शुक्र

See also: शंकर and शिकार

Hindi

Etymology 1

Borrowed from Arabic شُكْر (šukr).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ʃʊkɾ/
• (schwa epenthetic) (Delhi) IPA^(key): /ʃʊ.kəɾ/, [ʃʊ.kɐɾ]

Noun

शुक्र • (śukr) m (Urdu spelling شکر)

1. gratitude; kindness

   शुक्र है कि ... ― śukr hai ki ... ― Thankfully, ...

Declension

	singular	plural
direct	शुक्र śukr	शुक्र śukr
oblique	शुक्र śukr	शुक्रों śukrõ
vocative	शुक्र śukr	शुक्रो śukro

Declension of शुक्र (masc cons-stem)

Derived terms

• शुक्रिया (śukriyā, “thank you”)

Related terms

• शुक्रगुज़ार (śukraguzār), شکر گزار (śukraguzār, “thankful”)

Etymology 2

Learned borrowing from Sanskrit शुक्र (śukra). Doublet of सुर्ख़ (surx).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ʃʊk.ɾᵊ/

Adjective

शुक्र • (śukra) (indeclinable, Urdu spelling شکر)

1. resplendent

Noun

शुक्र • (śukra) m (Urdu spelling شکر)

1. semen; sperm

   Synonym: वीर्य (vīrya)

Declension

	singular	plural
direct	शुक्र śukra	शुक्र śukra
oblique	शुक्र śukra	शुक्रों śukrõ
vocative	शुक्र śukra	शुक्रो śukro

Declension of शुक्र (masc cons-stem)

Proper noun

शुक्र • (śukra) m (Urdu spelling شکر)

2. Venus (planet)

Declension

	singular
direct	शुक्र śukra
oblique	शुक्र śukra
vocative	शुक्र śukra

Declension of शुक्र (sg-only masc cons-stem)

See also

Solar System in Hindi · सूर्य-मंडल (sūrya-maṇḍal) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya), सूरज (sūraj)
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budh)	शुक्र (śukra)	भूमि (bhūmi), पृथ्वी (pŕthvī)	मंगल (maṅgal)		बृहस्पति (bŕhaspati)	शनि (śani)	अरुण (aruṇ)	वरुण (varuṇ), अंधा तारा (andhā tārā)	यम (yam)
Notable moons	—	—	चाँद (cā̃d), चंद्र (candra)		—

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• শুক্ৰ (Assamese script)
• ᬰᬸᬓ᭄ᬭ (Balinese script)
• শুক্র (Bengali script)
• 𑰫𑰲𑰎𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀰𑀼𑀓𑁆𑀭 (Brahmi script)
• ၐုကြ (Burmese script)
• શુક્ર (Gujarati script)
• ਸ਼ੁਕ੍ਰ (Gurmukhi script)
• 𑌶𑍁𑌕𑍍𑌰 (Grantha script)
• ꦯꦸꦏꦿ (Javanese script)
• 𑂬𑂳𑂍𑂹𑂩 (Kaithi script)
• ಶುಕ್ರ (Kannada script)
• ឝុក្រ (Khmer script)
• ຨຸກ຺ຣ (Lao script)
• ശുക്ര (Malayalam script)
• ᡧᡠᡬᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘫𑘳𑘎𑘿𑘨 (Modi script)
• ᠱᠤᢉᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧋𑧔𑦮𑧠𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐱𑐸𑐎𑑂𑐬 (Newa script)
• ଶୁକ୍ର (Odia script)
• ꢯꢸꢒ꣄ꢬ (Saurashtra script)
• 𑆯𑆶𑆑𑇀𑆫 (Sharada script)
• 𑖫𑖲𑖎𑖿𑖨 (Siddham script)
• ශුක්‍ර (Sinhalese script)
• 𑩿𑩒𑩜 𑪙𑩼 (Soyombo script)
• 𑚧𑚰𑚊𑚶𑚤 (Takri script)
• ஶுக்ர (Tamil script)
• శుక్ర (Telugu script)
• ศุกฺร (Thai script)
• ཤུ་ཀྲ (Tibetan script)
• 𑒬𑒳𑒏𑓂𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨮𑨃𑨋𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *śukrás, from Proto-Indo-Iranian *ćukrás (“white, bright”), from Proto-Indo-European *ḱuk-ró-s. Cognate with Avestan 𐬯𐬎𐬑𐬭𐬀 (suxra), Old Persian 𐎰𐎧𐎼 (θ-x-r /⁠θuxra⁠/) (whence Persian سرخ (sorx)), Ancient Greek κύκνος (kúknos).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɕuk.ɾɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɕuk.ɾɐ/

Adjective

शुक्र • (śukrá) stem (root शुच्)

1. bright, resplendent
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda
2. clear, pure, spotless
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 4.51.9:

     ता इन्न्वे॒३॒॑व स॑म॒ना स॑मा॒नीरमी॑तवर्णा उ॒षस॑श्चरन्ति।
     गूह॑न्ती॒रभ्व॒मसि॑तं॒ रुश॑द्भिः शु॒क्रास्त॒नूभि॒: शुच॑यो रुचा॒नाः॥

     tā́ ínnvèvá samanā́ samānī́rámītavarṇā uṣásaścaranti.
     gū́hantīrábhvamásitaṃ rúśadbhiḥ śukrā́stanū́bhi: śúcayo rucānā́ḥ.

     Thus they go forth with undiminished colours, these Mornings similar in self-same fashion, concealing the gigantic might of darkness with radiant bodies bright, pure, and shining.

3. light-coloured, white

Declension

Masculine a-stem declension of शुक्र (śukrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शुक्रः śukráḥ	शुक्रौ / शुक्रा¹ śukraú / śukrā́¹	शुक्राः / शुक्रासः¹ śukrā́ḥ / śukrā́saḥ¹
Vocative	शुक्र śúkra	शुक्रौ / शुक्रा¹ śúkrau / śúkrā¹	शुक्राः / शुक्रासः¹ śúkrāḥ / śúkrāsaḥ¹
Accusative	शुक्रम् śukrám	शुक्रौ / शुक्रा¹ śukraú / śukrā́¹	शुक्रान् śukrā́n
Instrumental	शुक्रेण śukréṇa	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रैः / शुक्रेभिः¹ śukraíḥ / śukrébhiḥ¹
Dative	शुक्राय śukrā́ya	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Ablative	शुक्रात् śukrā́t	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Genitive	शुक्रस्य śukrásya	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्राणाम् śukrā́ṇām
Locative	शुक्रे śukré	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्रेषु śukréṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of शुक्रा (śukrā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शुक्रा śukrā́	शुक्रे śukré	शुक्राः śukrā́ḥ
Vocative	शुक्रे śúkre	शुक्रे śúkre	शुक्राः śúkrāḥ
Accusative	शुक्राम् śukrā́m	शुक्रे śukré	शुक्राः śukrā́ḥ
Instrumental	शुक्रया / शुक्रा¹ śukráyā / śukrā́¹	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्राभिः śukrā́bhiḥ
Dative	शुक्रायै śukrā́yai	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्राभ्यः śukrā́bhyaḥ
Ablative	शुक्रायाः / शुक्रायै² śukrā́yāḥ / śukrā́yai²	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्राभ्यः śukrā́bhyaḥ
Genitive	शुक्रायाः / शुक्रायै² śukrā́yāḥ / śukrā́yai²	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्राणाम् śukrā́ṇām
Locative	शुक्रायाम् śukrā́yām	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्रासु śukrā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of शुक्र (śukrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शुक्रम् śukrám	शुक्रे śukré	शुक्राणि / शुक्रा¹ śukrā́ṇi / śukrā́¹
Vocative	शुक्र śúkra	शुक्रे śúkre	शुक्राणि / शुक्रा¹ śúkrāṇi / śúkrā¹
Accusative	शुक्रम् śukrám	शुक्रे śukré	शुक्राणि / शुक्रा¹ śukrā́ṇi / śukrā́¹
Instrumental	शुक्रेण śukréṇa	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रैः / शुक्रेभिः¹ śukraíḥ / śukrébhiḥ¹
Dative	शुक्राय śukrā́ya	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Ablative	शुक्रात् śukrā́t	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Genitive	शुक्रस्य śukrásya	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्राणाम् śukrā́ṇām
Locative	शुक्रे śukré	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्रेषु śukréṣu
Notes	¹Vedic

Noun

शुक्र • (śukrá) stem, m

1. name of Agni or fire
2. the planet Venus or its regent (regarded as the son of भृगु and preceptor of the Daityas).
3. clear or pure Soma

Declension

Masculine a-stem declension of शुक्र (śukrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शुक्रः śukráḥ	शुक्रौ / शुक्रा¹ śukraú / śukrā́¹	शुक्राः / शुक्रासः¹ śukrā́ḥ / śukrā́saḥ¹
Vocative	शुक्र śúkra	शुक्रौ / शुक्रा¹ śúkrau / śúkrā¹	शुक्राः / शुक्रासः¹ śúkrāḥ / śúkrāsaḥ¹
Accusative	शुक्रम् śukrám	शुक्रौ / शुक्रा¹ śukraú / śukrā́¹	शुक्रान् śukrā́n
Instrumental	शुक्रेण śukréṇa	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रैः / शुक्रेभिः¹ śukraíḥ / śukrébhiḥ¹
Dative	शुक्राय śukrā́ya	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Ablative	शुक्रात् śukrā́t	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Genitive	शुक्रस्य śukrásya	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्राणाम् śukrā́ṇām
Locative	शुक्रे śukré	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्रेषु śukréṣu
Notes	¹Vedic

See also

Solar System in Sanskrit · सूर्य-मण्डल (sūrya-maṇḍala) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya), रवि (ravi), आदित्य (āditya), Thesaurus:सूर्य
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budha)	शुक्र (śukra), भार्गव (bhārgava), भृगु (bhṛgu)	भूमि (bhūmi), पृथ्वी (pṛthvī), Thesaurus:भू	मङ्गल (maṅgala), अङ्गार (aṅgāra), Thesaurus:मङ्गल		बृहस्पति (bṛhaspati), गौर (gaura)	शनि (śani)	अरुण (aruṇa)	वरुण (varuṇa)	यम (yama)
Notable moons	—	—	चन्द्र (candra), इन्दु (indu), Thesaurus:चन्द्र	प्रथम मङ्गलस्य द्वितीय मङ्गलस्य	—

Noun

शुक्र • (śukrá) stem, n

1. brightness, clearness, light
2. (also in the plural) any clear liquid
3. juice, the essence of anything
4. semen virile, seed of animals (male and female), sperm
5. a morbid affection of the iris (change of colour &c. accompanied by imperfect vision ; cf. शुक्ल) Suṡr. ṠārṅgS.

Declension

Neuter a-stem declension of शुक्र (śukrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शुक्रम् śukrám	शुक्रे śukré	शुक्राणि / शुक्रा¹ śukrā́ṇi / śukrā́¹
Vocative	शुक्र śúkra	शुक्रे śúkre	शुक्राणि / शुक्रा¹ śúkrāṇi / śúkrā¹
Accusative	शुक्रम् śukrám	शुक्रे śukré	शुक्राणि / शुक्रा¹ śukrā́ṇi / śukrā́¹
Instrumental	शुक्रेण śukréṇa	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रैः / शुक्रेभिः¹ śukraíḥ / śukrébhiḥ¹
Dative	शुक्राय śukrā́ya	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Ablative	शुक्रात् śukrā́t	शुक्राभ्याम् śukrā́bhyām	शुक्रेभ्यः śukrébhyaḥ
Genitive	शुक्रस्य śukrásya	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्राणाम् śukrā́ṇām
Locative	शुक्रे śukré	शुक्रयोः śukráyoḥ	शुक्रेषु śukréṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• शुक्रवार (śukravāra)

Descendants

• Magadhi Prakrit:
  • Assamese: শুকুলা (xukula)
• → Assamese: শুক্ৰ (xukro), শুকুৰবাৰ (xukurbar)
• → Bengali: শুক্র (śukro)
• → Burmese: သောကြာ (sau:kra)
• → Gujarati: શુક્ર (śukra)
• → Hindi: शुक्र (śukra)
• → Kannada: ಶುಕ್ರ (śukra)
• → Malayalam: ശുക്രൻ (śukraṉ)
• → Marathi: शुक्र (śukra)
• → Nepali: शुक्र (śukra), शुक्रवार (śukrawār)
• → Odia: ଶୁକ୍ର (śukra)
• Pali: sukka
  • → Burmese: သုက် (suk)
  • → Khmer: សុក្រ (sok), ថ្ងៃសុក្រ (thngay sok)
  • → Lao: ສຸກ (suk), ວັນສຸກ (wan suk)
  • → Thai: ศุกร์ (sùk), วันศุกร์
• Romani: śukar
• → Sindhi: شُڪْرُ (śukru)
• → Tamil: சுக்கிரன் (cukkiraṉ)
• → Telugu: శుక్లము (śuklamu), శుక్రుడు (śukruḍu)
• → Tocharian B: śukkär
• → Urdu: شُکْرَ (śukra)

References

• Monier Williams (1899) “शुक्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1080/1.
• Mayrhofer, Manfred (1996) “śukti- -ŚUC”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎ (in German), volume II, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 645