uyanmak

Turkish

Etymology

From Ottoman Turkish اویانمق (uyanmak, oyanmak, “to wake up”), from Proto-Turkic *od-un-, reflexive/passive of Proto-Turkic *od-.^[1] Cognate to uyarmak (“to alert, warn, awake”).

Also compare Mongolian удах (udax, “to cause, stir up”) and Even хиду (hidu, “to instigate”). (Can this⁽⁺⁾ etymology be sourced?)

Cognate with Karakhanid [script needed] (oδun-, “to awake”) Old Uyghur [script needed] (odon-, “to awake”), Azerbaijani oyanmaq (“to awake”), Bashkir уяныу (uyanıw, “to awake”), Chuvash вӑран (văran, “to awake”), Kazakh ояну (oänu, “to awake”), Kyrgyz ойгонуу (oygonuu, “to awake”), Turkmen oýanmak (“to awake”), Uzbek uygʻonmoq (“to awake”).

Pronunciation

• IPA^(key): [ujɑnmɑk]
• Hyphenation: u‧yan‧mak

Verb

uyanmak (third-person singular simple present uyanır)

1. (intransitive) to wake, wake up, awaken, waken
2. (intransitive, for a thought) to arise
3. (intransitive, figuratively) to figure out; to come to understand; to see through

Conjugation

Positive declarative
infinitive			uyanmak
impersonal participle	imperfective		uyanan
	perfective		uyanmış
	prospective		uyanacak
personal participle	non-prospective		uyandığım	uyandığın	uyandığı	uyandığımız	uyandığınız	uyandıkları
	prospective		uyanacağım	uyanacağın	uyanacağı	uyanacağımız	uyanacağınız	uyanacakları
verbal noun			uyanma
way of doing			uyanış
			singular			plural
			1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	uyanırım	uyanırsın	uyanır	uyanırız	uyanırsınız	uyanırlar
		imperfective	uyanıyorum	uyanıyorsun	uyanıyor	uyanıyoruz	uyanıyorsunuz	uyanıyorlar
	past	perfective	uyandım	uyandın	uyandı	uyandık	uyandınız	uyandılar
		imperfective	uyanıyordum	uyanıyordun	uyanıyordu	uyanıyorduk	uyanıyordunuz	uyanıyorlardı (or uyanıyordular)
	future		uyanacağım	uyanacaksın	uyanacak	uyanacağız	uyanacaksınız	uyanacaklar
inferential	perfective		uyanmışım	uyanmışsın	uyanmış	uyanmışız	uyanmışsınız	uyanmışlar
	aorist		uyanırmışım	uyanırmışsın	uyanırmış	uyanırmışız	uyanırmışsınız	uyanırlarmış (or uyanırmışlar)
	imperfective		uyanıyormuşum	uyanıyormuşsun	uyanıyormuş	uyanıyormuşuz	uyanıyormuşsunuz	uyanıyorlarmış
conditional	simple		uyansam	uyansan	uyansa	uyansak	uyansanız	uyansalar
	perfective		uyansaydım	uyansaydın	uyansaydı	uyansaydık	uyansaydınız	uyansaydılar
optative			uyanayım	uyanasın	uyana	uyanalım	uyanasınız	uyanalar
progressive			uyanmaktayım	uyanmaktasın	uyanmakta	uyanmaktayız	uyanmaktasınız	uyanmaktalar
necessitative			uyanmalıyım	uyanmalısın	uyanmalı	uyanmalıyız	uyanmalısınız	uyanmalılar
imperative				uyan	uyansın		uyanın	uyansınlar
Positive interrogative
			singular			plural
			1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	uyanır mıyım?	uyanır mısın?	uyanır mı?	uyanır mıyız?	uyanır mısınız?	uyanırlar mı?
		imperfective	uyanıyor muyum?	uyanıyor musun?	uyanıyor mu?	uyanıyor muyuz?	uyanıyor musunuz?	uyanıyorlar mı?
	past	perfective	uyandım mı?	uyandın mı?	uyandı mı?	uyandık mı?	uyandınız mı?	uyandılar mı?
		imperfective	uyanıyor muydum?	uyanıyor muydun?	uyanıyor muydu?	uyanıyor muyduk?	uyanıyor muydunuz?	uyanıyorlar mıydı?
	future		uyanacak mıyım?	uyanacak mısın?	uyanacak mı?	uyanacak mıyız?	uyanacak mısınız?	uyanacaklar mı?
inferential	perfective		uyanmış mıyım?	uyanmış mısın?	uyanmış mı?	uyanmış mıyız?	uyanmış mısınız?	uyanmışlar mı?
	aorist		uyanır mıymışım?	uyanır mıymışsın?	uyanır mıymış?	uyanır mıymışız?	uyanır mıymışsınız?	uyanırlar mıymış?
	imperfective		uyanıyor muymuşum?	uyanıyor muymuşsun?	uyanıyor muymuş?	uyanıyor muymuşuz?	uyanıyor muymuşsunuz?	uyanıyorlar mıymış?
conditional	simple		uyansam mı?	uyansan mı?	uyansa mı?	uyansak mı?	uyansanız mı?	uyansalar mı?
	perfective		uyansa mıydım?	uyansa mıydın?	uyansa mıydı?	uyansa mıydık?	uyansa mıydınız?	uyansalar mıydı?
progressive			uyanmakta mıyım?	uyanmakta mısın?	uyanmakta mı?	uyanmakta mıyız?	uyanmakta mısınız?	uyanmaktalar mı?
necessitative			uyanmalı mıyım?	uyanmalı mısın?	uyanmalı mı?	uyanmalı mıyız?	uyanmalı mısınız?	uyanmalılar mı?
Negative declarative
infinitive			uyanmamak
impersonal participle	imperfective		uyanmayan
	perfective		uyanmamış
	prospective		uyanmayacak
personal participle	non-prospective		uyanmadığım	uyanmadığın	uyanmadığı	uyanmadığımız	uyanmadığınız	uyanmadıkları
	prospective		uyanmayacağım	uyanmayacağın	uyanmayacağı	uyanmayacağımız	uyanmayacağınız	uyanmayacakları
verbal noun			uyanmama
way of doing			uyanmayış
			singular			plural
			1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	uyanmam	uyanmazsın	uyanmaz	uyanmayız	uyanmazsınız	uyanmazlar
		imperfective	uyanmıyorum	uyanmıyorsun	uyanmıyor	uyanmıyoruz	uyanmıyorsunuz	uyanmıyorlar
	past	perfective	uyanmadım	uyanmadın	uyanmadı	uyanmadık	uyanmadınız	uyanmadılar
		imperfective	uyanmıyordum	uyanmıyordun	uyanmıyordu	uyanmıyorduk	uyanmıyordunuz	uyanmıyorlardı
	future		uyanmayacağım	uyanmayacaksın	uyanmayacak	uyanmayacağız	uyanmayacaksınız	uyanmayacaklar
inferential	perfective		uyanmamışım	uyanmamışsın	uyanmamış	uyanmamışız	uyanmamışsınız	uyanmamışlar
	aorist		uyanmazmışım	uyanmazmışsın	uyanmazmış	uyanmazmışız	uyanmazmışsınız	uyanmazlarmış
	imperfective		uyanmıyormuşum	uyanmıyormuşsun	uyanmıyormuş	uyanmıyormuşuz	uyanmıyormuşsunuz	uyanmıyorlarmış
conditional	simple		uyanmasam	uyanmasan	uyanmasa	uyanmasak	uyanmasanız	uyanmasalar
	perfective		uyanmasaydım	uyanmasaydın	uyanmasaydı	uyanmasaydık	uyanmasaydınız	uyanmasaydılar
optative			uyanmayayım	uyanmayasın	uyanmaya	uyanmayalım	uyanmayasınız	uyanmayalar
progressive			uyanmamaktayım	uyanmamaktasın	uyanmamakta	uyanmamaktayız	uyanmamaktasınız	uyanmamaktalar
necessitative			uyanmamalıyım	uyanmamalısın	uyanmamalı	uyanmamalıyız	uyanmamalısınız	uyanmamalılar
imperative				uyanma	uyanmasın		uyanmayın	uyanmasınlar
Negative interrogative
			singular			plural
			1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	uyanmaz mıyım?	uyanmaz mısın?	uyanmaz mı?	uyanmaz mıyız?	uyanmaz mısınız?	uyanmazlar mı?
		imperfective	uyanmıyor muyum?	uyanmıyor musun?	uyanmıyor mu?	uyanmıyor muyuz?	uyanmıyor musunuz?	uyanmıyorlar mı?
	past	perfective	uyanmadım mı?	uyanmadın mı?	uyanmadı mı?	uyanmadık mı?	uyanmadınız mı?	uyanmadılar mı?
		imperfective	uyanmıyor muydum?	uyanmıyor muydun?	uyanmıyor muydu?	uyanmıyor muyduk?	uyanmıyor muydunuz?	uyanmıyorlar mıydı?
	future		uyanmayacak mıyım?	uyanmayacak mısın?	uyanmayacak mı?	uyanmayacak mıyız?	uyanmayacak mısınız?	uyanmayacaklar mı?
inferential	perfective		uyanmamış mıyım?	uyanmamış mısın?	uyanmamış mı?	uyanmamış mıyız?	uyanmamış mısınız?	uyanmamışlar mı?
	aorist		uyanmaz mıymışım?	uyanmaz mıymışsın?	uyanmaz mıymış?	uyanmaz mıymışız?	uyanmaz mıymışsınız?	uyanmazlar mıymış?
	imperfective		uyanmıyor muymuşum?	uyanmıyor muymuşsun?	uyanmıyor muymuş?	uyanmıyor muymuşuz?	uyanmıyor muymuşsunuz?	uyanmıyorlar mıymış?
conditional	simple		uyanmasam mı?	uyanmasan mı?	uyanmasa mı?	uyanmasak mı?	uyanmasanız mı?	uyanmasalar mı?
	perfective		uyanmasa mıydım?	uyanmasa mıydın?	uyanmasa mıydı?	uyanmasa mıydık?	uyanmasa mıydınız?	uyanmasalar mıydı?
progressive			uyanmamakta mıyım?	uyanmamakta mısın?	uyanmamakta mı?	uyanmamakta mıyız?	uyanmamakta mısınız?	uyanmamaktalar mı?
necessitative			uyanmamalı mıyım?	uyanmamalı mısın?	uyanmamalı mı?	uyanmamalı mıyız?	uyanmamalı mısınız?	uyanmamalılar mı?

Conjugation of uyanmak (aorist in -V⁴r)

Note: Actual conjugations can be more complex than tables below. Compound forms with the auxiliary olmak not shown. See also Appendix:Turkish suffixes#Verbs.

Synonyms

• kalkmak
• ayıkmak

Antonyms

• uyumak
• yatmak

Related terms

• uyarmak
• uyanma
• uyanış
• uyanık
• uyanmış
• uyana
• uyanalı
• uyanılmak
• uyandırmak
• uyanmamak
• uyanamamak
• uyanabilmek

References

1. Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*od-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill