chory

See also: Appendix:Variations of "chory"

Lower Sorbian

Adjective

chory (comparative choršy, superlative nejchoršy)

1. Superseded spelling of chóry.

Declension

	Masculine singular	Feminine singular	Neuter singular	Dual	Plural
Nominative	chory	chora	chore	chorej	chore
Genitive	chorego	choreje	chorego	choreju	chorych
Dative	choremu	chorej	choremu	choryma	chorym
Accusative	chory chorego (animate)	choru	chore	chorej choreju (animate)	chore chorych (optional animate form)
Instrumental	chorym	choreju	chorym	choryma	chorymi
Locative	chorem	chorej	chorem	choryma	chorych

Declension of chory

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *xvorъ. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /xɔrɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /xɔrɨ/

Adjective

chory

1. ill, sick (unwell in terms of health or physical condition)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXII, page 240:

     Czudzey byadi zalowanye... zalezi w syedmy vczinczech mylossyerdzya: lacznego nakarmicz, spraglego napogicz, podrosznego noczowacz, chorego nawyedzacz

     [Cudzej biady żałowanie... zależy w siedmi uczyncech miłosierdzia: łacznego nakarmić, spragłego napojić, podrożnego nocować, chorego nawiedzać]

2. (figuratively) ill, sick (not healthy otherwise; bad)
   • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXIII, page 304:

     Mdle a chore misly labiles mentes

     [Mdłe a chore myśli labiles mentes]

Derived terms

nouns

• choroba
• chorość

 

verbs

• chorzeć impf

 

Descendants

• Polish: chory
• Silesian: chory

References

• Boryś, Wiesław (2005) “chory”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “chory”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “chory”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “chory”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chory”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• chor (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish chory.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈxɔ.rɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈxɔ.rɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔrɘ
• Syllabification: cho‧ry

Adjective

chory (comparative bardziej chory or (less common) chorszy, superlative najbardziej chory or (less common) najchorszy, no derived adverb)

1. (sometimes nominalized) ill, sick (unwell in terms of health or physical condition) [with na (+ accusative) ‘with what’]

   Synonyms: cierpiący, niezdrowy

   Antonym: zdrowy

   1. (Middle Polish, sometimes nominalized) sinful, dissolute; weak; evil
2. sick (e.g. of a system, not functioning properly)

   Synonyms: nienormalny, niesprawny

   Mam dość tej chorej atmosfery w pracy. ― I've had enough of this poisonous atmosphere at work.

3. (colloquial) sick (e.g. of a person, not normal, crazy)

   Synonym: nienormalny

4. crazy, outlandish, bogus

   Synonym: nierozsądny

   Antonyms: sensowny, rozsądny

   Trzy stówy za obiad? To jest chore. ― Three hundred for a lunch? That's crazy.

5. (obsolete, of e.g. food) dark; coarse; wholewheat, wholemeal, brown

Declension

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	chory		chora	chore	chorzy	chore
genitive	chorego		chorej	chorego	chorych
dative	choremu		chorej	choremu	chorym
accusative	chorego	chory	chorą	chore	chorych	chore
instrumental	chorym		chorą	chorym	chorymi
locative	chorym		chorej	chorym	chorych

Declension of chory (hard)

Derived terms

nouns

• choroba
• chorość
• kasa chorych
• namaszczenie chorych

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), chory is one of the most used words in Polish, appearing 37 times in scientific texts, 8 times in news, 3 times in essays, 14 times in fiction, and 5 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 67 times, making it the 959th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

References

1. Ida Kurcz (1990) “chory”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 48

Further reading

• chory in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• chory in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “chory”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “CHORY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 30.03.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “chory”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “chory”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “chory”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 294
• chory in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish chory.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxɔ.rɪ/
• Rhymes: -ɔrɪ
• Syllabification: cho‧ry

Adjective

chory (comparative bardzij chory, superlative nojbardzij chory, derived adverb choro)

1. (sometimes nominalized) ill, sick (unwell in terms of health or physical condition) [with na (+ accusative) ‘with what’]

   Synonyms: niymocny, stynczny

   Antonym: zdrowy

2. (of flour, bread, pasta, etc.) wholewheat, wholemeal, brown
   1. (of other foods) low-quality

Declension

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		chory	chore	chorŏ	chorzi	chore
genitive		chorego		choryj	chorych
dative		chorymu		choryj	chorym
accusative	animate	chorego	chore	chorõ	chorych	chore
	inanimate	chory
instrumental		chorym		chorōm	chorymi
locative		chorym		choryj	chorych
vocative		chory	chore	chorŏ	chorzi	chore

Declension of chory

Derived terms

nouns

• choroba

 

verbs

• chorować impf

 

Related terms

adjectives

• chorobliwy

 

nouns

• chorōbstwo

 

Further reading

• chory in dykcjonorz.eu
• chory in silling.org
• Bogdan Kallus (2020) “chory”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 261
• Henryk Jaroszewicz (2022) “chorŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 68
• Aleksandra Wencel (2023) “chory”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 116

Upper Sorbian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *x(v)orъ. Cognate with Lower Sorbian chóry, Czech chorý, and Belarusian хворы (xvóry).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkʰɔʀɨ/
• Rhymes: -ɔʀɨ
• Syllabification: cho‧ry

Adjective

chory (comparative choriši, superlative najchoriši, absolute superlative nanajchoriši, excessive přechory, adverb chorje)

1. ill, sick

Declension

	singular				dual		plural
	masculine		neuter	feminine	virile	nonvirile	virile	nonvirile
	personal/animal	inanimate
nominative, vocative	chory		chore	chora	choraj	chorej	chori	chore
genitive	choreho choroh¹			choreje	choreju		chorych
dative	choremu chorom¹			chorej	chorymaj		chorym
accusative	choreho choroh¹	chory	chore	choru	choreju	chorej	chorych	chore
instrumental	chorym			chorej	chorymaj		chorymi
locative							chorych

Declension of chory

¹ Poetic or colloquial.

References

• “chory” in Soblex