unua dualo | — | आवम स्वह (āvām svah) | — |
dua dualo | — | युवाम स्थह (yuvām sthah) | — |
tria dualo | — | तौ/ते स्थह (tau/te stah) | — |
unua pluralo | ماهَستيم (mā hāstym) | वयम स्मस (vayam smas) | amé sam/sjam |
dua pluralo | شُما هَستيد (šwmā hāstyd) | यूयम स्थ (yūyam stha) | tumé san/sen/sjen |
tria pluralo | آنها هَستاند (ānhā hāstānd) | त सन्ति (ta santi) | von si/isi |
Formo/Persono | Hungara[27] | Finna[28] | Estona[29] |
---|---|---|---|
infinitivo | lenni | olla | olema |
unua singularo | én vagyok | minä olen | mina olen |
dua singularo | te vagy | sinä olet | sina oled |
tria singularo | ő van | hän on | tema on |
unua pluralo | mi vagyunk | me olemme | meie oleme |
dua pluralo | ti vagytok | te olette | teie olete |
tria pluralo | ők vannak | he ovat | nemad on |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.